گالری تصاویر آرشیو بانک صوت کتابخانه پرسش و پاسخ ارتباط با ما صفحه اصلی
 
اعتقادات اخلاق حکمت عرفان علمی اجتماعی تاریخ قرآن و تفسیر جنگ
کتابخانه > اعتقادات > امام شناسی > امام شناسي جلد 13
 کتاب امام شناسي / جلد سيزدهم / قسمت  هفدهم: : حدیث ثقلین به روایت اهل سنت

 

حديث ثَقَليْن به روايت ابوسعيد خُدْرى

دوازدهم: حديث ثَقَليْن به روايت ابوسعيد خُدْرى:

طرق و مضامين روايات وارده از ابوسعيد خُدْرى بسياراست. ابراهيم بن محمّد حمّوئى در «فرائد السّمْطَيْن» سه روايت از او نقل مى‏كند.

أوّل با سند متّصل خود از عَطيّه عوفى از او كه گفت:

47ـ قَالَ رَسُولُ‏اللهِ صلى الله عليه وآله: إنّى تَارِكٌ فِيكُمْ أمْرَيْنِ، أحَدُهُمَا أطْوَلُ مِنَ الْآخَرِ: كِتَابَ اللهِ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ‏السّمَاءِ إلَى الأرْضِ، طَرَفٌ بِيَدِاللهِ ـ وَ عِتْرَتِى. ألَا وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. فَقُلْتُ: مَنْ عِتْرَتُهُ؟ قَالَ: أهْلُ بَيْتِهِ. [397] عطيّه كه راوى روايت است مى‏گويد: «من از ابوسعيد پرسيدم: عترت او كيانند؟! گفت: اهل‏بيت او.»

دوم نيز با سند متّصل خود از ابوسعيد روايت مى‏كند كه گفت:

48ـ قَالَ رَسُولُ‏اللهِ‏صلى الله عليه وآله: إنّى تَارِكٌ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ، أحَدُهُمَا أكْبَرُ مِنَ الْآخَرِ: كِتَابَ




صفحه 258

اللهِ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ‏السّمَاءِ إلَى الْأرْضِ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى، وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ . [398]

اين حديث را عبدالله بن احمد حنبل با سند متّصل خود از ابواسرائيل از عطيّه از ابوسعيد در «مسند» احمد حنبل روايت مى‏كند. [399]

و طبرانى در «معجم صغير» خود با سند متّصل از كثير النّواء از عطيّه از ابوسعيد روايت مى‏كند. [400] و گفته است: از كثير النّواء غير از مسعودى روايت نكرده است.

و ابونُعَيْم اصفهانى در كتاب «مَنْقَبَةُ الْمُطَهّرين» از زيدبن ارقم و ابوسعيد خدرى روايت مى‏كند و در آخرش دارد: فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونّى فِيهِمَا؟![401]

سوم نيز از شيخه صالحه زينب دختر قاضى عمادالدين أبوصالح نصر بن عبدالرزّاق، با سند متّصل خود از محمّدبن طلحه از اعمش از ابوسعيد روايت مى‏كند كه:

49ـ قَالَ رَسُولُ‏اللهِ‏صلى الله عليه وآله: إنّى اُوشِكُ أنْ اُدْعَى فَاُجِيبَ، وَ إنّى تَارِكٌ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ: كِتَابَ‏اللهِ عَزّوجَلّ [حَبْلٌ‏] مَمْدُودٌ مِنَ‏السّمَاءِ إلَى الأرْضِ، وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى، وَ إنّ اللّطِيفَ الْخَبِيرَ أخْبَرَ[نِى‏] أنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا [402] حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. فَانْظُرُوا مَا تَخَلُفُونّى فِيهِمَا؟ [403]

اين روايت را ابن مغازلى با سند متّصل خود از محمّدبن طلحه از عطيّه از




صفحه 259

ابوسعيد روايت كرده است [404] ، و ايضاً احمد حنبل [405] و ابن سعد كاتبِ واقدى [406] و «غاية المرام» از سَمْعانى در كتاب «فضائل الصّحابة»،[407] و نورالدّين سَمْهودى در «جواهرالعِقْدَيْن»، [408] و شمس‏الدين سخاوى در «استجلاب ارتقاءالغرف»، [409] و سيوطى در «احياء الميّت بفضائل اهل البَيت،» [410] و ابُونُعَيْم در «منقبة المطهّرين»، [411] و طبرى در «تاريخ» [412] و قُنْدُوزى در «ينابيع المودّة» [413] آورده‏اند.

ملاّ على متّقى هندى در «كنزالعمّال» از ابوسعيد خدرى چهار روايت آورده است: اوّل:




صفحه 260

50ـ إنّى اُوشِكُ أنْ اُدْعَى فَاُجِيبَ، وَ إنّى تَارِكٌ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ: كِتَابَ اللهِ وَ عِتْرَتِى؛ كِتَابُ اللهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ‏السّمَاءِ إلَى الأرْضِ، وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى. وَ إنّ اللّطِيفَ الْخَبِيرَ خَبّرَنِى أنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ . فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخَلُفُونّى فِيهِمَا؟

اين حديث را از «مُسنَد» ابن ابى شيبة، و ابن سعد، و احمدبن حَنْبل و ابويعلَى از ابوسعيد روايت كرده است [414] و علّامه آية الله ميرحامد حسين فرموده است: احمدبن فضل بن محمّد با كثير در كتاب «وسيلة المآل» گفته است: اين حديث را احمد در «مسند» و طبرانى در «أوسط» و ابويعلَى و غيرهم تخريج نموده‏اند و در سندش بأسى نيست. [415] و در «غاية المرام» به عين عبارت فوق از سمعانى در «فضائل الصّحابة» روايت كرده است [416] .

و سيوطى در كتاب «احياءُ الْمَيّت» به عبارت زير روايت نموده است:

51ـ إنّى اُوشِكُ أنْ اُدْعَى فَاُجِيبَ، وَ إنّى تَارِكٌ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ: كِتَابَ‏اللهِ وَ عِتْرَتِى‏أهْلَ‏بَيْتِى، وَ إنّ اللّطِيفَ الْخَبِيرَ خَبّرَنِى أنّهُمَا لَنْ‏يَفْتَرِقَا حَتّى يَرِدا عَلَىّ الْحَوْضَ. فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخَلُفُونّى فِيهِمَا؟ [417]

دوم:

52ـ كَأنّى قَدْ دُعِيتُ فَأجَبْتُ، إنّى تَارِكٌ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ: كِتَابَ‏اللهِ، حَبْلٌ مَمْدُودٌ مَا بَيْنَ السّمَاءِ وَ الأرْضِ، وَ عِتْرَتِى أهْلَ بَيْتِى، وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخَلُفُونّى فِيهِمَا؟! آنگاه ملّاعلى گفته است: اين حديث را ابويعلى و طبرانى از ابوسعيد روايت نموده‏اند. [418]




صفحه 261

و أيضاً اين حديث را ميرزا محمّد بدخشانى در كتاب «مفتاح النّجا» با تخريج أبويعلى و طبرانى در «معجم كبير» خود از أبوسعيد خُدْرى روايت نموده است. [419]

سوم:

53ـ يَا أيّهَا النّاسُ إنّى تَارِكٌ فِيكُمْ مَا إنْ أخَذْتُمْ بِهِ لَنْ‏تَضِلّوا بَعْدِى: أمْرَيْنِ، أحَدُهُمَا أكْبَرُ مِنْ الآخَرِ: كِتَابَ اللهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مَا بَيْنَ‏السّمَاءِ وَ الأرْضِ، وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى. وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. ملاّعلى متّقى در اينجا گفته است: اين حديث را ابويعلى و طبرانى از ابوسعيد تخريج نموده‏اند. [420]

بارى اين حديث را سيوطى در «الدّرّالمنثور» [421] و طبرانى در «معجم كبير» [422] و علاّمه ميرزا محمّد بدخشانى در «مفتاح النّجا» [423] و ابن كثير دمشقى در «تاريخ» [424]و ترمذى در «صحيح» [425] آورده‏اند.

چهارم:

54ـ إنّى تَارِكٌ فِيكُمْ مَا إنْ تَمَسّكْتُمْ بِهِ لَنْ‏تَضِلّوا بَعْدهُ: كِتَابَ اللهِ ـ سَبَبٌ طَرَفُهُ بِيَدِ اللهِ وَ طَرَفَهُ بِأيْدِيكُمْ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ بَيْتِى. وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَفْتَرِقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. ملّاعلى گفته است: اين حديث را باوردى از ابوسعيد تخريج نموده است. [426]




صفحه 262

روايت ابوجعفر محمّد بن جرير طبرى بنا به گفته علّامه ميرحامد حسين از روايت «كنزالعمّال» بدين گونه است:

55ـ كَأنْ (كَأنّى ظ) قَدْ دُعِيتُ فَأجَبْتُ (و ظ) إنّى قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ، أحَدُهُمَا أكْبَرُ مِنَ الآخَرِ: كِتَابَ اللهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السّمَاءِ إلَى الأرْضِ، وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى. فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونّى فِيهِمَا؟! فَإنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. [427]

عبدالله بن احمد بن حنبل در «مسند» پدرش روايتى را از او بدين عبارت روايت مى‏كند از ابوسعيد خدرى كه:

56ـ قَالَ رَسُولُ‏اللهِ‏صلى الله عليه وآله : إنّى قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ، أحَدُهُمَا أكْبَرُ مِنَ الْآخَرِ: كِتَابَ اللهِ عَزّوَجلّ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ‏السّمَاءِ إلَى الأرْضِ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى. ألَا إنّهُمَا لَنْ‏يَفْتَرِقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. [428]

و ايضاً عبدالله بن احمد بن حنبل حديث ديگرى از پدرش با سند متّصل به ابوسعيد خُدْرى روايت مى‏نمايد كه:

57ـ قَالَ رَسُولُ‏اللهِ‏صلى الله عليه وآله: إنّى قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ ـ مَا إنْ أخَذْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلّوا بَعْدِى ـ: الثّقَلَيْنِ، أحَدُهُمَا أكْبَرُ مِنْ الآخَرِ : كِتَابَ اللهِ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السّمَاءِ إلَى الأرْضِ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى . ألَا وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَفْتَرِقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. [429]

و ابواسحق أحمدبن محمّد بن ابراهيم ثَعْلَبى در تفسير خود كه معروف است به «الْكَشْفُ وَالْبَيَان عَنْ تَفْسِيرِ الْقُرآن» در تفسير آيه وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِيعاً گفته است: حديث كرد براى ما حسن بن محمّد ابن حبيب مفسّر، كه او گفت: من در كتاب جدّم كه به خطّ او بود يافتم كه حديث كرد براى ما احمد بن احجم قاضى




صفحه 263

مرفدى (مرندى ظ) كه او گفت: حديث كرد براى ما فضل‏بن موسى شيبانى كه گفت: حديث كرد براى ما عبدالملك بن ابى سليمان از عطيّه عوفى از ابى سعيد خُدْرى كه:

58ـ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ‏صلى الله عليه وآله: يَقُولُ: يَا أيَهّا النّاسُ اِنّى قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ خَلِيفَتَيْنِ إنْ أخَذْتُمْ بِهِمَا لَنْ‏تَضِلّوا بَعْدِى، أحَدُهُمَا أكْبَرُ مِنَ الآخَرِ: كِتَابَ اللهِ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السّمَاءِ إلَى الأرْضِ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى. ألَا وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. [430]

شيخ الاسلام قندوزى حنفى در «ينابيع المودّة» اين حديث را از تفسير ثعلبى از عطيّه از ابوسعيد روايت مى‏كند با سه تفاوت در لفظ، اوّلاً يا در أيّها النّاس نيست. ثانياً به جاى خليفتين، ثقلين آورده است. ثالثاً لفظ بَعْدى پس از كلمه لن‏تضِلّوا در آن نمى‏باشد . [431]، [432]

و ايضاً قندوزى روايتى ديگر را از تفسير ثعلبى با سند متّصل خود از عطيّه از




صفحه 264

ابوسعيد بدين مضمون نقل مى‏كند:

59ـ قَالَ رَسُولُ اللهِ‏صلى الله عليه وآله: إنّى تَارِكٌ فِيكُمْ مَا إنْ تَمَسّكْتُمْ بِهِ لَنْ‏تَضِلّوا بَعْدِى، أحَدُهُمَا أعْظَمُ مِنَ الآخَرِ: كِتَابَ اللهِ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السّمَاءِ إلَى الأرْضِ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى، وَ لَنْ‏يَفْتَرِقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. فَانْظُرُوا كَيْفَ تُخْلُفُونّى فِيهِمَا؟ [433]

قندوزى روايت ديگرى را از «مسند» احمد حنبل با سند متّصلش به ابوسعيد بدين مضمون روايت مى‏كند كه او گفت:

60ـ قَالَ رَسُولُ اللهِ‏صلى الله عليه وآله: إنّى اُوشِكُ أنْ اُدْعَى فَاُجِيبَ، وَ إنّى قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ مَا إنْ تَمَسّكْتُمْ بِهِ لَنْ‏تَضِلّوا: الثّقَلَيْنِ، أحَدُهُمَا أكْبَرُ مِنْ الآخَرِ، أمّا الأكْبَرُ كِتَابُ اللهِ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السّمَاءِ إلَى الأرْضِ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى. ألَا إنّهُمَا لَنْ‏يَفْتَرِقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. [434]

ابن نمير مى‏گويد: بعضى از اصحاب ما مى‏گويند: رسول خدا فرمود: اُنْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونّى فِيهِمَا؟! [435]

قندوزى از عبدالله‏بن احمدبن حنبل در «زيادات مسند» احمد با سند متّصل از ابوسعيد خدرى روايت مى‏كند كه او گفت:

61ـ قَالَ رَسُولُ اللهِ‏صلى الله عليه وآله: إنّى تَارِكٌ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ: كِتَابَ اللهِ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مَا بَيْنَ السّمَاءِ وَ الأرْضِ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى . وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَفْتَرِقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. [436]

علاّمه شمس‏الدين سخاوى حديث ثقلين را از جمعى از صحابه و تابعين با




صفحه 265

الفاظ مختلفه و اسانيد متفاوته جمع كرده است، از جمله در حديث مُناشده اميرالمؤمنين‏عليه السلام با آن قوم كه برخيزيد و شهادت دهيد! و شهادت ندهد مگر كسى كه گوشش شنيده و در خاطرش محفوظ مانده است! و هفده نفر برخاستند و شهادت دادند و از جمله ايشان ابوسعيد خدرى بود كه در ضمن بيان خطبه غديرخم گفتند:

62ـ ثّمَ قَالَ: أيّهَا النّاسُ! إنّى تَارِكٌ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ: كِتَابَ‏اللهِ وَ عِتْرَتِى أهْلَ بَيْتِى، فَإنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ . نَبّأنِى بِذَلِكَ اللّطِيفُ الْخَبِيرُ. [437]

و علاّمه آية الله ميرحامد حسين هندى در ترجمه أحوال طَبَرانى گويد: و نيز طبرانى در «معجم صغير» روايت ابوسعيد را به سند ديگر آورده است چنانكه گفته: حدّثنا... از ابوسعيد خُدرى از رسول خداصلى الله عليه وآله كه فرمود:

63ـ إنّى تَارِكٌ فِيكُمْ مَا إنْ تَمَسّكْتُمْ بِهِ لَنْ‏تَضِلّوا: كِتَابَ‏اللهِ وَ عِتْرَتِى. وَ إنّهُمَا لَنْ‏يَتَفَرّقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ. روايت نكرده است اين را از هارون بن سعد مگر يونس. [438] و نيز طبرانى اين حديث شريف را به روايت ابوسعيد خدرى در «مُعْجَم أوْسَط» اخراج نموده است...

و نورالدين سمهودى در «جواهر العِقْدَين» بعد از نقل حديث ثقلين از لفظ تِرْمذى گفته : معنى آن را احمد در مسندش از ابوسعيد خدرى روايت كرده است و عبارت آن اين است كه:

64ـ إنّ رَسُولَ‏اللهِ‏ صلى الله عليه وآله: قَالَ: إنّى اُوشِكُ أنْ اُدْعَى فَاُجِيبَ، وَ إنّى تَارِكٌ فِيكُمُ الثّقَلَيْنِ: كِتَابَ اللهِ ـ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ‏السّمَاءِ إلَى الأرْضِ ـ وَ عِتْرَتِى أهْلَ‏بَيْتِى، فَإنّ اللّطِيفَ الْخَبِيرَ (ظ) أخْبَرَنِى أنّهُمَا لَنْ‏يَفْتَرِقَا حَتّى يَرِدَا عَلَىّ الْحَوْضَ، فَانْظُرُوا بِمَا تَخْلُفُونّى فِيهِمَا؟ اين حديث را ايضاً طبرانى در «اوسط» و ابويعلى و غيرهما




صفحه 266

استخراج كرده‏اند و در سندش باكى نيست. [439]، [440]

پاورقي




[397] فرائد السّمطين»، ج‏2، باب‏33، ص‏144 و ص‏145 حديث شماره‏438 و «غايةالمرام» ص‏215 حديث‏27 از عامّه.

[398] فرائد السّمطين»، ج‏2، باب 33،  صفحه  146
حديث شماره 440 و «غايةالمرام»  صفحه  215
حديث 28 از عامّه.

[399] مسند» احمد بن حنبل، ج‏3، ص‏14 و طبرانى در «معجم صغير».

[400] عبقات»، طبع اصفهان، ج 1،  صفحه  275
و ص.276

[401] عبقات»، ج 1،  صفحه  310
و  صفحه  311
و گويد: اين حديث على ما نقل عن ابى‏نعيم روايت شده است.

[402] اين حديث را كه در «غايةالمرام»  صفحه  215
و ص‏216 حديث 32 از عامه از «فرائد السمطين» روايت كرده است با لفظ لن يفترقا مى‏باشد.

[403] فرائدالسّمطين» ج 2، باب 54، ص 272، شماره حديث.538

[404] مناقب» ابن مغازلى،  صفحه  235
و 236، حديث 283 و بجاى لفظ ما لفظ ماذا آمده است.

[405] مسند» احمد بن حنبل، ج 3  صفحه  17
و در آن لفظ ممدود من السماء الى الأرض نيامده است.

[406] طبقات» ابن سعد از طبع مصر، ج 2،  صفحه  194
و از طبع ليدن 2 ق 2، ص.2

[407] غايةالمرام»  صفحه  213
حديث 15 از عامّه، و «عبقات» ج 1،  صفحه  358
از رساله قواميه معروف به «فضائل الصحابة».

[408] عبقات» ج‏2،  صفحه  638
از سمهودى، و در پايانش سمهودى گويد: اين روايت را طبرانى در «معجم اوسط» و ابويعلى با سند خوب آورده‏اند و حافظ ابومحمّد عبدالعزيز ابن الاخضر در «معالم العترة النبّوية» آورده است.

[409]154) عبقات» ج‏2،  صفحه  575
و  صفحه  576
از سخاوى، و در پايان آن سخاوى گويد: حديث ابوسعيد در مسند احمد از طريق اعمش است و نيز از طريق ابى‏اسرائيل ملّائى اسمعيل بن خليفه، و عبدالملك بن ابى سليمان، و طبرانى در «اوسط» آن را از كثيرالنّواء و چهار نفر اينها از عطيّه روايت كرده‏اند و ابويعلى و ديگران نيز روايت نموده‏اند و من تعجب دارم از ايراد ابن‏جوزى در «علل متناهيه» و عجيب‏تر گفتار اوست كه: اين حديث صحيح نيست.

[410] أحياء الميّت بفضائل اهل البيت» در حاشيه الإتحاف بحبّ الأشراف ص.269

[411] عبقات» ج‏1،  صفحه  310
بدون حبل ممدودٌ از ابونعيم على مانقل عنه و با اضافه فاتّقوا الله بعد از كلمه الحوض.

[412] ابوجعفر محمد بن جرير طبرى در «تاريخ» بنابر «عبقات» ج 1، ص.224

[413] ينابيع‏المودّة» ص 36، و گفته است: طبرانى و ابويعلى‏ ايضاً تخريج كرده‏اند و در سندش بأسى نيست.

[414] كنزالعمّال» طبع حيدرآباد، ج 1،  صفحه  165
و 166 حديث شماره 945 و «ذخائر العقبى» ص‏16 باب فضل اهل البيت از احمد حنبل و ايضاً در «عبقات» ج 1،  صفحه  472
عين اين حديث را از محبّ‏الدين طبرى صاحب «ذخائر العقبى» آورده است.

[415] عبقات» ج‏1،  صفحه  276
و در «عبقات» ج‏1،  صفحه  298
از ذهبى آورده است.

[416] غاية المرام»  صفحه  213
حديث شماره 15، از عامه.

[417] احياء الميّت» در حاشيه «اتحاف»  صفحه  241
حديث هشتم.

[418] كنز العمّال» ط حيدرآباد، ج 1،  صفحه  167
حديث 953 و «غايةالمرام» ص 232، حديث 61 از خاصّه.

[419] عبقات»، ج 1، ص 277، و ميرحامدحسين در اينجا گويد: و نيز در «درّ منثور» ثابت است كه طبرانى اين حديث شريف را به روايت ابى سعيد اخراج نموده است.

[420] كنزالعمّال» طبع حيدرآباد، ج 1،  صفحه  166
و  صفحه  167
حديث 950 و ايضاً در «بحارالانوار» طبع كمپانى ج 7،  صفحه  31
از سعيد و احمد و طبرانى آورده است.

[421] تفسير «الدر المنثور» ج‏2، ص.6

[422] «عبقات» ج‏1، ص.277

[423] «عبقات» ج‏1، ص.277

[424] عبقات» ج 2،  صفحه  515
و  صفحه  516
و گفته: ترمذى در روايت اين حديث متفرّد است.

[425] عبقات» ج 1،  صفحه  201
و  صفحه  202
و در پايان ترمذى گفته است: هذا حسَن غريبٌ.

[426] كنزالعمّال» طبع حيدرآباد ج‏1،  صفحه  165
حديث 944 و اين حديث را سيوطى در «احياء الميّت» درهامش «الإتحاف بحبّ الأشراف»  صفحه  269
شماره 55 از باوردى بدون كلمه بعده تخريج كرده است.

[427] عبقات» ج 1، ص.224

[428] مسند» احمدحنبل، ج 3، ص.26

[429] مسند» احمدحنبل، ج 3،  صفحه  59
و اين متن را بدون لفظ ثقلين و با لفظ و الأرض بجاى الى الأرض علامه زرندى در كتاب «نظم دررالسمطين»  صفحه  232
آورده است و سيّدبن طاوس در «طرائف»  صفحه  114
فقط با تغيير و جابجا شدن لفظ ثقلين آورده است.

[430] عبقات»، ج 1،  صفحه  307
و  صفحه  308
در ترجمه احوال ثعلبى، و ايضاً صاحب «عبقات» گويد: و نيز ثعلبى در كتاب «الكشف و البيان» به تفسير آيه: سنفرغ لكم أيّها الثّقلان گفته: بعضى از اهل معانى گفته‏اند: هر چيزى كه داراى قدر و قيمتى باشد به طورى كه در اخذ آن مردم تنافس كنند آن را ثَقَل نامند و از همين جهت است كه به تخم شترمرغ (نعامه) ثقل گويند، چون صيّاد و جوينده آن چون آن را بيابد خوشحال مى‏شود. شاعر گويد: «فتذاكرا ثَقَلاً رثيداً بعد ما ـ ألقت ذكاء يمينها فى كافر» و قال‏النبى‏صلى الله عليه وآله: إنّى تاركٌ فيكم الثقلين: كتاب الله و عترتى. پس كتاب و عترت را ثقل قرار داد به جهت تعظيم قدر آن دو.

[431] ينابيع المودّة» ص.32

[432] علّامه ميرزانجم‏الدّين شريف عسكرى در كتاب «على و الوصيّة»  صفحه  57
حديث 24 گويد: ما بريك جزء از تفسير ثعلبى در خزانه كتب امام ثامن على بن موسى‏الرضاعليه السلام در خراسان برخورد كرديم كه در آن در تفسير آيه و اعتصموا بحبل‏الله جميعاً ولا تفرقوا با سند متصل خود از ابوسعيد روايت كرده بود كه او گفت: من شنيدم از رسول خداصلى الله عليه وآله كه مى‏گفت: أيها الناس! انى تركت فيكم الثقلين خليفتين ان اخذتم بهما لن‏تضلّوا بعدى، احدهما اكبر من الآخر: كتاب‏الله حبلٌ ممدودٌ من السماء الى الارض ـ او قال ما بين السماء و الأرض ـ و عترتى اهل بيتى: ألا و انهما لن‏يفترقا حتى يردا علىّ‏الحوض.

[433] ينابيع المودّة» ص.30

[434] «ينابيع المودّة»  صفحه  31
و.32

[435] «ينابيع المودّة»  صفحه  31
و.32

[436] ينابيع المودّة» ص.32 در «عبقات» ج‏2،  صفحه  518
و  صفحه  519
حديث ثقلين را بنا به روايت صاحب كتاب «مودّة القربى» از أبوسعيد خدرى چنين آورده است كه: رسول خداصلى الله عليه وآله فرمود: إنّى تارك فيكم الثقلين: كتاب‏الله حبل ممدود من السّماء الى الأرض و أهل بيتى. (ويروى: عترتى). لم (لن ظ) يفترقا حتّى يردا عَلَىّ الحوض.

[437] عبقات»، ج 2،  صفحه  579
در ضمن بيان حديث خزيمة. «ينابيع المودّة»  صفحه  245
از كتاب «مودّةالقربى» ميرسيد على‏بن شهاب همدانى با لفظ من السماء مرفوعاً از ابوسعيد خدرى.

[438] عبقات»، ج‏1، ص.276

[439] عبقات»، ج‏1، ص.276 و اين حديث را حمّوئى در «فرائدالسمطين» ج‏2،  صفحه  272
باب 54 آورده است و «غاية المرام»  صفحه  212
حديث 8 ذكر نموده است.

[440] 1قندوزى در «ينابيع المودّة»  صفحه  241
در حديث 68 از جمله هفتاد مناقبى كه براى اميرالمؤمنين عليه السلام ذكر كرده است روايتى را بدين عبارت از ابوسعيد خدرى آورده است كه او گفت: خطب رسول الله صلى الله عليه وآله فقال: يا ايّهاالنّاس! انّى تركت فيكم الثّقلين خليفتى ان اخذتم بهما لن‏تضلّوا بعدى، احدهما اكبر من الآخر: كتاب الله حبلٌ ممدودٌ من السّماء إلى الارض و عترتى و هم اهل بيتى لن‏يفترقا حتّى يردا علىّ الحوض. آنگاه قندوزى گويد: اين حديث را ثعلبى و امام احمد بن حنبل در مسندش آورده است. أقول: اين روايت را علاّمه ميرزا نجم‏الدّين شريف عسگرى در كتاب «علىٌ و الوصية»  صفحه  54
آورده است و در نقل آن لفظ هم حذف شده است، و عترتى ذكر شده در حالى كه عترتى و هم اهل بيتى است.

 

.

      
  
فهرست
  درس صدو هشتاد و يکم تا صدو هشتاد و پنج: أمر رسول خدا به كتابت حديث ، و حديث ثقلين..
  آيات سوره آل عمران درباره فرايان جنگ احد.
  دلالت آيه بر ارتداد صحابه پس از مرگ پيامبر
  معناي شكر در آيه و سيجزي الله الشاكرين..
  مقام شاكرين مقام مخلصين است كه شيطان را بدان راه نيست..
  جانبازي و دلاوري علي عليه‌السلام در جنگ احد.
  نداي آسماني : لا فتي الا علي لا سيف الا ذولفقار
  تمثال ذوالفقار مرتضى على اميرالمؤمنين عليه السلام.
  در جنگ احد امير المومنين عليه‌السلام حامل رايت و لواء بود.
  خالي كردن سنگر و حمله خالد بن وليد.
  پايداري اميرالمومنين عليه‌السلام و ابودجانه و دفاع آنها از جان پيامبر (ص)
  امير المومنين عليه‌السلام به تنهايي كتيبه‌ها را منهزم ساخت..
  اسامي كشته شدگان از مشركين در احد به دست علي عليه‌السلام.
  پايداري علي عليه‌السلام و فرار ابوبكر و عمر و عثمان در احد.
  زخمهايي كه در احد بر رسول خدا (ص) وارد شد.
  اقرار عمر به فرار خود در جنگ احد.
  برخي از فراريان از مسلمين در جنگ احد.
  گفتار خالدبن وليد درباره فرار عمر.
  پايداري انس بن نضر و زخمهايي كه بر او وارد شد.
  فرار عثمان و پناه دادن به معاوية بن مغيره.
  معاويه بن مغيره حمزه را مثله كرده بود.
  جريان دستگيري معاويه بن مغيره.
  كشته شدن رقيه دختر رسول خدا به ضرب عثمان..
  اعتراف عثمان به فرار خود در جنگ احد.
  شماري از خيانتهاي عثمان..
  آيه قرآن بر عفو به معني غفران درباره عثمان ندارد.
  ترديدي در فرار عمر و عثمان در احد نيست..
  روايت صريحه رسول خدا در فرار عمر در روز احد.
  رسول خدا براي ابوبكر شهادت به بهشتي بودن ندادند.
  برخورد آيه الله معزي ملايري با سرهنگ سنبل در جده.
  رسول خدا در احد قصد كشتار نداشت..
  در مقام عزت ربويي، هيچ چيز مقاومت ندارد.
  مقام صبر و احسان رسول خدا (ص).
  لحظات آخر عمر رسول خدا و وصيت به فاطمه (ع).
  اشعار ابي طالب در مدح رسول خدا (ص).
  اشعار ابي طا لب درحمايت از رسول خدا(ص)
  امر رسول خدا به سد ابواب و آوردن كاغذ و قلم براي نوشتن وصيت..
  حزن و اندوه فاطمه عليها السلام در رحلت پدر.
  بيان علامه سيد شرف الدين در فضيلت حضرت زهرا (ع).
  اهميت مقام ولايت و جانشيني رسول خدا
  امر رسول خدا به خروج وجوه مهاجرين و انصار با لشگر اسامه.
  خطبه رسول خدا در تمسك به ثقلين..
  اسغفار رسول خدا براي مردگان بقيع و اخبار از روي آوردن فتنه‌ها
  خطبه ديگر از آن حضرت در آخرين روزهاي عمر خود.
  امر رسول خدا به آوردن قلم و دوات براي نوشتن وصيت..
  منع عمر از آوردن قلم و دوات و نسبت ياوه گويي به پيامبر.
  تكيه دادن رسول خدا به عباس و علي عليه‌السلام و ورود به حجره عائشه.
  روايات وارده در منع عمر از كتابت رسول خدا صلى الله عليه وآله در مرض موت..
  مقدمه چيني عمر براي جلو گيري از كتابت رسول خدا
  نسبت دادن عمر هجران را به رسول خدا (ص).
  تغيير دادن لفظ هجران از سوي طرفداران عمر.
  منظور رسول خدا از كتابت ، وصايت علي عليه‌السلام بوده است..
  قبول كردن قرآن بدون قبول گفتار رسول خدا غلط فاحش است..
  همدستي عمر با ابوبكر در منع از خلافت علي عليه السلام.
  قرآن به تنهايي كافي نيست..
  علت ننوشتن رسول خدا نامه را بعد از نسبت هذيان به او.
  بيان علامه طباطبائي (ره) در عدم تصريح به نام علي عليه‌السلام در قرآن..
  علت جلوگيري از كتابت حديث پيامبر (ص).
  روايت مجعول بخاري در تنقيص منزلت علي عليه‌السلام.
  پاسخ روايت مجعول بخاري..
  بيان مزورانه ابوالفداء دمشقي در جمع ميان روايات وصايت..
  روايات گذشته ساخته عايشه است..
  پاسخهاي علماي عامه در اعتذار عمل عمر همگي مردود است..
  جنايات عمر مسير تاريخ را عوض كرده است..
  صبر و تحمل رسول خدا و علي عليه‌السلام در برابر مشكلات..
  كلماتي چند از امير المومنين عليه‌السلام.
  اشعاري در مدح امير المومنين عليه‌السلام.
  درس يکصدو هشتاد و شش تا يکصد و نود: تواتر حديث ثقلين..
  وظيفه رسول خدا در بيان آيات براي مردم.
  حجيت گفتار ائمه معصومين عليه‌السلام.
  امام با قرآن در همه عوالم معيت دارد.
  روايات شيعه در حديث ثقلين..
  جمع آوري علي عليه‌السلام قرآن را و بردن آن به مسجد.
  معرفي رسول خدا علي عليه‌السلام را در حجره.
  مقام عترت در بيان ائمه عليه‌السلام.
  خطب نهج البلاغه در لزوم تمسك به عترت..
  روايات صواعق المحرقه در امامت ائمه طاهرين..
  احاديث وارده از عامه در تمسك به ثقلين..
  بيان علامه سيد شرف الدين درباره احاديث ثقلين..
  عبقات الانوار و شرح حديث ثقلين..
  مشاهير علماء كه حديث ثقلين را روايت كرده‌اند.
  حديث ثَقَلَيْن به روايت اميرالمؤمنين على‏بن ابيطالب عليه السلام:
  حديث ثَقَلين به روايت فاطمه زهرا عليها سلام‏الله:
  حديث ثقلين به روايت ابوذر غِفارى..
  حديث ثقلين به روايت جابربن عبدالله انصارى..
  حديث ثقلين به روايت حُذَيْفَةُ بْنُ يَمان..
  حديث ثَقَلَيْن به روايت حُذَيْفَةُ بنُ اُسَيْدٍ الغِفارى..
  حديث ثقلين به روايت ابورافع غلام رسول الله‏صلى الله عليه وآله.
  حديث ثقلين به روايت زيدبن ثابت..
  >> حديث ثَقَليْن به روايت ابوسعيد خُدْرى..
  حديث ثقلين به روايت زيدبن أرقم..
  حديث ثَقَلَين به روايت عبدالله بن حنطب..
  حديث ثقلين به روايت براء بن عازب..
  حديث ثقلين به روايت انس بن مالك..
  حديث ثقلين به روايت عامربن ليلى بن ضُمَره.
  نزد مولف مجموع راويان حديث ثقلين از صحابه 36 نفرند.
  منتخبي از احاديث وارده در تمسك به ثقلين..
  روايات درباره اهل بيت منحصر در حديث ثقلين نيست..
  اشعاري درباره امير المومنين عليه‌السلام.
  درس 191 تا 195: موارد صدور،و مواقع احتجاج، و بحث کلامي حديث ثقلين
  تفسير آيه و اعتصموا بحبل الله …..
  تفسير آيه اعتصام از علامه طباطبائي (ره).
  روايات وارده درباره حفظ و خلافت ثقلين در الميزان..
  روايات افتراق امت اسلام بر هفتاد و سه فرقه.
  روايات شباهت عملكرد اين امت با انتهاي گذشته.
  روايات رسول خدا كه بعضي از اصحاب را از حوض كوثر دور مي‌كنند.
  لزوم شناخت و پيروي امام معصوم.
  نتايج تفسير علامه طباطبائي (ره) از آيات در مورد ثقلين..
  مقاماتي كه رسول خدا به حديث ثقلين لب گشوده‌اند.
  مورد دوم : توصيه به عترت به وفد ثقيف...
  مورد سوم : خطبه رسول خدا درباره ثقلين در عرفات..
  مورد چهارم و پنجم و ششم : خطبه رسول خدا درباره ثقلين در مسجد خيف...
  مورد هفتم : خطبه رسول خدا درباره ثقلين در غدير خم..
  مورد هشتم و نهم : خطبه رسول خدا درباره ثَقَلَيْن بعد از نماز صبح و ظهر.
  مورد دهم : خطبه رسول خدا درباره ثقلين در حضور انصار.
  مورد يازدهم : گفتار رسول خدا درباره ثقلين بر منبر در آخرين خطبه خود.
  مورد اول : احتجاج امير المومنين عليه‌السلام در مسجد در خلافت عثمان..
  مورد دوم : احتجاج امير المومنين عليه‌السلام در رحبه كوفه.
  مورد سوم : احتجاج امير المومنين عليه‌السلام در مجلس شورايي عمر.
  مورد چهارم : احتجاج امير المومنين عليه‌السلام با طلحه.
  مورد پنجم: احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام است..
  مورد ششم : احتجاج امام مجتبي عليه‌السلام پس از بيعت با او.
  مورد هفتم : احتجاج امام مجتبي عليه‌السلام بعد از صلح با معاويه.
  مورد هشتم : احتجاج سيد الشهداء عليه‌السلام در سرزمين مني...
  مورد نهم: شهادت ابن عبّاس است در تمسّك به حديث ثقلين..
  مورد دهم و يازدهم : شهادت عمروعاص و حسن بصري..
  بحث در سند و دلالت حديث ثقلين..
  رد صاحب عبقات برگفتار بخاري در منكر بودن حديث..
  رد صاحب عبقات بر ابن جوزي در اين باره.
  بحث درباره مفاد حديث ثقلين..
  معناى لغوى ثقلين..
  معناى لغوى اهل بيت و عترت..
  مراد از اهل بيت و عترت..
  روايات خاصه و عامه در تعيين دوازده امام.
  بطلان تفسير زيد بن ارقم از اهل بيت..
  مفاد حديث ثقلين حجيت اهل بيت و عترت است..
  مواخذه رسول خدا از امت در روز قيامت نسبت به ثقلين..
  فضل اهل بيت (ع) به نقل علامه حلي (ره).

کلیه حقوق در انحصارپرتال متقین میباشد. استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است

© 2008 All rights Reserved. www.Motaghin.com


Links | Login | SiteMap | ContactUs | Home
عربی فارسی انگلیسی