گالری تصاویر آرشیو بانک صوت کتابخانه پرسش و پاسخ ارتباط با ما صفحه اصلی
 
اعتقادات اخلاق حکمت عرفان علمی اجتماعی تاریخ قرآن و تفسیر جنگ
کتابخانه > اعتقادات > الله ‌شناسي > الله شناسی جلد 1
کتاب الله‌شناسي / جلد اول / قسمت دهم: بایزید و اتهام الحاد، قابلیت انسان برای سلوک و مکاشفات، خواب بودن انسان در دنیا

دوازده‌ بار بايزيد را به‌ جرم‌ الحاد ، از بسطام‌ بيرون‌ كردند

نقل‌ است‌ كه‌ سلطان‌ بايزيد بسطامي‌ را (قدّس‌ سرّه‌) دوازده‌ نوبت‌ از بسطام‌ بيرون‌ كردند كه‌ او مُلحد و زنديق‌ است‌ ، و هر بار كه‌ از بسطام‌ بيرون‌ مي‌رفت‌ مي‌فرمود كه‌: خوشا شهري‌ كه‌ ملحدش‌ بايزيد باشد . و اكنون‌ همه‌ مريد و معتقد گور آن‌ بزرگند ؛ زيرا كه‌ تا در حالت‌ حيات‌ صوري‌ بودند خلق‌ را مناسبتي‌ با ايشان‌ نبود ، اكنون‌ كه‌ روح‌ بزرگوارش‌ به‌ عالم‌ علوي‌ پيوسته‌ و در قبرش‌ به‌ غير از سنگ‌ و خاك‌ نيست‌ و خلق‌ را از جهت‌ كثافت‌ و جهل‌ مناسبتي‌ با سنگ‌ و كلوخ‌ هست‌ ، مريد گور اويند .

اگر انصاف‌ داري‌ در معني‌ اين‌ آيه‌ ملاحظه‌ كن‌ كه‌ حضرت‌ عزّت‌ عزَّ شأنُه‌ و عظُم‌ سلطانُه‌ ميفرمايد كه‌:

يَـٰحَسْرَةً عَلَي‌ الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِن‌ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِءُونَ . 72

شعر:

ديده‌ اين‌ شاهان‌ ز عامه‌ خوف‌ جان

كين‌ گُرُه‌ كورند و شاهان‌ بي‌نشان‌

انبيا را گفته‌ قومِ راه‌ گم‌

از سَفَه‌: إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ 73


صفجه 185

زرّ خالص‌ را و زرگر را خطر

باشد از قلاّب‌ خاين‌ بيشتر

چون‌ هستي‌ عالم‌ ، ظلّ وجود حقيقي‌ است‌ ، و توهّم‌ غيريّتِ حقيقيِ وجود عالم‌ خيال‌ باطل‌ است‌ ، و هركه‌ پندار غيريّت‌ دارد اسير خواب‌ غفلت‌ است‌ ؛ فرمود كه‌: متن‌:

تو در خوابيّ و اين‌ ديدن‌ خيال‌ است‌             هر آنچه‌ ديده‌اي‌ از وي‌ مثال‌ است‌

يعني‌ همچنانكه‌ شخص‌ در خواب‌ ، صورتي‌ چند بيند كه‌ مطابق‌ واقع‌ نباشد و در خواب‌ پندارد كه‌ آنها محقّق‌ الوجودند و نداند كه‌ آنها صور خياليّه‌اند كه‌ در خارج‌ وجود ندارند ، تو كه‌ عالم‌ را وجود حقيقي‌ مي‌پنداري‌ در خواب‌ غفلتي‌ و نميداني‌ كه‌ وجود عالم‌ را غيرْ ديدن‌ ، خيال‌ باطل‌ است‌ ؛ و هرچه‌ تو ديده‌اي‌ بالحقيقه‌ عكس‌ و مثال‌ وجود حقّ است‌ كه‌ از آئينه اعيان‌ ممكنه‌ نموده‌ شده‌ است‌ و غير حقّ را وجود نيست‌ . شعر:

اين‌ نقشها كه‌ هست‌ ، سراسر نمايش‌ است

‌ اندر نظر چو صورت‌ بسيار آمده‌

عالم‌ ، مثال‌ ذات‌ و ظلال‌ صفات‌ اوست‌

نقش‌ دوئي‌ چو صورت‌ پندار آمده‌

چون‌ در قيامت‌ هرچه‌ مخفي‌ است‌ ، به‌ حكم‌ يَوْمَ تُبْلَي‌ السَّرَآئرُ74 ظاهر خواهد شد ، فرمود كه‌: متن‌:

در حشر معلوم‌ شود كه‌ غير از حقّ تعالي‌ همه‌ سراب‌ بوده‌اند

به‌ صبح‌ حشر چون‌ گردي‌ تو بيدار             بداني‌ كآن‌ همه‌ وهم‌ است‌ و پندار

چون‌ به‌ حكم‌ النَّاسُ نِيَامٌ75 فرمود كه‌: تو در خواب‌ پنداري‌ ، بيداري‌ از اين‌ خواب‌ غفلت‌ به‌ مرگست‌ كه‌ فَإذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا .76 و حشر به‌ معني‌ جمع‌ است‌


صفجه 186

( حَشَرْتُهم‌ أي‌: جَمعتُهم‌ ) و مراد به‌ اين‌ حشر ، موت‌ ارادي‌ است‌ ؛ كه‌ مَنْ مَاتَ فَقَدْ قَامَتْ قِيَامَتُهُ ؛77 يعني‌ به‌ صبح‌ حشر كه‌ موت‌ ارادي‌ است‌ چون‌ از خواب‌


صفجه 187

غفلت‌ بيدار گردي‌ ، تعيّنات‌ و كثرات‌ برخيزد و آنچه‌ متفرّق‌ مي‌نمود و موجب‌ غفلت‌ و تخيّلات‌ فاسده‌ مي‌گشت‌ مجتمع‌ گردد و توحيد ظاهر شود ، و بداني‌ كه‌ وجود واحد بوده‌ كه‌ به‌ سبب‌ كثرت‌ مظاهر كثير مي‌نموده‌ است‌ و آنها كه‌ تو تصوّر غيريّت‌ كرده‌ بودي‌ و ايشان‌ را حقيقي‌ پنداشتي‌ همه‌ وهم‌ و پندار بوده‌ و غير حقّ را وجودي‌ نيست‌ .

چون‌ تعيّنات‌ و كثرات‌ از جهت‌ ظلمتِ عدميّت‌ معبّر به‌ شب‌ است‌ ، از موت‌ كه‌ فناي‌ تعيّن‌ است‌ تعبير به‌ صبح‌ نموده‌ زيرا كه‌ برزخ‌ است‌ ميان‌ شب‌ كثرت‌ و روز وحدت‌ . و در اصطلاحات‌ صوفيّه‌ برانگيخته‌ شدن‌ به‌ حيات‌ طيّبه قلبيّه‌ بعد از موت‌ ارادي‌ ، مسمّي‌ به‌ قيامت‌ وسطي‌ است‌ ؛ كه‌:

أَوَ مَن‌ كَانَ مَيْتًا فَأَحْيَيْنَـٰهُ وَ جَعَلْنَا لَهُ و نُورًا يَمْشِي‌ بِهِ فِي‌ النَّاسِ78 يعني‌: مَيْتًا بِالْجَهْلِ ، فَأَحْيَيْناهُ بِالْعِلْمِ وَ الْمَعارِفِ .

چون‌ حشر عبارت‌ از اجتماع‌ متفرّقات‌ است‌ كه‌ بعد از محو كثرات‌ ظاهر ميگردد فرمود كه‌: متن‌:

چو برخيزد خيال‌ چشم‌ أحول             ‌ زمين‌ و آسمان‌ گردد مبدّل‌

يعني‌ به‌ صبح‌ حشر كه‌ عبارت‌ از وصول‌ سالك‌ است‌ به‌ مقام‌ توحيد كه‌ كونين‌ در نظر او به‌ نور وحدانيّت‌ محو و منطمس‌ گردد وَ لا يَبْقَي‌ إلاّ الْحَيُّ الْقَيّومُ ، خيال‌ چشم‌ احول‌ كه‌ وجود موجودات‌ را غير وجود حقّ ديدن‌ است‌ (مثل‌ احول‌ كه‌ يكي‌ را دو مي‌بيند) از پيش‌ ديد ه او آن‌ خيال‌ غيريّت‌ برخيزد و


صفجه 188

يقين‌ بداند كه‌ همه‌ وجودِ حقّ است‌ و وجودات‌ موجودات‌ كه‌ به‌ حقيقت‌ ، نمودِ بی‌بود است‌ ، خيال‌ و وهم‌ و پندار است‌ ، و زمين‌ و آسمان‌ مبدّل‌ گردد:

يَوْمَ تُبَدَّلُ الارْضُ غَيْرَ الارْضِ وَ السَّمَـاوَات وَ بَرَزُوا لِلَّهِ الْوَ'حِدِ الْقَهَّارِ .79

يعني‌ زمين‌ و آسمان‌ باشد فأمّا نه‌ آن‌ زمين‌ و آسمان‌ اوّل‌ باشد ؛ زيرا كه‌ آن‌ خيال‌ كه‌ در شب‌ عمر به‌ خواب‌ غفلت‌ مي‌ديد كه‌ غير است‌ ، به‌ صبح‌ حشر ، نمود كه‌ همه‌ عين‌ بوده‌ و غيريّت‌ ، خيال‌ چشم‌ احول‌ است‌ . شعر:

بوديم‌ يكي‌ ، دو مي‌نموديم

نابود شد آن‌ نمود در بود

چون‌ سايه‌ به‌ آفتاب‌ پيوست

 از ظلمت‌ بودِ خود بياسود

چون‌ سوخته‌ شد تمام‌ هيزم

پيدا نشود از آن‌ سپس‌ دود

چون‌ ظهور نور تجلّي‌ وحدت‌ موجب‌ اختفاي‌ ظلمت‌ كثرت‌ است‌ فرمود كه‌: متن‌:

چو خورشيد جهان‌ بنمايدت

چهر نماند نور ناهيد و مه‌ و مهر

يعني‌ چون‌ تجلّي‌ ذات‌ احدي‌ كه‌ خورشيد عيان‌ عبارت‌ از اوست‌ در آيين ه قلب‌ سليم‌ سالك‌ حقّبين‌ رخ‌ نمايد ، در تاب‌ نور قاهر او نور زهره‌ و ماه‌ و آفتاب‌ نماند و همه‌ به‌ظلمت‌ آباد عدم‌ باز گردند ؛ كه‌ إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ * وَ إِذَا النُّجُومُ انكَدَرَتْ . 80 و هيچكدام‌ را نوري‌ و وجودي‌ نماند . و چون‌ اين‌ قيامت‌ كه‌ نسبت‌ با سالك‌ عارف‌ واقع‌ است‌ جلوه‌گريِ قيامت‌ كبري‌ است‌ ، هرآينه‌ علامات‌ آن‌ در اينجا بالتّمام‌ به‌ ظهور پيوندد و انوار وجود خيالي‌ مجازي‌ ممكنات‌ كه‌ مي‌نمود ، در تاب‌ نور تجلّي‌ ذاتي‌ الهي‌ محو مطلق‌ گردد و به‌ ظهور حقّ به‌ صفت‌ اطلاقي‌ قيامت‌ قائم‌ گردد ، و غير حقّ نماند و آنچه‌ نسبت‌ با


صفجه 189

ديگران‌ نسيه‌ است‌ نسبت‌ با وي‌ نقد گردد . شعر:

هركه‌ گويد كو قيامت‌ اي‌ صنم

خويشتن‌ بنما قيامت‌ نك‌ منم‌

اين‌ قيامت‌ زان‌ قيامت‌ كي‌ كم‌ است

آن‌ قيامت‌ زخم‌ و اين‌ چون‌ مرهم‌ است‌

چون‌ قيام‌ قيامت‌ كه‌ مقتضاي‌ اسم‌ قهّار و مُعيد است‌ ظهور نيستي‌ است‌ در هستي‌ ؛ كه‌: كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ81 فرمود كه‌: متن‌:

فتد يك‌ تاب‌ از آن‌ بر سنگ‌ خاره

شود چون‌ پشم‌ رنگين‌ پاره‌ پاره‌

يعني‌ يك‌ تاب‌ از آن‌ نور تجلّي‌ ذات‌ كه‌ خورشيد عيان‌ است‌ بر سنگ‌ خاره‌ افتد ، يعني‌ سنگ‌ سخت‌ از سنگهاي‌ كوه‌ آفاقي‌ و انفسي‌ بلكه‌ هر دو ، از هيبت‌ آن‌ تاب‌ تجلّي‌ و غلبه نور قاهر الهي‌ ، سنگ‌ خاره‌ همچون‌ پشم‌ رنگين‌ پاره‌ پاره‌ شود و محو و متلاشي‌ گردد ؛ كه‌: وَ تَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ الْمَنفُوشِ . 82 شعر:

صارَ دَكًّا مِنْهُ وَ انْشَقَّ الْجَبَلْ                 هَلْ رَأَيْتُمْ مِنْ جَبَلْ رَقْصَ الْجَمَلْ؟! 83

چون‌ تحصيل‌ كمالات‌ حقيقي‌ و معارف‌ يقيني‌ كه‌ مقصود ايجاد است‌ بجز در اين‌ نشأه‌ ميسّر نيست‌ ، فرمود كه‌: متن‌:

تحريص‌ و ترغيب‌ به‌ مكاشفات‌ و تجلّيات‌ و سَيَران‌ به‌ عوالم‌ لطيفه‌

بدان‌ اكنون‌ كه‌ كردن‌ مي‌تواني            ‌ چو نتواني‌ چه‌ سود آنگه‌ كه‌ داني‌

چون‌ شيخ‌ در اين‌ ابيات‌ كه‌ مي‌آيد تحريص‌ و ترغيب‌ به‌ مراتب‌ قلبيّه‌ و


صفجه 190

مكاشفات‌ و مشاهدات‌ و تجلّيات‌ و فناء و سَيَران‌ و عروج‌ به‌ افلاك‌ و عوالم‌ لطيفه‌ مي‌فرمايد ، مقدّمه‌اي‌ ذكر كرده‌ مي‌شود كه‌ طالب‌ صادق‌ را وسيل ه تحصيل‌ آن‌ معاني‌ و موجب‌ زيادتي‌ فهم‌ و ادراك‌ آن‌ چنانچه‌ واقع‌ است‌ باشد:

بدانكه‌ انسان‌ را بواسط ه جامعيّتي‌ كه‌ در اصل‌ فطرت‌ دارد قابليّت‌ آن‌ هست‌ كه‌ به‌ طريق‌ تصفيه‌ و تجليه‌ حقايق‌ امور بر او مكشوف‌ گردد ، و عروج‌ و سيران‌ و طيران‌ در افلاك‌ و عوالم‌ لطيف ه ملكوتي‌ و جبروتي‌ نمايد ، و در مراتب‌ تجلّيات‌ آثاري‌ و افعالي‌ و اسمائي‌ و صفاتي‌ و ذاتي‌ به‌ ديده بصيرت‌ مشاهده جمال‌ با كمال‌ حضرت‌ ذوالجلالي‌ نمايد ، و هستي‌ مجازي‌ و تعيّن‌ سالك‌ در پرتو تجلّيات‌ ذات‌ احديّت‌ فاني‌ و محو مطلق‌ گردد ، و بعد از فناء في‌ الله‌ متّصف‌ به‌ بقاء بالله‌ گشته‌ ، حقّ را به‌ حقّ ببيند و بداند ؛ و مقصود آفرينش‌ كه‌ معرفت‌ است‌ او را حاصل‌ شود . شعر:

اگر دمي‌ بگُذاري‌ هواي‌ نا اهلي‌

ببيني‌ آنچه‌ نبي‌ ديد و آنچه‌ ديد وليّ

 

تا فرصت‌ باقي‌ مي‌باشد بايد دست‌ به‌ سلوك‌ و راه‌ عرفان‌ زد.

و حصول‌ اين‌ معاني‌ موقوف‌ به‌ مقدّمات‌ و اسباب‌ چند است‌:

اوّل‌ آنكه‌ طلب‌ راهنمائي‌ كند كه‌ به‌ ارشاد كاملي‌ سلوك‌ راه‌ حقّ چنانچه‌ وظيفه ارباب‌ طريقت‌ است‌ نموده‌ باشد ، و به‌ مراتب‌ كمالات‌ معنويّه‌ كه‌ اجمالاً گفته‌ شد وصول‌ يافته‌ و آن‌ كامل‌ بنا بر اشاره الهي‌ اجازه‌ نموده‌ باشد كه‌ آن‌ سالك‌ ارشاد طالبان‌ حقّ بفرمايد ، و آن‌ كامل‌ نيز از كاملي‌ ديگر مجاز باشد ، همچنين‌ مُعَنعَن84‌ تا به‌ حضرت‌ رسالت‌ عليه‌ الصّلوه و السّلام‌ رسد . شعر:


صفجه 191

راه‌ دور است‌ و پر آفت‌ اي‌ پسر

راهرو را مي‌ببايد راهبر

گر تو بي‌رهبر فرود آيي‌ به‌ راه

‌ گر همه‌ شيري‌ ، فرو افتي‌ به‌ چاه‌

كور هرگز كي‌ تواند رفت‌ راست‌؟

بي‌ عصاكش‌ كور را رفتن‌ خطاست‌

گر تو گوئي‌ نيست‌ پيري‌ آشكار

تو طلب‌ كن‌ در هزار اندر هزار

زانكه‌ گر پيري‌ نباشد در جهان

‌ نه‌ زمين‌ بر جاي‌ ماند نه‌ مكان‌

گر نباشد در جهان‌ قطب‌ زمان

‌ كي‌ تواند گشت‌ بي‌قطب‌ آسمان‌

گر ترا درد است‌ پير آيد پديد

قفل‌ دردت‌ را پديد آيد كليد

و چون‌ دست‌ در دامن‌ چنين‌ پير كامل‌ زند ، بايد كه‌ اختيار خود را در اختيار پير محو گرداند و در حكم‌ پير كالمَيِّتِ في‌ يدِ الغَسّال85 باشد ، و به‌ امر پير


صفجه 192

علي‌الدّوام‌ متوجّه‌ حقّ باشد . و عادت‌ به‌ صدق‌ اقوال‌ و افعال‌ نمايد . و از مشتهَيات‌ و لذّات‌ نفساني‌ إعراض‌ كند و نفس‌ را از رذائل‌ اخلاق‌ و نقائص‌ أعمال‌ مُزكَّي‌ سازد . و به‌ طاعات‌و عبادات‌ بدني‌به‌ مقتضاي‌ شرع‌ شريف‌ نبويّ صلّي‌الله‌ عليه‌ وآله‌ مشغول‌ گردد ، و از افراط‌ و تفريط‌ مُجتنب‌ باشد . و از هرچه‌ مانع‌ توجّه‌ او به‌ جانب‌ حقّ باشد بكلّي‌ روي‌ بگرداند . و قلّت‌ كلام‌ و قلّت‌ منام‌ و ذكر به‌ دوام‌ و قلّت‌ طعام‌ را ورد و شعار خود سازد . و يك‌ دم‌ بيرون‌ از امر پير نرود .

و چون‌ اين‌ مقدّمات‌ و اسباب‌ مرتّب‌ گردانيد ، آينه دل‌ سالك‌ كه‌ جام‌ جهان‌ نماي‌ حقّ است‌ به‌ نور قدس‌ و طهارت‌ روشن‌ ، و از زنگ‌ طبيعت‌ مُصفَّي‌ گردد .

و چون‌ از اين‌ عالم‌ سفلي‌ ظلماني‌ قطع‌ تعلّق‌ نمايد ، روح‌ او به‌ پرواز و سير عالم‌ علوي‌ درآيد و عروج‌ بر آسمانها و عرش‌ و بالاي‌ عرش‌ حاصل‌ شود ، و با روحانيّات‌ و ملـٰئكه‌ مناسبات‌ پيدا آيد ، و انوار الهي‌ در دل‌ پاك‌ او تافتن‌ گيرد ؛ و او را به‌ ديده سِرّ ، لقاء الله‌ كه‌ غايت‌ مقاصد و نهايت‌ مرام‌ است‌ حاصل‌ شود . شعر:

چون‌ تو ديدي‌ پرتو آن‌ آفتاب

‌ تو نماندي‌ باز شد آبي‌ به‌ آب‌

قطره‌ بودي‌ گم‌ شدي‌ در بحر راز

مي‌ نيابي‌ اين‌ زمان‌ آن‌ قطره‌ باز

گرچه‌ گم‌ گشتن‌ نه‌ كار هر كسي‌ است

‌ در فنا گم‌ گشتگان‌ چون‌ من‌ بسي‌ است‌

 

پاورقي


72 آيه 0 3 ، از سوره 36: يس‌ٓ: «اي‌ حسرت‌ و ندامت‌ ! كجائي‌ تو كه‌ بر بندگان‌ خداوند فرود بيائي‌ ! به‌ سوي‌ ايشان‌ هيچيك‌ از پيغمبران‌ نيامدند مگر آنكه‌ به‌ آنان‌ استهزاء نمودند.»

73 قسمتي‌ از آيه 18 ، از سوره 36 : يس‌ٓ: «اهل‌ قريه انطاكيّه‌ به‌ آن‌ دو پيامبر مرسل‌ و به‌ آن‌ شخص‌ سوّم‌ كه‌ به‌ مددشان‌ آمده‌ بود گفتند: ما به‌ وجود شما فال‌ بد مي‌زنيم‌!»

74 آيه 9 ، از سوره 86 : الطّارق‌

75 «شرح‌ منازل‌ السّٓئرين‌» انتشارات‌ بيدار ، ص‌ 34 ، باب‌ اليقظة‌: كَما قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ: النّاسُ نيامٌ ؛ و «مرصاد العباد» ص‌ 468 ، تعليقه 7 : النّاسُ نيامٌ فَإذا ماتوا انْتَبَهوا . و در ص‌ 660 در توضيحش‌ آورده‌ است‌ كه‌: » روايتي‌ است‌ كه‌ در «زهر ا لَا داب‌» به‌ حضرت‌ رسول‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ و ءَاله‌ و سلّم‌ و در «شرح‌ تعريف‌» به‌ حضرت‌ عليّ عليه‌ السّلام‌ منسوب‌ است‌ . ر ك‌: «احاديث‌ مثنوي‌» ص‌ 81 . «

و در «الإنسان‌ الكامل‌» عزيز الدّين‌ نسفي‌ در دو جا آمده‌ است‌: ص‌ 271 و ص‌ 426 ؛ و در «احاديث‌ مثنوي‌» نيز در دو ج: اوّل‌ در ص‌ 81 ، شماره 222 :

» اين‌ جهان‌ وهم‌ است‌ ، اندر ظنّ مايست            ‌ گر رود در خواب‌ دستي‌ باك‌ نيست‌

مناسب‌ است‌ با مضمون‌ اين‌ روايت‌: النّاسُ نيامٌ فَإذا ماتوا انْتَبَهوا . كه‌ در «زهر ا لَا داب‌» طبع‌ مصر ، ج‌ 1 ، ص‌ 60 منسوب‌ به‌ حضرت‌ رسول‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ وآله‌ ؛ و در «شرح‌تعريف‌» ج‌ 3 ، ص‌ 98 منسوب‌ است‌ به‌ مولاي‌ متّقيان‌ عليّ عليه‌ السّلام‌ . «

و دوّم‌ در ص‌ 141 ، شماره 438 :

تا برآيد ناگهان‌ صبح‌ اجل             ‌ وا رهد از ظلمت‌ ظنّ و دغل‌

مستفاد است‌ از مضمون‌ روايت‌ الناسُ نيامٌ فَإذا ماتوا انْتَبَهوا . كه‌ شرحش‌ در ذيل‌ شماره 222 مذكور است‌.

76 همان

77 صدر المتألّهين‌ در «تفسير سوره سجده‌» انتشارات‌ بيدار ، ص‌ 87 و 88 ، در ضمن‌ تفسير آيه قُلْ يَتَوَفَّیـٰكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي‌ وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلَي‌' رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ (آيه 11 از سوره 32 : السّجده) فرموده‌ است‌:

» ... تفارق‌ و جدايي‌ بين‌ آن‌ دو (خلق‌ و أمر) موت‌ انسان‌ كبير و قيامت‌ كبري‌ است‌: لٓأُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَـٰمَةِ (آيه 1 ، از سوره 75 : القيامة‌) ، همانطور كه‌ افتراق‌ ميان‌ روح‌ انسان‌ و بدنش‌ موت‌ اين‌ عالم‌ صغير و قيامت‌ صغري‌ است‌ به‌ لحاظ‌ كلام‌ رسول‌ الله‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌وآله‌: مَنْ ماتَ فَقَدْ قامَتْ قيامَتُهُ. «

و در «إحيٓء العلوم‌» از طبع‌ دار الكتب‌ العربيّة‌ الكبري‌ ، ج‌ 4 ، ص‌ 423 از أنس‌ از رسول‌الله‌ آورده‌ است‌ كه‌ فرمود: فَمَنْ ماتَ قامَتْ قِيامَتُهُ .

و نيز حجّة‌ الإسلام‌ غزالي‌ در كتاب‌ «المضنونُ به‌ علي‌ غير أهله‌» در ص‌ 79 ، كه‌ در هامش‌ جلد دوّم‌ كتاب‌ «الإنسان‌ الكامل‌» شيخ‌ عبدالكريم‌ جيليّ طبع‌ شده‌ است‌ (از طبع‌ اوّل‌ مطبعۀ ازهريّۀ مصريّه‌ ، سنۀ 1316 هجريّۀ قمريّه‌) ذكر كرده‌ است‌ .

78 آيه 122 ، از سوره 6 : الانعام‌

79 آيه 48 ، از سوره 14 : إبراهيم‌

80 آيه 1 و 2 ، از سوره 81 : التّكوير

81 آيه 26 ، از سوره 55 : الرّحمن‌

82 آيه 5 ، از سوره 1 0 1 : القارعه

83 «از آن‌ تجلّي‌ و نظر ، كوه‌ پاره‌ گشت‌ و منشقّ گرديد ؛ و آيا شما از كوه‌ رقصيدن‌ شتر را ديده‌ايد؟!»

84 براي‌ سير عوالم‌ ربوبي‌ ، ارشاد استاد كامل‌ لازم‌ است‌

در لزوم‌ استاد كامل‌ براي‌ سير عوالم‌ ربوبي‌ ، شرعاً و عقلاً و وجداناً شواهد و ادلّه‌ بقدري‌ است‌ كه‌ مجال‌ ، گشايش‌ مقال‌ را ندارد . و امّا لزوم‌ اين‌ استاد به‌ طور مُعنعن‌ (يكي‌ پس‌ از ديگري‌ تا به‌ رسول‌ الله‌ برسد) نه‌ ثبوتاً و نه‌ اثباتاً دليلي‌ براي‌ آن‌ قيام‌ ننموده‌ است‌ ؛ گر چه‌ سلاسل‌ متصوّفه‌ بدين‌ امر اهمّيّتي‌ تمام‌ ميدهند و آن‌ را از لوازم‌ لاينفكّ سلوك‌ مي‌شمرند ولي‌ گفتارشان‌ متّكي‌ به‌ اصل‌ متين‌ و اساس‌ رصيني‌ نمي‌باشد . بهترين‌ نمونه‌ و شاهد ، عرفان‌ و سلوك‌ آية‌ الحقّ و الحقيقة‌ و سند القرءَان‌ و السّنّة‌: آية‌ الله‌ آخوند ملاّ حسينقلي‌ دَرْجَزيني‌ شَوَندي‌ همداني‌ أعلي‌ الله‌ درجاته‌ السّامية‌ مي‌باشد ، كه‌ او عرفان‌ را از استادش‌: آية‌ الله‌ آقا سيّد علي‌ شوشتري‌ اخذ كرده‌ است‌ ، و او از مرد جولا ؛ و مرد جولا از چه‌ كسي‌ گرفته‌ است‌ به‌ هيچ‌ وجه‌ معلوم‌ نيست‌ .

جناب‌ محترم‌ فاضل‌ مكرّم‌ آية‌ الله‌ زاده مرحوم‌ قاضي‌: حاج‌ سيّد محمّد حسن‌ طباطبائي‌ قاضي‌ أدام‌ الله‌ ظلّه‌ در شرح‌ حال‌ مرحوم‌ والدشان‌ قاضي‌ بزرگ‌ مرقوم‌ داشته‌اند:

من‌ از پدرم‌ پرسيدم‌: شما عرفان‌ را از كه‌ اخذ كرده‌ايد ؟ فرمودند: از مرحوم‌ آقا سيّد أحمد كربلائي‌ طهراني‌ . عرض‌ كردم‌: او از چه‌ كس‌ اخذ كرده‌ است‌ ؟ فرمودند: از مرحوم‌ آخوند ملاّ حسينقلي‌ همداني‌ . عرض‌ كردم‌: او از چه‌ كس‌ ؟ فرمودند: از آقا سيّد علي‌ شوشتري‌ . عرض‌ كردم‌: او از چه‌ كس‌ ؟ فرمودند: از همان‌ مرد جولا . عرض‌ كردم‌: او از چه‌ كس‌ ؟ با تغيّر فرمودند: من‌ چه‌ ميدانم‌ ؟! تو ميخواهي‌ براي‌ من‌ سلسله‌ درست‌ بكني‌ ؟!

85 ـ «مانند جسد مرده‌ در دست غسل‌ دهنده‌» كه‌ از هر طرف‌ اراده‌ نمايد او را گردش‌ ميدهد .

      
  
فهرست
  مقدّمۀ اُولي‌
  مقدّمۀ ثانيه‌
  مبحث‌ 1 و 2: تفسير آيۀ نور
  تفسير آيه نور
  تفسير علامه طباطبايي از آيه مباركه نور
  بحث فلسفي علامه در حقيقت مطلقه مشيّت خداوند و يخلق الله ما يشاء
  بحث روايي علامه طباطبايي در تفسير آيه مباركه نور
  معني‌ و مفاد ولايت‌ خداوند
  وهّابيه و حنبليه معتقد به‌ جسميّت‌ خدا مي‌باشند.
  معني‌ نور: الظّاهِرُ بِذاتِهِ الْمُظْهِرُ لِغَيْرِهِ.
  مواردي‌ كه‌ در قرآن‌ و اخبار، به‌ انوار معنويّه‌، اطلاق‌ نور شده‌ است. ‌
  موارديكه‌ در «نهج‌ البلاغة‌» و اخبار، لفظ‌ نور در نور معنوي‌ آمده‌ است‌
  اخبار و روايات‌ وارده‌ در «اوّلُ ما خَلَقَ اللهُ»..
  نخست‌ آفريدۀ خدا، حقيقت‌ محمّديّه‌ است‌
  انسان‌ كامل‌: كسي‌ كه‌ در او تمام‌ شؤون‌ آيۀ نور تجلّي‌ دارد.
  دعاهائي‌ كه‌ در آنها به‌ خداوند، نور طلاق‌ شده‌ است‌
  تطبيق‌ آيۀ نور بر خمسۀ طيّبه‌
  روايات‌ وارده‌ در خلقت‌ ائمّه‌ عليهم‌ السّلام
  كيفيّت‌ اشتقاق‌ نور ائمّه‌ عليهم‌ السّلام‌ از نور واحد..
  حضرت‌ فاطمة‌ الزّهراء از رجال‌ آيۀ نور و در بيوت‌ آن‌ هستند..
  مبحث‌ 3 و 4: خدا را مي‌توان‌ ديد
  آيۀ: سَنُرِيهِمْ ءَايَـاتِنَا فِي‌ الافَاقِ وَ فِي‌ أَنفُسِهِمْ..
  ضمير «أَنـَّهُ الْحَقُّ» بر ميگردد به‌ مقدّر مأخوذ از «سَنُرِيهِمْ ءَايَـاتِنَا»..
  خداوند در آيات‌ آفاقي‌ و انفسي‌ ظهور دارد وليكن‌ مردم‌ در لقاي‌ او شكّ دارند..
  خدا را با خدا، نه‌ با غير او، مي‌توان‌ شناخت‌
  ابيات‌ رفيعۀ شبستري‌ در عدم‌ امكان‌ شناخت‌ خدا از غير خدا
  اعتقاد علماء راجع‌ به‌ دو دسته‌ از اخبار رؤيت‌ پروردگار.
  قاعدۀ: لا يَعْرِفُ شَيْءٌ شَيْئًا إلاّ بِما هُوَ فيهِ مِنْهُ.
  قابليّت‌ انسان‌ در آفرينش‌، نامتناهي‌ است‌
  امكان‌ معرفت‌ تامّه‌ و لقاي‌ حقيقيّۀ خدا براي‌ مقرّبان‌ درگاه‌ وي‌
  ديدار پيغمبر اكرم‌ خدا را در شب‌ معراج‌، و وحيِ به‌ او
  كيفيّت‌ لقاء پيامبر، خداوند را در ليلۀ معراج‌
  آيات‌ سورۀ النّجم‌ دلالت‌ بر ديدار پيامبر، خدا را در معراج‌ دارد.
  بحث‌ علاّمۀ طباطبائي‌ دربارۀ آيات‌ سورۀ النّجم‌ و روايات وارده در رؤيت پيغمبر، خدا را در معراج
  گفتار بيضاوي‌ در تفسير آيات‌ معراج‌
  كلام‌ جبرئيل‌: لَوْ دَنَوْتُ أَنْمُلَةً لَاحْتَرَقْتُ...
  لِي‌ مَعَ اللَهِ وَقْتٌ لَا يَسَعُنِي‌ فِيهِ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ.
  هرچه‌ غير خداست‌ حجاب‌ است‌، و تا حجاب‌ هست‌ معرفت‌ تامّه‌ حاصل‌ نخواهد گشت‌
  ابيات‌ حكيمانۀ مجنون‌ راجع‌ به‌ معشوقه‌اش‌ ليلي‌
  جَلَّ جَنابُ الْحَقِّ عَنْ أنْ يَكونَ شَريعَةً لِكُلِّ وارِدٍ.
  اشعار إبراهيم‌ بن‌ أدهم‌ دربارۀ محبّت‌ و عشق‌ به‌ خداوند..
  بيان‌ حال‌ سيّد الشّهداء عليه‌ السّلام‌ در خلوت‌ با محبوب‌
  عظمت‌ اوج‌ عرفاني‌ سيّد الشّهداء عليه‌ السّلام‌، بيان‌ وَ هُوَ بِالافُقِ الاعْلَي‌' ميباشد..
  مبحث‌ 5 تا 8: خداوند عاشق‌ ماسوي‌، و ماسوي‌ عاشق‌ اوست‌
  تفسير آيۀ: يَـأَيـُّهَا الإنسَـانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَي‌' رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَـاقِيهِ.
  كلام‌ شيخ‌ بهائي‌ راجع‌ به‌ «رسالۀ عشق‌» أبوعلي‌ سينا
  «رسالۀ عشق‌» بوعليّ: خداوند و جميع‌ موجودات‌ امكانيّه‌ صاحب‌ عشق هستند.
  بيان‌ عشق‌ در نفوس‌ متألّهه‌ ، از «رسالۀ عشق‌» ابن‌ سينا
  اثبات‌ صدر المتألّهين‌ ، سريان‌ عشق‌ را در جميع‌ موجودات‌ به‌ وجه‌ احسن‌
  ردّ صدر المتألّهين‌ بر شيخ‌ الرّئيس‌ دربارۀ عشق‌ در بسائط‌ غير حيّه‌
  صدر المتألّهين‌: تعلّق‌ عشق‌ به‌ جسم‌ و جسمانيّات‌ محال‌ است‌
  اتّصال‌ واقعي‌ ميان‌ دو جسم‌ محال‌ است‌ ؛ تعشّق‌ ميان‌ دو جسم‌ محال‌ است
  تجرّد نفس‌ ، موجب‌ بقاي‌ او و فناي‌ در ذات‌ خداست‌
  بايد چشم را از ديدن غير پاك كرد.
  فرياد مجنون‌ هنگام‌ فَصْد ، از نيشتر خوردن‌ بر رگ‌ ليلي‌
  خدا را با خدا بايد شناخت‌ ؛ «آفتاب‌ آمد دليل‌ آفتاب‌»
  «عاشقان‌ ، كشتگان‌ معشوقند»
  كلام‌ اميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌: الْبَعْرَةُ تَدُلُّ عَلَي‌ الْبَعِيرِ ، وَ الرَّوْثَةُ تَدُلُّ
  اكتفا كردن‌ به‌ «دينُ العجائز» موجب‌ خسران‌ و ندامت‌ و حسرت‌ است‌
  اشعار بلند پايۀ شبستري‌ در لزوم‌ حركت‌ به‌ سمت‌ خداوند.
  شرح‌ «مفاتيح‌ الإعجاز» در اشعار «گلشن‌ راز»
  مراتب‌ ظهورات‌ خداوند در عوالم‌ ، غير متناهي‌ است‌
  «سيمرغ‌» ذات‌ واحد مطلق‌ و «كوه‌ قاف‌» حقيقت‌ انساني‌ است‌
  بهشت‌ و دوزخ‌ را مظاهري‌ در جميع‌ عوالم‌ الهي‌ موجود مي‌باشد.
  ادلّۀ مثبتۀ وجود بهشت‌ و دوزخ‌ در عوالم‌ بعد از عالم‌ دنيا
  عوالم‌ خمسه‌: لاهوت‌ ، جبروت‌ ، ملكوت‌ ، مُلك‌ و ناسوت‌
  جابلقا مجمع‌ البحرين‌ الوهيّت‌ و امكان‌ ، و جابلسا تعيّن‌ نشأۀ انساني‌ است‌
  جابُلْقا عالم‌ مثال‌ در مشرق‌ ارواح‌ ، و جابُلْسا عالم‌ مثال‌ در مغرب‌ است‌
  جمع‌ آوردن‌ مشارق‌ و مغارب‌ در قرآن‌ اشاره‌ است‌ به‌ عدم‌ انحصار عوالم‌ در عالم‌ ظاهر
  دوازده‌ بار بايزيد را به‌ جرم‌ الحاد ، از بسطام‌ بيرون‌ كردند.
  >> در حشر معلوم‌ شود كه‌ غير از حقّ تعالي‌ همه‌ سراب‌ بوده‌اند.
  تحريص‌ و ترغيب‌ به‌ مكاشفات‌ و تجلّيات‌ و سَيَران‌ به‌ عوالم‌ لطيفه‌
  براي‌ سير عوالم‌ ربوبي‌ ، ارشاد استاد كامل‌ لازم‌ است‌
  تا فرصت‌ باقي‌ مي‌باشد بايد دست‌ به‌ سلوك‌ و راه‌ عرفان‌ زد.
  انساني‌ كه‌ دنبال‌ خودشناسي‌ نرود ، محروم‌ترين‌ خلائق‌ است‌
  راه‌ وصول‌ به‌ معرفة‌ الله‌ ، عبور از نفس‌ پرستي‌ است‌
  در راه‌ وصول‌ به‌ معرفة‌ الله‌ ، اقتصار به‌ مجرّد تقليد مستحسن‌ نيست‌
  مراد از « عَلَيْكُمْ بِدينِ الْعَجآئِزِ » امر به‌ انقياد محض‌ است‌ نه‌ نهي‌ از تفكّر در معرفة‌ الل
  تا سالك‌ از همه‌ چيز نگذرد ، به‌ مراد نخواهد رسيد.
  شرائط‌ و آداب‌ سلوك‌ راه‌ خدا
  تجلّيات‌ عبارتند از: آثاري‌ ، افعالي‌ ، صفاتي‌ ، ذاتي‌
  سالك‌ پس‌ از فناء در تجلّي‌ ذاتي‌ ، باقي‌ به‌ بقاء حقّ مي‌گردد.
  سالك‌ بايد از تجلّيات‌ حسّي‌ و خيالي‌ و عقلي‌ عبور نمايد.
  تا هستي‌ سالك‌ باقي‌ است‌ ، تجلّي‌ ذاتي‌ حقّ محال‌ است‌
  اگر «كوه‌ توئي‌» نباشد ميان‌ تو و حقّ هيچ‌ راه‌ نيست‌
  تجلّي‌ ذاتي‌ حقّ بر جبل‌ ، و بيهوش‌ افتادن‌ حضرت‌ موسي‌
  سلوك‌ و رياضات‌ ، بجهت‌ استعداد يافتن‌ براي‌ جذبات‌ الهيّه‌ است‌
  معراج‌ رسول‌ اكرم‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ وآله‌ ليلة‌ المعراج‌
  مشاهدۀ سالك‌ آثار و احكام‌ اسماء و صفات‌ الهي‌ را در نزد تحقّق‌ به‌ مقام واحديّت‌
  شناخت‌ خدا با صفات‌ كلّيّه‌ و ذات‌ او محال‌ است‌ ؛ و فناء در هر دو ممكن‌
  خلع‌ و لبس‌ سقراط‌ و أفلاطون‌: حكماي‌ الهي‌
  ابيات‌ راقيۀ شيخ‌ بهائي‌ در ملاقات‌ خدا با او.
  بيان‌ حضرت‌ حدّاد در كيفيّت‌ برآورده‌ شدن‌ حاجتها در حال‌ فناء
  مبحث‌ 9 و 10: امكان‌ ديدار و لقاء خداوند براي‌ مؤمنين‌ خوش‌ كردار
  تفسير آيۀ مباركۀ: فَمَن‌ كَانَ يَرْجُوا لِقَآءَ رَبِّهِ.
  تفسير «الميزان‌» دربارۀ آيۀ: فَمَن‌ كَانَ يَرْجُوا لِقَآءَ رَبِّهِ.
  لقاء خداوند فقط‌ با توحيد بدون‌ شائبۀ شرك‌ جليّ و خفيّ امكان‌ پذير است‌
  معرفت‌ تفصيلي‌ لازم‌ است‌ كه‌ زدايندۀ شرك‌ است‌
  يَا مَنْ دَلَّ عَلَي‌ ذَاتِهِ بِذَاتِهِ ، وَ تَنَزَّهَ عَنْ مُجَانَسَةِ مَخْلُوقَاتِهِ.
  بِكَ عَرَفْتُكَ وَ أَنْتَ دَلَلْتَنِي‌ عَلَيْكَ وَ دَعَوْتَنِي‌ إلَيْكَ..
  غزل‌ فروغي‌ بسطامي‌ در ظهور خداوند در همۀ عالم‌
  فقرات‌ مناجات‌ تاج‌ الدّين‌ ابن‌ عطاء الله‌ اسكندريّ..
  فقرات‌ مناجات‌ كه‌ از توحيد محض‌ خبر مي‌دهد.
  ابيات‌ هاتف‌ اصفهاني‌ در تجلّي‌ خداوند از در و ديوار
  إلَهي‌ كَيْفَ يُسْتَدَلُّ عَلَيْكَ بِما هُوَ في‌ وُجودِهِ مُفْتَقِرٌ إلَيْكَ..
  إلَهي‌ تَقَدَّسَ رِضاكَ أنْ تَكونَ لَهُ عِلَّةٌ مِنْكَ !
  ماذا وَجَدَ مَنْ فَقَدَكَ؟! و ما الَّذي‌ فَقَدَ مَنْ وَجَدَكَ؟!
  يا مَنِ احْتَجَبَ في‌ سُرادِقاتِ عِزِّهِ عَنْ أنْ تُدْرِكَهُ الابْصارُ
  نظريّۀ مجلسي‌ (ره‌) راجع‌ به‌ دعاي‌ عرفه‌ و ذيل‌ آن‌
  مناجاتيكه‌ازابن عطاءالله‌ مشهور است‌ ، از اوست‌ و إسنادش‌ به‌ سيّدالشّهداء غلط‌ ميباشد
  نزد عرفاي‌ عاليمقدار ، پرده‌ برگرفتن‌ از رخ‌ عبارت‌ است‌ از تجلّي‌ جمال‌
  مفهوم قرب و تقرب به خدا
  در اثر كردار ستودۀ انسان‌ ، خداوند حجاب‌ را از چشم‌ او برمي‌گيرد.
  شرح‌ لاهيجي‌ حديث‌ « فَبي‌ يَسْمَعُ وَ بي‌ يُبْصِرُ » را
  محبّت‌ خدا به‌ عبد تجلّي‌ و رفع‌ حُجب‌ است؛ و محبّت‌ عبد به‌ خدا انجذاب‌ سرّ اوست‌
  حديث‌ « كُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِي‌ يَسْمَعُ بِهِ » مُتّفقٌ عليه‌ ميان‌ همۀ اهل‌ اسلام‌ است‌
  مصادر بسيار معتبر شيعه‌ راجع‌ به‌ حديث‌ لَايزَالُ الْعَبْدُ ...
  تحقيق‌ شيخ‌ بهائي‌ پيرامون‌ خبر « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ » بنا به‌ نقل‌ مجلسي‌
  نقل‌ مجلسي‌ (ره‌) دقيق‌ترين‌ معني‌ را در مضمون‌ « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ ».
  تحقيق‌ ميرزا رفيعا پيرامون‌ خبر « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ ».
  نقل‌ مجلسي‌ تحقيق‌ محقّق‌ طوسي‌ و ديگران‌ را در حديث‌ « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ ».
  روايات‌ مرويّه‌ از كتب‌ خاصّه‌ دربارۀ حديث‌ « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ ».
  روايات‌ مرويّه‌ از كتب‌ عامّه‌ دربارۀ حديث‌ « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ ».
  بيان‌ و تفسير خبر « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ » در كتب‌ اساطين‌ و اعلام‌ اهل‌ عرفان‌
  ابيات‌ ابن‌ فارض‌ در پيرامون‌ حديث‌ « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ ».
  استشهاد سعدالدّين‌ سعيد فرغاني‌ به‌ حديث‌ « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ ».
  شرح‌ فرغاني‌ اشعار ابن‌ فارض‌ را در حديث‌ « لَا يَزَالُ الْعَبْدُ ».
  شرح‌ حال‌ و مقام‌ علمي‌ سعدالدّين‌ سعيد فرغاني‌
  معني‌ سَمِعَ اللَهُ لِمَنْ حَمِدَهُ ، كلام‌ خداوند است‌ بر لسان‌ بندۀ خود.
  معني« كُنْتُ سَمْعَهُ وَ ... » انكشاف‌ تجلّي‌ وجود خداوند است‌ در افعال‌ سالك‌ محبّ
  اشعار مغربي‌ و حكيم‌ سبزواري‌ در حقيقت‌ فناء در وجود حقّ..
  معني‌ كلام‌ امام‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌: حَتَّي‌ سَمِعْتُهَا مِنَ الْمُتَكَلِّمِ بِهَا
  طرق‌ عديده‌ از خاصّه‌ و عامّه‌ در خبر صادقي‌: مَا زِلْتُ أُكَرِّرُهَا حَتَّي‌ سَمِعْتُ مِنْ قَآئِل
  مبحث‌ 11 و 12: خداوند همه‌ جا هست‌؛ چشم‌ بگشا و ببين‌!
  تفسير آيۀ: مَن‌ كَانَ يَرْجُوا لِقَآءَ اللَهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَهِ لَاتٍ...
  تفسير «الميزان‌» راجع‌ به‌ آيۀ: مَن‌ كَانَ يَرْجُوا لِقَآءَ اللَهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَهِ لَاتٍ...
  تفسير آيات‌ اوائل‌ سورۀ عنكبوت‌ در امتحان‌ مؤمنين‌ و رجاء لقاي‌ خداوند
  مراد از « الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّـَاتِ» مشركين‌ هستند كه‌ مؤمنين‌ را از راه‌ خدا باز ميدارن
  بيان‌ علاّمه‌: لقاء الله‌ منحصر به‌ قيامت‌ نيست‌؛ و معني‌ حقيقي‌ آن‌ مراد است‌
  مراد از لقاء الله‌: وُقوفُ الْعَبْدِ مَوْقِفًا لا حِجابَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ رَبِّهِ.
  بيان‌ علاّمه‌: كسي‌ كه‌ توقّع‌ لقاء خدا را دارد بايد كمر همّت‌ به‌ جهاد بربندد
  اشعار مغربي‌ در لزوم‌ مجاهدت‌ براي‌ لقاء خداوند.
  اشعار لاميّۀ ابن‌ فارض‌ در لزوم‌ مجاهدت‌ براي‌ لقاء خداوند.
  لاميّۀ ابن‌ فارض‌، شرح‌ عظيمي‌ در آثار عشق‌ خدا بيان‌ مي‌كند.
  لزوم‌ چشم‌ فروبستن‌ از غير براي‌ لقاء خداوند، در اشعار ابن‌ فارض‌
  لاميّۀ ابن‌ فارض‌ دقيق‌ترين‌ دستورهاي‌ سلوكي‌ را مي‌دهد.
  لاميّۀ ابن‌ فارض‌ متضمّن‌ آخرين‌ دقائق‌ و لطائف‌ عشق‌ مي‌باشد.
  همراهي‌ و اتّحاد محبّ و محبوب‌ در هر حالي‌ از حالات‌
  عاشقان‌ لقاء خدا، از هيچ‌ گزندي‌ نمي‌هراسند.
  خبر يونس‌ بن‌ ظبيان‌ دربارۀ صفات‌ اولوالالباب‌
  منهاج‌ و روش‌ موحّدين‌ در توحيد و معرفت‌ الهي‌، در حديث‌ امام‌ صادق‌عليه‌ السّلام‌
  بيان‌ امام‌: معرفت‌ خداوند از طريق‌ دارج‌ و رائج‌ بدست‌ نمي‌آيد.
  حجج‌ الهيّه‌ انحصار در ائمّۀ دوازده‌گانه‌ دارند.
  روايت‌ «مصباح‌ الشّريعة‌»: وَ إنَّ الْمُوقِنِينَ لَعَلَي‌ خَطَرٍ عَظِيمٍ.
  شرح‌ ملاّ عبدالرّزّاق‌ گيلاني‌ پيرامون‌ حديث‌ «مصباح‌ الشّريعة‌»
  تنها نيروي‌ عشق‌ حقيقي‌ است‌ كه‌ راه‌ وصول‌ به‌ خدا را باز مي‌نمايد.
  عشقبازي‌ سر حلقۀ عاشقان‌: حضرت‌ سيّد الشّهداء عليه‌ السّلام‌
  روايت‌ ابن‌ عبّاس‌ در كربلا در وقت‌ حركت‌ به‌ صفّين‌
  استيذان‌ طائفۀ جنّ از سيّدالشّهداء براي‌ كارزار، و بيان‌ حضرت‌ در جواب‌ ايشان‌
  ملاقات‌ عبدالله‌ بن‌ عبّاس‌ و عبدالله‌ بن‌ عمر و عبدالله‌ بن‌ زُبير با حضرت سيّدالشّهداء
  عبدالله‌ بن‌ عمر، امام‌ حسين‌ را نصيحت‌ ميكند كه‌ با دشمنان‌ صلح‌ و از جنگ بپرهيز
  ملاقات‌ فرزدق‌ با حضرت‌ سيّد الشّهداء عليه‌ السّلام‌ در راه‌ كوفه‌
  ابيات‌ حضرت‌ در توجّه‌ به‌ عالم‌ بقاء و اعراض‌ از دنياي‌ فاني‌
  توجّه‌ سيّد الشّهداء عليه‌ السّلام‌ بسوي‌ كعبۀ عشّاق‌

کلیه حقوق در انحصارپرتال متقین میباشد. استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است

© 2008 All rights Reserved. www.Motaghin.com


Links | Login | SiteMap | ContactUs | Home
عربی فارسی انگلیسی