گالری تصاویر آرشیو بانک صوت کتابخانه پرسش و پاسخ ارتباط با ما صفحه اصلی
 
اعتقادات اخلاق حکمت عرفان علمی اجتماعی تاریخ قرآن و تفسیر جنگ
کتابخانه > اخلاق، حكمت و عرفان > روح مجرد
روح مجرد / قسمت بیست و یکم: سفر ششم مؤلف به أعتاب عالیات، نصایح مرحوم حداد و شعر خواندن ایشان، دعاهای منقوله از حضرت آقای حداد و دعای احتجاب، رموز حروف و عداد

بخش هشتمين:

سفر ششم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در آخر سنۀ 1390 هجریه قمریه

و اوّل‌ سنۀ 1391 هجريّۀ قمريّه

 


صفحه 499

سفر ششم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌

در آخر سنۀ 1390 و اوّل‌ سنۀ 1391 هجريّۀ قمريّه

خداوند توفيق‌ عنايت‌ فرمود تا در اواخر سنۀ 1390 كه‌ موسم‌ حجّ و زيارت‌ بيت‌ الله‌ الحرام‌ بود، از طهران‌ به‌ كويت‌ و از آنجا به‌ مكّۀ مكرّمه‌ با دو نفر از فرزندان‌ خود: حاجّ سيّد محمّد صادق‌ كه‌ در آن‌ وقت‌ 17 سال‌ داشت‌، و حاجّ سيّد محمّد محسن‌ كه‌ قدري‌ متجاوز از 15 سال‌ داشت‌ براي‌ أداءِ مناسك‌ حجّ و زيارت‌ بيت‌الله‌ الحرام‌ و زيارت‌ قبر حضرت‌ رسول‌ الله‌ و فاطمۀ زهراء و امامان‌ بقيع‌ صلواتُ الله‌ و سلامه‌ عليهم‌ أجمعين‌ مشرّف‌ شديم‌. و در مراجعت‌ از جُدَّه‌ در اوائل‌ دهۀ سوّم‌ ذوالحجّة‌ به‌ بغداد وارد شديم‌ و تا مدّت‌ قريب‌ يك‌ ماه‌ در أعتاب‌ مقدّسه‌ توقّف‌ داشتيم‌ و پس‌ از زيارت‌ ائمّۀ عسكريّين‌ عليهم‌السّلام‌ با حضرت‌ آقاي‌ حدّاد در مراجعت‌ از نجف‌ و كربلا به‌ كاظمين‌ عليهماالسّلام‌، در اوائل‌ دهۀ سوّم‌ از محرّم‌ الحرام‌ بود كه‌ به‌ طهران‌ بازگشتيم‌.

در تمام‌ طول‌ اين‌ سفر در أعتاب‌ عاليات‌ در خدمت‌ حضرت‌ آقا بوديم‌، چرا كه‌ پس‌ از زيارت‌ ابتدائي‌ كاظمين‌ عليهماالسّلام‌، در جميع‌ اوقات‌ توقّف‌ در كربلا و نجف‌ و سپس‌ كاظمين‌ و سامرّاء در معيّت‌ ايشان‌ بوديم‌.

نصائح‌ حضرت‌ حدّاد به‌ بنده‌زادگان‌، و كلمات‌ ايشان‌ دربارۀ مرحوم‌ قاضي‌

اين‌ تشرّف‌ به‌ عتبات‌ مباركات‌ پس‌ از حجّ، براي‌ بنده‌زادگان‌ بسيار عجيب‌ و موثّر شد. زيرا اوّلاً بعد از حجّ صورت‌ گرفت‌ و دو نوباوۀ خردسال‌ طلبۀ علوم‌ دينيّه‌ كه‌ زيارت‌ و مشاهدۀ آن‌ أماكن‌ متبرّكه‌ را نموده‌ بودند، و بدان‌ أعمال‌ زيبا و دلنشين‌ مناسك‌ حجّ مشغول‌ و خاطره‌هايش‌ پيوسته‌ در ذهنشان‌


صفحه 500

دور ميزد، اينك‌ به‌ زيارت‌ مراقد مطهّرۀ امامان‌ عليهم‌السّلام‌ توفيق‌ يافته‌، و ميزبانشان‌ در كربلا و سائر أماكن‌، وليّ خدائي‌ همچون‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ بود، لهذا بسيار شيرين‌ و دلنشين‌ واقع‌ شد.

اصولاً بنده‌ معتقدم‌ كه‌: بايد فرزندان‌ را به‌ هر طريق‌ كه‌ امكان‌ دارد در أوان‌ سنّ بلوغ‌ به‌ حجّ برد تا روح‌ پاك‌ و نفس‌ غيرآلودۀ ايشان‌ آن‌ حقائق‌ را در خود بگيرد و چون‌ مغناطيس‌ جذب‌ نمايد، و از اين‌ سال‌ تا آخر عمر پيوسته‌ ذهنشان‌ روي‌ آن‌ مطالب‌ كار كند و رفته‌ رفته‌ آن‌ مأخوذات‌ را آفتابي‌ كند و به‌ فعليّت‌ برساند؛ گرچه‌ مستلزم‌ زحمتي‌ باشد و يا مستلزم‌ فروش‌ بعضي‌ از أثاثيه‌ و متاع‌البيت‌ باشد. اينها ابداً اهمّيّتي‌ ندارد؛ سپس‌ بدست‌ بيايد يا نيايد مهمّ نيست‌. مهمّ زيارت‌ اين‌ نفوس‌ قابله‌ و مستعدّه‌ و به‌ گناه‌ و كثرات‌ آلوده‌ نشده‌ است‌ كه‌ موجب‌ تثبيت‌ ايمان‌ و طهارت‌ و تقوي‌ تا آخر عمرشان‌ ميگردد. و انسان‌ نبايد منتظر وجوب‌ شرعي‌ باشد كه‌ امروزه‌ بعد اللتيّا و الّتي‌ در اواسط‌ عمر، و يا در قديم‌الايّام‌ غالباً در اواخر عمر صورت‌ ميگرفت‌؛ و در آن‌ صورت‌ استفادۀ نفس‌ انساني‌ از حجّ و آثار پديد آمدۀ از آن‌، همان‌ بقيّۀ عمر او مي‌باشد كه‌ چه‌ بسا بسيار اندك‌ بوده‌ است‌. امّا در سنّ بلوغ‌ آثار حجّ از اوّلين‌ منزل‌ تكليف‌ و تشرّف‌ به‌ خطاب‌ ربوبي‌ تا آخر عمر خواهد بود. و لهذا دائماً و پيوسته‌ و بطور مداوم‌ روح‌ را نشاط‌ مي‌بخشد و جان‌ را به‌ ايمان‌ و ايقان‌ زنده‌ نگه‌ ميدارد.

گرچه‌ خود حقير تا سنّ سي‌ و سه‌ سالگي‌ برايم‌ اين‌ توفيق‌ حاصل‌ نشد، امّا براي‌ اين‌ دو فرزند، و دو پسر ديگر نيز سعي‌ شد در اوّلين‌ وهلۀ امكان‌ پس‌ از بلوغ‌ صورت‌ گيرد.

ميزبانان‌ حقيقي‌: خود خداوند و وجود أقدس‌ رسول‌ الله‌ و فاطمۀ زهراء و ائمّۀ بقيع‌ و ائمّۀ عتبات‌ عاليات‌ هم‌ انصافاً پذيرائي‌ كردند. و حضرت‌ آقاي‌ حدّاد هم‌ مثل‌ دو فرزندشان‌ بلكه‌ بيشتر و بالاتر اين‌ دو را پذيرفتند، و پيرمرد


صفحه 501

عارف‌ هفتاد و چند ساله‌ خود شخصاً به‌ پذيرائي‌ قيام‌ ميكرد. نان‌ و سبزي‌ ميخريد، حوائج‌ را تهيّه‌ ميفرمود، سفره‌ مي‌انداخت‌. و چون‌ پس‌ از عيد غدير وارد شديم‌ به‌ هر يك‌ از آن‌ دو، پنج‌ دينار عراقي‌ عيدي‌ داد، و با دست‌ مبارك‌ خود لباس‌ علم‌ و معرفت‌ و ادب‌ بر تن‌ بنده‌زادۀ بزرگتر حاج‌ سيّد محمّد صادق‌ نمود، و او را در كسوت‌ روحانيّت‌ آورده‌ بدين‌ خِلعت‌ رسول‌ اللهي‌ مخلّع‌ فرمود، و عمامه‌ بر سرش‌ پيچيد؛ و آنچه‌ از شرائط‌ و لوازم‌ ارشاد و هدايت‌ بود، نه‌ آنكه‌ دريغ‌ ننمود بلكه‌ بطور أتمّ و أكمل‌ دربارۀ ايشان‌ انجام‌ داد، و توصيۀ فراوان‌ نمود تا دروسشان‌ را خوب‌ بخوانند و با دقّت‌ و مطالعه‌ و تحقيق‌ بخوانند و اشكالاتشان‌ را بپرسند و نفهميده‌ از درسي‌ نگذرند، و عالم‌ عامل‌ جامع‌ بار آيند.

و ميفرمود: ارزش‌ عالم‌ عامل‌ از دنيا و آخرت‌ بيشتر است‌؛ از هرچه‌ به‌ تصوّر آيد بيشتر است‌. ميفرمود: مرحوم‌ آقا (قاضي‌) يك‌ عالمي‌ بود كه‌ از جهت‌ فقاهت‌ بي‌نظير بود. از جهت‌ فهم‌ روايت‌ و حديث‌ بي‌نظير بود. از جهت‌ تفسير و علوم‌ قرآن‌ بي‌نظير بود. از جهت‌ ادبيّات‌ عرب‌ و لغت‌ و فصاحت‌ بي‌نظير بود، حتّي‌ از جهت‌ تجويد و قرائت‌ قرآن‌. و در مجالس‌ فاتحه‌اي‌ كه‌ أحياناً حضور پيدا مي‌نمود، كمتر قاري‌ قرآن‌ بود كه‌ جرأت‌ خواندن‌ در حضور وي‌ را داشته‌ باشد، چرا كه‌ اشكالهاي‌ تجويدي‌ و نحوۀ قرائتشان‌ را مي‌گفت‌.

قرائت‌ حضرت‌ حدّاد اشعاري‌ را كه‌ مرحوم‌ قاضي‌ براي‌ ايشان‌ مي‌خوانده‌اند

مرحوم‌ قاضي‌ هر وقت‌ به‌ كربلا مشرّف‌ مي‌شد و در كلبۀ حقير نزول‌ اجلال‌ ميفرمود، علاوه‌ بر آنكه‌ چنان‌ غرق‌ درياي‌ خروشان‌ معارف‌ بود معذلك‌ گهگاهي‌ از اشعار آبداربراي‌ من‌ ميخواند. از جمله‌ اين‌ اشعار را خواند كه‌ در استعمال‌ الفاظ‌ مشتركه‌ وارد است‌:

يا خَليَّ الْبالِ قَدْ بَلْبَلْتَ بِالْبِلْبالِ بالْ                          بِالنَّوَي‌ زَلْزَلْتَني‌ وَ الْعَقْلُ في‌ الزِّلْزالِ زالْ


صفحه 502

يا رَشيقَ الْقَدِّ قَدْ قَوَّسْتَ قَدّي‌ فَاسْتَقِمْ          في‌ الْهَوَي‌ فَافْرُغْ فَقَلْبي‌ شاغِلُ الاشْغالِ غالْ

يا أسيلَ الْخَدِّ خَدَّ الدَّمْعُ خَدّي‌ في‌ النَّوَي‌               عَبْرَتي‌ وَدْقٌ وَ عَيْني‌ مِنْكَ يا ذَا الْخالِ خالْ

كَمْ تُسَقّي‌ زُمْرَةَ الْعُشّاقِ غَسّاقَ الْجَوَي ‌       كَمْ تَسوقُ الْحَتْفَ مِنْ ساقٍ عَنِ الْخَلْخالِ خالْ

تا آخر ابيات‌ را[1]. و از اينجا معلوم‌ مي‌شود كه‌ مرحوم‌ قاضي‌ تمام‌ اين‌ قصيدۀ شيوا را از حفظ‌ داشته‌ است‌.

و از جمله‌ اين‌ اشعار را:

يا مَنْ بِمُحَيّاهُ جَلَي‌ الْكَوْنَ وَزانَهْ             الْعالَمُ في‌ الْحَيْرَةِ لا يُدْرِكُ شانَهُ

أخْفاكَ ظُهورٌ لَكَ عَنْهُمْ وَ أبانَهْ                  اي‌ تير غمت‌ را دل‌ عشّاق‌ نشانه

عالم‌ به‌ تو مشغول‌ و تو غائب‌ ز ميانه‌

إيّاكَ تَطَلَّبْتُ وَ ذِكْراكَ هَوَيْتُ                          مِن‌ كُلِّ حَديثٍ بِأسانيدَ رَوَيْتُ

إنْ كانَ إلَي‌ الْكَعْبَةِ وَ الْبَيْتِ أتَيْتُ          مقصود من‌ از كعبه‌ و بتخانه‌ توئي‌ تو

مقصود توئي‌ كعبه‌ و بتخانه‌ بهانه‌

إنْ في‌ عَرَفاتٍ وَ مِناها جَسَدي‌ دارْ        أوْ مَشْعَرِها ما لِسِواكَ خَلَدي‌ دارْ

مَنْ مِثْليَ مَنْ حَجَّ إلَي‌ الْكَعْبَةِ وَ الدّارْ     حاجي‌ به‌ ره‌ كعبه‌ و من‌ طالب‌ ديدار

او خانه‌ همي‌ جويد و من‌ صاحب‌ خانه‌


صفحه 503

قَدْ كَلَّ لِساني‌ صِفَةُ الدّارِ بِتَجْريدْ      في‌ فَضْلِ صِفاتٍ وَ لَقَدْ طالَ بِتَحْميدْ

مِن‌ مُقْلَةِ قَلْبي‌ فَأَرَي‌ نورَكَ تَوْحيدْ     چون‌ در همه‌جا عكس‌ رخ‌ يار توان‌ ديد

ديوانه‌ منم‌ من‌ كه‌ روم‌ خانه‌ به‌ خانه‌

لا مَطْلَبَ إلاّ وَ بِأَيْديكَ مُشَيَّدْ                       لا مُفْضِلَ إلاّ وَ بِنُعْماكَ مُقَيَّدْ

لا مُفْضِلَ إيّاكَ وَ لا غَيْرَكَ ذُوالْيَدْ          هر كس‌ به‌ زباني‌ صفت‌ حمد تو گويد

بلبل‌ به‌ نوا خواني‌ و قمري‌ به‌ ترانه‌

لا مَطْلَبَ لي‌ غَيْرُكَ لا وَ الَّذي‌ يوجِدْ         إنْ اُتْهِمُ أوْ اُشْـِمُ أوْ اُعْرِقُ اُنْجِدْ

لِلْفَوْزِ إلَي‌ وَصْلِكَ يا مَنْ هُوَ مُنْجِدْ         گه‌ معتكف‌ ديرم‌ و گه‌ ساكن‌ مسجد

يعني‌ كه‌ تو را مي‌طلبم‌ خانه‌ به‌ خانه[2]

و از جمله‌ اين‌ رباعي‌ را ميخواندند:

أقُول‌ زَيْدٌ وَ زَيْدٌ لَسْتُ أعْرِفُهُ                     وَ إنَّما هُوَ قَوْلٌ أنتَ مَعْناهُ

وَ كَمْ ذَكَرْتُ حَديثًا لَا اكْتِراثَ بِهِ           حَتَّي‌ يَجُرُّ إلَي‌ ذِكْراكَ ذِكْراهُ[3]

و از جمله‌ اين‌ بيت‌ را:

كَبُرَتْ هِمَّةُ عَبْدٍ طَمَعَتْ فِي‌ أنْ يَرَاكا             أوَ ما حَسْبُ لِعَيْنٍ أنْ تَرَي‌ مَنْ قَدْ رَءَاكا [4]


صفحه 504

و ميفرمودند: اين‌ بيت‌ در معني‌ و مفاد، نظير بيت‌ ابن‌ فارض‌ است‌ كه‌ ميگويد:

أبْقِ لي‌ مُقْلَةً لَعَلِّيَ يَوْمًا                     قَبْلَ مَوْتي‌ أرَي‌ بِها مَنْ رَءَاكا[5]

و از جمله‌ اين‌ ابيات‌ را:

وَ ما في‌ الْخَلْقِ أشْقَي‌ مِن‌ مُحِبٍّ           وَ إنْ وَجَدَ الْهَوَي‌ حُلْوَ الْمَذاقِ

تَراهُ باكيًا في‌ كُلِّ حينٍ                                مَخافَةَ فُرْقَةٍ أوْ لاِشْتياقِ

وَ يَبْكِي‌ إنْ نَأَوْا شَوْقًا إلَيْهِ                       وَ يَبْكي‌ إنْ دَنَوْا خَوْفَ الْفِراقِ

اينها مجموعۀ اشعاري‌ بود كه‌ در طول‌ اين‌ سفر از مرحوم‌ قاضي‌ (ره‌) حكايت‌ نمودند؛ و امّا اشعار و يا مطالبي‌ را كه‌ خودشان‌ نقل‌ كردند عبارت‌ است‌ از مطالب‌ زير:

فرمودند دربارۀ تعريف‌ عشق‌ ميگويد:

جَليسٌ مُمَنِّعٌ، وَ صاحِبٌ مالِكٌ، مَذاهِبُهُ غامِضَةٌ، وَ أحْكامُهُ جاريَةٌ. يَمْلِكُ الابْدانَ وَ أرْواحَها، وَ الْقُلوبَ وَ خَواطِرَها، وَ الْعُقولَ وَ ألْبابَها؛ قَدْ اُعْطِيَ عِنانَ طاعَتِها، وَ قُوَّةَ تَصْريفِها.

و ديگري‌ گويد: جَلَّ أنْ يَخْفَي‌، وَ دَقَّ أنْ يُرَي‌، فَهُوَ كامِنٌ كَكُمونِ النّارِ في‌ الْحَجَرِ؛ إنْ قَدَحْتَهُ أوْرَي‌، وَ إنْ تَرَكْتَهُ تَوارَي‌.

* * *

روزي‌ كه‌ شود إِذَا السَّمَآءُ انفَطَرَتْ             و آنگه‌ كه‌ شود إِذَا النُّجُومُ انكَدَرَتْ


صفحه 505

من‌ دامن‌ تو بگيرم‌ اندر سُئِلَتْ                          گويم‌ صنما بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ

* * *

عشق‌ تو مرا ألَسْتُ مِنْكُمْ بِبَعيدْ                   هجر تو مرا إنَّ عَذابي‌ لَشَديدْ

بر كنج‌ لبت‌ نوشته‌ يُحْيي‌ وَ يُميتْ         مَنْ ماتَ مِنَ الْعِشْقِ فَقَدْ ماتَ شَهيدْ

* * *

با هيچ‌ كس‌ نشاني‌ زآن‌ دلستان‌ نديدم‌             يا من‌ خبر ندارم‌ يا او نشان‌ ندارد

* * *

به‌ عقل‌ نازي‌ حكيم‌ تا كِي‌، به‌ فكرت‌ اين‌ ره‌ نمي‌شود طِيّ

به‌ كنه‌ ذاتش‌ خرد برد پي‌، اگر رسد خَس‌ به‌ قَعرِ دريا

چو نيست‌ بينش‌ به‌ ديدۀ دل‌، رخ‌ ار نمايد تو را چه‌ حاصل‌

كه‌ هست‌ يكسان‌ به‌ چشم‌ كوران‌، چه‌ نقش‌ پنهان‌ چه‌ آشكارا

دعاهاي‌ منقوله‌ از حضرت‌ حدّاد در صَلَوات‌ و سَجَدات‌ نماز

در اين‌ سفر، حضرت‌ آقاي‌ حدّاد دعاي‌ زير را در قنوت‌هاي‌ نمازشان‌ ميخواندند:

يَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِيلَ، وَ سَتَرَ الْقَبِيحَ، يَا مَنْ لَمْ يُوَاخِذْ بِالْجَرِيرَةِ، يَا مَنْ لَمْ يَهْتِكِ السِّتْرَ، يَا عَظِيمَ الْعَفْوِ، يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ، يَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ، يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بِالرَّحْمَةِ؛ ارْحَمْنِي‌ يَا صَاحِبَ كُلِّ نَجْوَي‌، يَا مُنْتَهَي‌ كُلِّ شَكْوَي‌، يَا مُفَرِّجَ كُلِّ كُرْبَةٍ، يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ، يَا كَرِيمَ الصَّفْحِ، يَا عَظِيمَ الْعَفْوِ، يَا مُبْتَدِئًا بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا.

يَا رَبَّاهْ! يَا سَيِّدَاهْ! يَا غَايَةَ رَغْبَتَاهْ! أَسْأَلُكَ بِكَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ الائِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي‌ مُحَمَّدٍ وَ ءَالِهِ، وَ أَسْأَلُكَ يَا اللَهُ أَنْ لَا تُشَوِّهَ خَلْقِي‌ بِالنَّارِ، وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي‌ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ.

اين‌ دعا بدين‌ كيفيّت‌ در ص‌ 319 از كتاب‌ دعاي‌ «ضيآء الصّالحين‌» آمده‌


صفحه 506

است‌؛ امّا حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ بجاي‌ عبارت‌ وَ الائِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ مي‌گفتند: وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، وَ مُوسَي‌ بْنِ جَعْفَرٍ، وَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَي‌، وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، وَالْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ، وَ الْمَهْدِيِّ صَاحِبِ الزَّمَانِ؛ و سپس‌ بقيّۀ دعا را قرائت‌ مي‌نمودند.

و در سجدۀ آخر تمام‌ نمازهايشان‌ دعاي‌ زير را قرائت‌ ميكردند:

يَا اللَهُ يَا اللَهُ يَا اللَهُ، أَنْتَ اللَهُ الَّذِي‌ لَا إلَهَ إلَّا أَنْتَ وَحْدَكَ لَا شَرِيكَ لَكَ.

تَجَبَّرْتَ أَنْ يَكُونَ لَكَ وَلَدٌ، وَ تَعَالَيْتَ أَنْ يَكُونَ لَكَ شَرِيكٌ، وَ تَعَظَّمْتَ أَنْ يَكُونَ لَكَ مُشِيرٌ، وَ تَقَهَّرْتَ أَنْ يَكُونَ لَكَ ضِدٌّ، وَ تَكَبَّرْتَ أَنْ يَكُونَ لَكَ وَزِيرٌ.

يَا اللَهُ يَا اللَهُ يَا اللَهُ، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ ءَالِ مُحَمَّدٍ إلَّا فَرَّجْتَ عَنِّي‌.

و در مواقع‌ مختلفي‌ ديده‌ شد كه‌ تسبيحات‌ ذيل‌ را ميخواندند:

سُبْحَانَ الدَّآئِمِ الْقَآئِمِ، سُبْحَانَ الْقَآئِمِ الدَّآئِمِ، سُبْحَانَ الْحَيِّ الْقَيُّومِ، سُبْحَانَ الْمَلِكِ الْقُـدُّوسِ، سُـبْحَانَ رَبِّ الْمَلَٓئِكَةِ وَ الرُّوحِ، سُبْحَانَ اللَهِ وَ بِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ الْعَلِيِّ الاعْلَي‌، سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَي‌.

و در بين‌ اذان‌ و اقامه‌ به‌ سجده‌ مي‌افتادند و اين‌ دعا را ميخواندند:

سَجَدْتُ لَكَ يَا رَبِّ خَاضِعًا خَاشِعًا ذَلِيلاً.

و دعاي‌ زير را ايضاً در اوقات‌ مختلفه‌ قرائت‌ مي‌نمودند:

اللَهُمَّ يَا مُسَبِّبَ الاسْبَابِ، يَا سَبَبَ كُلِّ ذِي‌ سَبَبٍ، يَا مُسَبِّبَ الاسْبَابِ مِنْ غَيْرِ سَبَبٍ؛ سَبِّبْ لِي‌ سَبَبًا لَنْ أَسْتَطِيعَ لَهُ طَلَبًا، صَلِّ عَلَي‌ مُحَمَّدٍ وَ ءَالِ مُحَمَّدٍ، وَ أغْنِنِي‌ بِحَلَالِكَ عَنْ حَرَامِكَ، وَ بِطَاعَتِكَ عَنْ


صفحه507

مَعْصِيَتِكَ، وَ بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِوَاكَ، يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ!

فرمودند: دربارۀ يكي‌ از مردان‌ خدا (شمس‌ تبريزي‌) گفته‌اند كه‌: او در تمام‌ مدّت‌ عمرش‌ فقط‌ يك‌ شعر گفته‌ است‌:

من‌ گُنگِ خواب‌ ديده‌ و عالم‌ تمام‌ كَر         من‌ عاجزم‌ ز گفتن‌ و خلق‌ از شنيدنش‌

اينها مجموعۀ أدعيه‌ و اشعاري‌ بود كه‌ ايشان‌ در اين‌ سفر ميخوانده‌اند. و امّا ادعيۀ ايشان‌ بطور معمول‌ آنچه‌ را كه‌ بنده‌ از ايشان‌ شنيده‌ام‌ و ضبط‌ نموده‌ام‌ چند چيز است‌:

در سجدۀ آخر نمازها ميخواندند: إلَهِي‌ عُبَيْدُكَ بِفِنَآئِكَ، مِسْكِينُكَ بِفِنَآئِكَ، فَقِيرُكَ بِفِنَآئِكَ، سَآئِلُكَ بِفِنَآئِكَ! و حقير هم‌ به‌ متابعت‌ ايشان‌، از آن‌ به‌ بعد در سَجَدات‌ آخر صَلَوات‌ اين‌ دعاي‌ نياز را ميخواندم‌.

ولي‌ آنچه‌ بخاطر داشتم‌ در آن‌ عبارت‌ آخر: سَآئِلُكَ بِفِنَآئِكَ نبود.[6] يكبار كه‌ در سجده‌ بودم‌ و ايشان‌ شنيدند كه‌ آنرا نخواندم‌، پس‌ از نماز بطور مؤاخذه‌ فرمودند: چرا سَآئِلُكَ بِفِنَآئِكَ را نگفتي‌؟! عرض‌ كردم‌: ميگويم‌. و گفتم‌ و مرتّباً مي‌گفتم‌.

سپس‌ در ضمن‌ مراجعه‌ معلوم‌ شد كه‌: در بعضي‌ از روايات‌ لفظ‌ سَآئِلُكَ


صفحه 508

بِفِنَآئِكَ أيضاً موجود است‌.[7]


صفحه 509

در قنوتهاي‌ نماز، بسيار از اوقات‌ بود كه‌ دعاي‌ زير را قرائت‌ مينمودند:

أَعْدَدْتُ لِكُلِّ هَوْلٍ لَا إلَهَ إلَّا اللَهُ، وَ لِكُلِّ هَمٍّ وَ غَمٍّ مَا شَآءَ اللَهُ، وَ لِكُلِّ نِعْمَةٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ، وَ لِكُلِّ رَخَآءٍ وَ شِدَّةٍ الشُّكْرُ لِلَّهِ، وَ لِكُلِّ أُعْجُوبَةٍ سُبْحَانَ اللَهِ، وَ لِكُلِّ ذَنْبٍ أَسْتَغْفِرُ اللَهَ، وَ لِكُلِّ مُصِيبَةٍ إنَّا لِلَّهِ وَ إنَّا إلَيْهِ رَاجِعُونَ، وَ لِكُلِّ ضِيقٍ حَسْبِيَ اللَهُ، وَ لِكُلِّ قَضَآءٍ وَ قَدَرٍ تَوَكَّلْتُ عَلَي‌ اللَهِ، وَ لِكُلِّ عَدُوٍّ اعْتَصَمْتُ بِاللَهِ، وَ لِكُلِّ طَاعَةٍ وَ مَعْصِيَةٍ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إلَّا بِاللَهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ. [8]

بسيار ديده‌ شد كه‌ در بعضي‌ از قنوتهاي‌ نماز شب‌ اين‌ دعا را از اوّل‌ آن‌ تا آخرش‌ ميخواندند:

اللَهُمَّ إنِّي‌ أَسْأَلُكَ مِنْ بَهَآئِكَ بِأَبْهَاهُ، وَ كُلُّ بَهَآئِكَ بَهِيٌّ. اللَهُمَّ إنِّي‌ أَسْأَلُكَ بِبَهَآئِكَ كُلِّهِ[9].


صفحه 510

دعاي‌ احْتِجاب‌ به‌ نقل‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد قَدَّس‌ اللهُ روحَه‌

در موقع‌ خوابيدن‌ اين‌ دعا را قرائت‌ ميكردند، و چه‌ بسا مي‌شد كه‌ در قنوت‌ نماز ميخواندند:

اللَهُمَّ يَا مَنِ احْتَجَبَ بِشُعَاعِ نُورِهِ عَنْ نَوَاظِرِ خَلْقِهِ. يَا مَنْ تَسَرْبَلَ بِالْجَلَالِ وَ الْعَظَمَةِ، وَ اشْتَهَرَ بِالتَّجَبُّرِ فِي‌ قُدْسِهِ. يَا مَنْ تَعَالَي‌ بِالْجَلَالِ وَالْكِبْرِيَآءِ وَ الْعَظَمَةِ فِي‌ تَفَرُّدِ مَجْدِهِ. يَا مَنِ انْقَادَتْ لَهُ الامُورُ بِأَزِمَّتِهَا طَوْعًا لاِمْرِهِ. يَا مَنْ قَامَتِ السَّمَوَاتُ وَ الارَضُونَ مُجِيبَاتٍ لِدَعْوَتِهِ. يَا مَنْ زَيَّنَ السَّمَآءَ بِالنُّجُومِ الطَّالِعَةِ وَ جَعَلَهَا هَادِيَةً لِخَلْقِهِ. يَا مَنْ أَنَارَ الْقَمَرَ الْمُنِيرَ فِي‌ سَوَادِ اللَيْلِ الْمُظْلِمِ بِلُطْفِهِ. يَا مَنْ أَنَارَ الشَّمْسَ الْمُنِيرَةَ وَ جَعَلَهَا مَعَاشًا لِخَلْقِهِ، وَ جَعَلَهَا مُفَرِّقَةً بَيْنَ اللَيْلِ وَ النَّهَارِ. يَا مَنِ اسْتَوْجَبَ الشُّكْرَ بِنَشْرِ سَحَآئِبِ نِعَمِهِ.

أَسْأَلُكَ بِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِكَ، وَ مُنْتَهَي‌ الرَّحْمَةِ مِنْ كِتَابِكَ، وَ بِكُلِّ اسْمٍ سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ، أَوِ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِي‌ عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ، وَ بِكُلِّ اسْمٍ هُـوَ لَكَ أَنْزَلْتَهُ فِي‌ كِتَابِكَ، أَوْ أَبْثَثْتَهُ فِي‌ قُلُوبِ الصَّآفِّينَ الْحَآفِّينَ حَوْلَ عَرْشِكَ، فَتَرَاجَعَتِ الْقُلُوبُ إلَي‌ الصُّدُورِ عَنِ الْبَيَانِ بِإخْلَاصِ الْوَحْدَانِيَّةِ وَ تَحْقِيقِ الْفَرْدَانِيَّةِ، مُقِرَّةً لَكَ بِالْعُبُودِيَّةِ وَ أَنَّكَ أَنْتَ اللَهُ لَا إلَهَ إلَّا أَنْتَ.

وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي‌ تَجَلَّيْتَ بِهِ لِلْكَلِيمِ عَلَي‌ الْجَبَلِ الْعَظِيمِ، فَلَمَّا بَدَا شُعَاعُ نُورِ الْحُجُبِ مِنْ بَهَآءِ الْعَظَمَةِ خَرَّتِ الْجِبَالُ مُتَدَكْدِكَةً لِعَظَمَتِكَ وَ جَلَالِكَ وَ هَيْبَتِكَ، وَ خَوْفًا مِنْ سَطْوَتِكَ رَاهِبَةً مِنْكَ.

فَلَا إلَهَ إلَّا أَنْتَ، فَلَا إلَهَ إلَّا أَنْتَ، فَلَا إلَهَ إلَّا أَنْتَ.

وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي‌ فَتَقْتَ بِهِ رَتْقَ عَظِيمِ جُفُونِ عُيُونِ النَّاظِرِينَ، الَّذِي‌ بِهِ تَدْبِيرُ حِكْمَتِكَ، وَ شَوَاهِدُ حُجَجِ أَنْبِيَآئِكَ، يَعْرِفُونَكَ بِفِطَنِ


صفحه 511

الْقُلُوبِ، وَ أَنْتَ فِي‌ غَوَامِضِ مُسَرَّاتِ سَرِيرَاتِ الْغُيُوبِ.

أَسْأَلُكَ بِعِزَّةِ ذَلِكَ الاِسْمِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي‌ مُحَمَّدٍ وَ ءَالِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تَصْرِفَ عَنِّي‌ جَمِيعَ الافَاتِ وَالْعَاهَاتِ وَالاعْرَاضِ وَالامْرَاضِ وَالْخَطَايَا وَالـذُّنُوبِ وَالشَّكِّ وَالشِّرْكِ وَالْكُفْرِ وَالشِّقَاقِ وَالنِّفَاقِ وَالْغَضَبِ وَالْجَهْلِ وَالْمَقْتِ وَالضَّلَالَةِ وَالْعُسْرِ وَالضِّيقِ وَالْفَسَادِ وَ حُلُولِ النِّقْمَةِ وَ شَمَاتَةِ الاعْدَآءِ وَ غَلَبَةِ الرِّجَالِ؛ إنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَآءِ، لَطِيفٌ لِمَا تَشَآءُ، وَ صَلَّي‌ اللَهُ عَلَي‌ مُحَمَّدٍ وَ ءَالِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ.[10] و[11]

بعضي‌ از ادعيه‌اي‌ كه‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ قرائت‌ مي‌نمودند

اين‌ دعا را با عين‌ همين‌ الفاظ‌، حقير از زبان‌ مبارك‌ مرحوم‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ ضبط‌ نمودم‌. و چون‌ از بعضي‌ از شاگردان‌ ديگر مرحوم‌ قاضي‌ شنيده‌ شده‌ است‌، معلوم‌ ميشود اصلش‌ از مرحوم‌ قاضي‌ بوده‌ است‌.

ميفرمودند: قرائت‌ دعاي‌ زير قريب‌ چهل‌ شب‌، يكبار تا صد بار، براي‌ قضاء حوائج‌ سالكين‌ مؤثّر است‌:

إلَهِي‌ كَيْفَ أَدْعُوكَ وَ أَنَا أَنَا؟! وَ كَيْفَ أَقْطَعُ رَجَآئِي‌ مِنْكَ وَ أَنْتَ أَنْتَ؟!


صفحه 512

إلَهِي‌ إذَا لَمْ أَسْأَلْكَ فَتُعْطِيَنِي‌، فَمَنْ ذَا الَّذِي‌ أَسْأَلُهُ فَيُعْطِيَنِي‌؟!

إلَهِي‌ إذَا لَمْ أَدْعُوكَ [أدْعُكَ ـ خ‌ ل] فَتَسْتَجِيبَ لِي‌، فَمَنْ ذَا الَّذِي‌ أَدْعُوهُ فَيَسْتَجِيبَ لِي‌؟!

إلَهِي‌ إذَا لَمْ أَتَضَرَّعْ إلَيْكَ فَتَرْحَمَنِي‌، فَمَنْ ذَا الَّذِي‌ أَتَضَرَّعُ إلَيْهِ فَيَرْحَمَنِي‌؟!

إلَهِي‌ فَكَمَا فَلَقْتَ الْبَحْرَ لِمُوسَي‌ عَلَيْهِ السَّلَامُ وَ نَجَّيْتَهُ، أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي‌ مُحَمَّدٍ وَ ءَالِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تُنَجِّيَنِي‌ مِمَّا أَنَا فِيهِ، وَ تُفَرِّجَ عَنِّي‌ فَرَجًا عَاجِلاً غَيْرَ ءَاجِلٍ؛ بِفَضْلِكَ وَ رَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.[12]

و ميفرمودند: استغفار ذيل‌ هر شب‌ بخصوص‌ هنگام‌ سحر هر چه‌ بيشتر بتواند بهتر است‌، براي‌ راه‌ سالك‌ مفيد است‌:

أَسْتَغْفِرُ اللَهَ الَّذِي‌ لَا إلَهَ إلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ بَدِيعُ السَّمَوَاتِ وَ الارْضِ، مِنْ جَمِيعِ ظُلْمِي‌ وَ جُرْمِي‌ وَ إسْرَافِي‌ عَلَي‌ نَفْسِي‌؛ وَ أَتُوبُ إلَيْهِ.

هر كس‌ بدين‌ استغفار مداومت‌ نمايد، طبق‌ خواسته‌ و قابليّت‌ خود به‌ مقصود خواهد رسيد. و اگر در حال‌ كار و حركت‌ هم‌ بگويد اشكال‌ ندارد.

و ميفرمودند: مرحوم‌ آقا (قاضي‌) فرموده‌اند: قرائت‌ «كٓهيعٓص‌ٓ [13]، حم‌ٓ * عٓسٓق‌ٓ[14]، وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ قَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا [15].» براي‌


صفحه 513

دفع‌ دشمن‌ مفيد است‌.

و ميفرمودند: چنانچه‌ در يك‌ روي‌ نگين‌ عقيق‌ نوشته‌ گردد: بِسْمِ اللَهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ، وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ قَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا، كٓهيعٓص‌ٓ، حم‌ٓ * عٓسٓق‌ٓ و در انگشتري‌ نموده‌ در دست‌ كنند خوب‌ است‌.

و نيز ميفرمودند: چنانچه‌ در يك‌ روي‌ نگين‌ عقيق‌ نوشته‌ گردد: إِنَّهُو مِن‌ سُلَيْمَـٰنَ وَ إِنَّهُو بِسْمِ اللَهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ و در روي‌ ديگرش‌ نوشته‌ گردد: بِسْمِ اللَهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ، وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ قَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا، كٓهيعٓص‌ٓ، حم‌ٓ * عٓسٓق‌ٓ و در انگشتري‌ نموده‌ در دست‌ شود خوب‌ است‌.

و ميفرمودند: مرحوم‌ آقا (قاضي‌) رضوانُ الله‌ عليه‌ گفته‌اند: هر كس‌ در مقابل‌ دشمن‌ انگشتهاي‌ دست‌ خود را به‌ ترتيب‌ يكي‌ پس‌ از ديگري‌ ببندد، و در مقابل‌ بستن‌ هر انگشت‌ يك‌ حرف‌ از حروفاتكٓهيعٓص‌ٓ، حم‌ٓ * عٓسٓق‌ٓ را بگويد بطوريكه‌ وقتيكه‌ همه‌ را گفت‌، انگشتان‌ تمام‌ بسته‌ شود، و سپس‌ در مقابل‌ دشمن‌ باز كند، شرّ دشمن‌ از او دفع‌ خواهد شد.

حضرت‌ آقا خيلي‌ در گفتارشان‌ و در قيام‌ و قعودشان‌ و بطور كلّي‌ در مواقع‌ تغيير از حالتي‌ به‌ حالت‌ ديگر، خصوص‌ كلمۀ «يا صاحِبَ الزَّمان‌» را بر زبان‌ جاري‌ ميكردند.

يكروز يك‌ نفر از ايشان‌ پرسيد: آيا شما خدمت‌ حضرت‌ وليّ عصر أرواحُنا فداه‌ مشرّف‌ شده‌ايد؟!

فرمودند: كور است‌ هر چشمي‌ كه‌ صبح‌ از خواب‌ بيدار شود و در اوّلين‌ نظر نگاهش‌ به‌ امام‌ زمان‌ نيفتد.

أقول‌: چقدر اين‌ جمله‌ شبيه‌ است‌ به‌ كلام‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌


صفحه 514

محمّد جواد أنصاري‌ همداني‌ قدَّس‌ الله‌ تربتَه‌ كه‌ چون‌ از ايشان‌ سؤال‌ شد: چه‌وقت‌ انسان‌ حضور صاحب‌ الزّمان‌ ميرسد؟!

فرمودند: در وقتيكه‌ حضور و غيبتش‌ براي‌ انسان‌ تفاوت‌ نداشته‌ باشد. [16]

استخراجات‌ و رموز حروف‌ و اعداد، نزد مرحوم‌ قاضي‌ رحمة‌ الله‌ عليه‌

ميفرمودند: در اين‌ حروف‌ مُقطَّعۀ اوائل‌ سُوَر قرآن‌ خواصّ و آثار و رموز عجيبي‌ است‌ كه‌ جز خدا كسي‌ نداند. و اينها فقط‌ رموز و أسراري‌ است‌ ميان‌ حبيب‌ و محبوب‌؛ ميان‌ نفس‌ مقدّسۀ رسول‌ الله‌ و ذات‌ حضرت‌ أحديّت‌ جلَّشأنُه‌ و اسمُه‌.

و ميان‌ هر حبيب‌ و محبوبي‌ و هر عاشق‌ و معشوقي‌، رموز خاصّي‌ است‌ كه‌ كسي‌ ديگر را ياراي‌ فهم‌ و ادراك‌ آن‌ نيست‌.

بَيْنَ الْمُحِبّينَ سِرٌّ لَيْسَ يُفْشيهِ             قَوْلٌ، وَ لا قَلَمٌ لِلْخَلْقِ يَحْكيهِ

«در ميان‌ محبّان‌ سرّ خاصّي‌ است‌ كه‌ هيچ‌ گفتاري‌ نمي‌تواند آنرا فاش‌ سازد، و هيچ‌ قلمي‌ نمي‌تواند آنرا براي‌ خلائق‌ بيان‌ و حكايت‌ كند.»

أقول‌: در باب‌ أسرار حروف‌، بسياري‌ از علماءِ راستين‌ مطالب‌ شگفت‌آوري‌ بيان‌ فرموده‌اند؛ و از آن‌ استخراجات‌ بديعه‌ و إخبار از غيب‌ و


صفحه 515

اطّلاع‌ بر ضمائر مي‌نمايند. مرحوم‌ قاضي‌ در اين‌ فنّ سرآمد روزگار بوده‌اند، و آقازادۀ أكبرشان‌ مرحوم‌ سيّد مهدي‌ قاضي‌ رحمةُ الله‌ عليه‌ كه‌ أخيراً در بلدۀ طيّبۀ قم‌ رحل‌ إقامت‌ افكندند و در آنجا هم‌ به‌ رحمت‌ جاوداني‌ پيوستند، در اين‌ علم‌ استاد منحصر به‌ فرد بودند.

ايشان‌ در خطّ نسخ‌ نيز استاد منحصر بود، و كتيبه‌هاي‌ اطراف‌ كفشداري‌ حضرت‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ و مدرسۀ آية‌ الله‌ بروجردي‌ و غيرهما به‌ خطّ ايشانست‌. پس‌ از تبعيد و اخراج‌ از عراق‌ و توطّن‌ در قم‌، كراراً و مراراً حقير خدمتشان‌ رسيده‌ام‌ و مراتب‌ صفا برقرار بود. و خودشان‌ از اكتشافات‌ حروف‌ و اسرار أعداد داستانهاي‌ شنيدني‌ داشتند؛ حتّي‌ ميفرمودند: خود من‌ هم‌ در اين‌ فنّ ابتكاراتي‌ دارم‌، و از من‌ بالاتر و عالم‌تر پدرم‌ مرحوم‌ قاضي‌ بود. چرا كه‌ در بعضي‌ از استخراجات‌ بسيار مشكل‌ كه‌ فرو مي‌ماندم‌ و بالاخره‌ با توسّلات‌ به‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ و ختومات‌ موفّق‌ به‌ حلّ آن‌ مي‌شدم‌، چون‌ به‌ محضر پدرم‌ شرفياب‌ مي‌شدم‌ و وي‌ را از اين‌ اكتشاف‌ و رمزِ حلّ آن‌ ميخواستم‌ آگاه‌ بنمايم‌، معلوم‌ مي‌شد كه‌ پدرم‌ قبل‌ از من‌ به‌ اين‌ مشكله‌ رسيده‌ است‌ و قبل‌ از من‌ آنرا حلّ كرده‌ است‌.

ايشان‌ آماده‌ بودند تا آنچه‌ را كه‌ از اين‌ علوم‌ دارند به‌ حقير تعليم‌ كنند، ولي‌ حقير براي‌ خودم‌ نفعي‌ در آن‌ نديدم‌ و لذا از قبول‌ آن‌ و صرف‌ وقت‌ در اينگونه‌ امور امتناع‌ كردم‌. زيرا هر چند كه‌ چه‌ بسا علوم‌ حقيقي‌ و واقعي‌ باشد، ولي‌ صرف‌ وقت‌ كردن‌ براي‌ آن‌ در صورتيكه‌ براي‌ انسان‌ نه‌ ضرورتي‌ ايجاب‌ ميكند و نه‌ مَحْمِدَتي‌، صحيح‌ نبود. صرف‌ وقت‌ در اين‌ امور جلوگيري‌ از فراغت‌ فكر و حال‌ براي‌ امور أهمّ از آن‌ ميكرد؛ و ما به‌ قدري‌ از معارف‌ إلهيّه‌ احتياج‌ داريم‌ و هر چه‌ در آن‌ كار كنيم‌ از قرآن‌ و تفسير قرآن‌ و راه‌ توحيد حقّ متعال‌ تازه‌ به‌ جائي‌ نرسيده‌ايم‌، تا چه‌ رسد وقت‌ خود را صرف‌ در امري‌ بنمائيم‌


صفحه 516

كه‌ أهمِّ از آن‌ بسيار موجود است‌ و دست‌ ما بدان‌ نرسيده‌ است‌.

قبل‌ از تشرّف‌ حقير به‌ نجف‌ اشرف‌، پس‌ از فوت‌ مرحوم‌ والد كه‌ مدّت‌ قليلي‌ ناچار براي‌ اصلاح‌ و تنظيم‌ امورشان‌ مجبور بودم‌ در طهران‌ درنگ‌ كنم‌، در نزد يكي‌ از خويشاوندان‌ سَببي‌: مرحوم‌ آقا ميرزا أبوتراب‌ عرفان‌ كه‌ حقّاً مردي‌ دانشمند بود و در جَفْر و رَمْل‌ خودش‌ محقّق‌ و صاحب‌ تأليف‌ بود و مي‌گفت‌: در جفر كتابي‌ نوشته‌ام‌ به‌ قدر شرح‌ لمعه‌، قريب‌ يك‌ ماه‌ علم‌ رَمْل‌ را خواندم‌ و جزواتي‌ هم‌ نوشتم‌.

و آن‌ مرحوم‌ هم‌ بقدري‌ به‌ حقير علاقه‌مند شده‌ بود كه‌ دست‌ برنميداشت‌، و چون‌ اولاد ذكور نداشت‌ ميخواست‌ در آخر عمري‌ علومش‌ را به‌ حقير بياموزد. ولي‌ حقير حسّ كردم‌ كه‌ علاوه‌ بر تضييع‌ وقت‌، براي‌ بنده‌ ايجاد كدورت‌ روحي‌ مي‌نمود. بنابراين‌ آن‌ درس‌ را ترك‌ نمودم‌، و هرچه‌ زودتر امور را اصلاح‌ و براي‌ عتبه‌بوسي‌ باب‌ علم‌ به‌ نجف‌ اشرف‌ مشرّف‌ شدم‌.

استادمان‌ حضرت‌ علاّمۀ طباطبائي‌ از اين‌ علوم‌ آگاه‌ بودند، ولي‌ بنده‌ نديدم‌ در جائي‌ إعمال‌ كنند.

حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ در ترتيب‌ جداول‌ بالاخصّ كيفيّت‌ جدول‌ صد در صد، و يا سائر جداول‌ كه‌ ابتدايش‌ پنج‌ در پنج‌ است‌ ـ نه‌ تنها چهار در چهار ـ مهارتي‌ بسزا داشتند، و به‌ حقير هم‌ كيفيّت‌ پر كردن‌ مربّعات‌ را تعليم‌ فرمودند و اضافه‌ كردند كه‌: اين‌ مربّعات‌ مؤثّر است‌ ولي‌ در هر حال‌ بايد اثر را از خدا دانست‌ و از او منقطع‌ نشد؛ و سپردن‌ امر در هر حال‌ به‌ دست‌ حقّ تعالي‌ بطوريكه‌ او مدير و مدبِّر امر انسان‌ شود، غايت‌ مطلوب‌ است‌.

 

پاورقي


[1] از قصيدۀ معروفه‌ به‌ «طَنْطَرانيّه‌» است‌ كه‌ با «معلّقات‌ سبع‌» و أشعار ديگري‌ در يك‌ مجموعه‌، طبع‌ سنگي‌ و تجليد شده‌ است‌ و اين‌ قصيده‌ در بالاي‌ صفحات‌ آن‌ مجموعه‌ موجود ميباشد و سرايندۀ آنرا رشيد وطواط‌ نام‌ برده‌ كه‌ با آن‌ صدر را مدح‌ ميكند. امّا در چندين‌ كتاب‌ ديگر من‌ جمله‌: «الكني‌ و الالقاب‌» و «كشف‌ الظّنون‌»، سرايندۀ آنرا أبونصر معين‌الدّين‌ أحمد بن‌ عبدالرّزّاق‌ طنطراني‌ دانسته‌اند كه‌ در آن‌ خواجه‌ نظام‌ الملك‌ را مدح‌ مي‌نمايد. (م‌)

[2] از جمله‌ ابيات‌ مخمّسي‌ است‌ در استقبال‌ غزل‌ منسوب‌ به‌ هلالي‌ يا خيالي‌ كه‌ شيخ‌ بهاء الدّين‌ عاملي‌ نيز در اشعار مشهورۀ خود به‌ استقبال‌ آن‌ رفته‌ است‌. (م‌)

[3] «من‌ كلمۀ زَيْد را بر زبان‌ مي‌آورم‌، درحاليكه‌ من‌ هيچگاه‌ زيد را نشناخته‌ام‌؛ و اين‌ كلمه‌ گفتاري‌ است‌ كه‌ تو معني‌ و مفهوم‌ و مراد از آن‌ هستي‌!

و چه‌ بسيار مطالب‌ و حكاياتي‌ را ذكر كرده‌ام‌ كه‌ ابداً بدانها اعتنا نداشته‌ام‌؛ و منظور و مقصودم‌ از ذكر آنها اين‌ بوده‌ است‌ كه‌ ذكر آنها مرا به‌ ذكر تو بكشاند و منجرّ به‌ گفتگو و سخن‌ از تو گردد.»

[4] «بزرگ‌ است‌ همّت‌ و توانائي‌ بنده‌اي‌ كه‌ طمع‌ در آن‌ بندد كه‌ تو را ببيند! آيا اين‌ مقدار براي‌ ديدگان‌ بنده‌ كفايت‌ نمي‌كند كه‌ ببيند كسي‌ را كه‌ وي‌ تو را ديده‌ است‌؟!»

[5] «باقي‌ بگذار براي‌ من‌ تخم‌ چشمم‌ را، به‌ اميد آنكه‌ روزي‌ پيش‌ از مردنم‌ ببينم‌ با آن‌، آن‌ كس‌ را كه‌ تو را ديده‌ است‌.» اين‌ بيت‌ از جملۀ غزلي‌ است‌ از ابن‌ فارض‌ كه‌ اوّلش‌ اين‌است‌:

تِه‌ دَلالاً فأنْتَ أهلٌ لِذاكا                     وَ تَحَكَّمْ فَالْحُسنُ قَد أعْطاكا

(ديوان‌ ابن‌فارض‌، طبع‌ دار بيروت‌ ـ دار صادر، سنۀ 1382 هجريّۀ قمريّه‌، ص‌ 156 تا ص‌ 161 )

[6] در «منتهي‌ الآمال‌» طبع‌ رحلي‌ علميّۀ إسلاميّه‌، ج‌ 2، ص‌ 8، در احوال‌ حضرت‌ إمام‌ سجّاد عليه‌ السّلام‌، در فصل‌ 3 در عبادت‌ آنحضرت‌ گويد:

و در كتاب‌ «حديقة‌ الشّيعة‌» است‌ كه‌: طاووس‌ يماني‌ گفت‌: نصف‌ شبي‌ داخل‌ حِجرإسمعيل‌ شدم‌، ديدم‌ كه‌ حضرت‌ إمام‌ زين‌ العابدين‌ عليه‌ السّلام‌ در سجده‌ است‌ و كلامي‌ را تكرار ميكند. چون‌ گوش‌ كردم‌ اين‌ دعا بود: إلَهي‌ عُبَيْدُكَ بِفِنآئِكَ، مِسْكينُكَ بِفِنآئِكَ، فَقيرُكَ بِفِنآئِكَ. و بعد از آن‌ هر گونه‌ بلا و ألمي‌ و مرضي‌ كه‌ مرا پيش‌ آمد، چون‌ نماز كردم‌ و سر به‌ سجده‌ نهادم‌ اين‌ كلمات‌ را گفتم‌، مرا خلاصي‌ و فرجي‌ روي‌ داد.

و فِنآء در لغت‌ به‌ معني‌ فضاي‌ درِ خانه‌ است‌. يعني‌ بندۀ تو و مسكين‌ تو و محتاج‌ تو، بر درگاه‌ تو منتظر رحمت‌ تو است‌ و چشم‌ عفو و احسان‌ از تو دارد. هر كس‌ اين‌ كلمات‌ را از روي‌ اخلاص‌ بگويد البتّه‌ اثر ميكند و هر حاجت‌ كه‌ دارد بر مي‌آيد ـ انتهي‌.

[7] در «كشف‌ الغمّة‌» طبع‌ سنگي‌، ص‌ 200، در ضمن‌ بيان‌ احوال‌ حضرت‌ سجّاد عليه‌ السّلام‌ گويد: وَ قالَ طاوُسٌ: رَأيْتُ عَليَّ بْنَ الْحُسَيْنِ عَلَيْهِما السَّلامُ ساجِدًا في‌ الْحِجْرِ فَقُلْتُ: رَجُلٌ صالِحٌ مِنْ أهْلِ بَيْتٍ طَيِّبٍ؛ لاِسْمَعَنَّ ما يَقولُ. فَأَصْغَيْتُ إلَيْهِ فَسَمِعْتُهُ يَقولُ: عَبْدُكَ (عُبَيْدُكَ ـ نسخه‌ بدل‌ ) بِفِنآئِكَ، مِسْكينُكَ بِفِنآئِكَ، سآئِلُكَ بِفِنآئِكَ، فَقيرُكَ بِفِنآئِكَ. فَوَاللَهِ ما دَعَوْتُ بِهِنَّ في‌ كَرْبٍ إلاّ كُشِفَ عَنّي‌.

آية‌ الله‌ سيّد محسن‌ عامِلي‌ در «صحيفۀ خامسۀ سجّاديّه‌» ص‌ 330 و 331 پس‌ از بيان‌ مطالب‌ فوق‌ از «كشف‌ الغمّة‌» و «مطالب‌ السَّـول‌» مرسلاً، گويد:

و در «الفُصول‌ المهمَّة‌ في‌ مَعرفةِ الائمَّة‌» مرسلاً از طاووس‌ يماني‌ روايت‌ كرده‌ است‌ كه‌ وي‌ گفت‌: شبانگاه‌ داخل‌ حِجر إسمعيل‌ شدم‌، ناگهان‌ عليّ بن‌ الحسين‌ رضي‌ الله‌ عنه‌ داخل‌ شد و بپا خاست‌ تا جائيكه‌ مي‌توانست‌ نماز گزارد. سپس‌ سجده‌اي‌ نمود و آنرا طولاني‌ كرد. با خود گفتم‌: مردي‌ است‌ صالح‌ از بيت‌ نبوّت‌، حتماً بايد گوش‌ فرا دارم‌ تا بشنوم‌ چه‌ ميگويد! چون‌ إصغاء نمودم‌ شنيدم‌ كه‌ مي‌گفت‌: ـ و همين‌ دعا را بعينه‌ ذكر كرده‌ است‌. صاحب‌ «فصول‌ المهمّة‌» ميگويد: طاووس‌ گفت‌: قسم‌ به‌ خداوند كه‌ هيچگاه‌ نماز نگزاردم‌ كه‌ در پي‌ آن‌ اين‌ دعا را براي‌ اندوهي‌ و مشكلي‌ بخوانم‌ مگر اينكه‌ خداوند آن‌ مهمّ را برگشود.

و در «تذكرة‌ الخوآصّ» مرسلاً از زُهْريّ از عائشه‌ روايت‌ است‌ كه‌ او گفت‌: عليّ بن‌ الحسين‌ را در حجر به‌ حال‌ سجده‌ ديدم‌ كه‌ مي‌گفت‌: ـ و اين‌ دعا را ذكر كرده‌ مگر آنكه‌ عُبَيْدُكَ را به‌ صيغۀ تصغير آورده‌ و جملۀ فَقيرُكَ بِفِنآئِكَ را ذكر نكرده‌ است‌. عائشه‌ ميگويد: من‌ آنرا در هيچ‌ مشكلي‌ نخواندم‌ الاّ اينكه‌ خدا آنرا براي‌ من‌ حلّ نمود.

و در كتاب‌ «إرشاد» مفيد گويد: خبر داد به‌ من‌ أبو محمّد حسن‌ بن‌ محمّد از جدّش‌ از سَلِمَة‌ بن‌ شبيب‌ از عبدالله‌ بن‌ محمّد التّيميّ (التّميميّ ـ خ‌ ل‌) كه‌ گفت‌: شنيدم‌ شيخي‌ را از عبدقيس‌ كه‌ مي‌گفت‌: طاووس‌ گفت‌: شبي‌ وارد حجر گرديدم‌. پس‌ نگريستم‌ كه‌: عليّ بن‌ الحسين‌ داخل‌ شد و ايستاد كه‌ نماز بخواند؛ و او تا جائيكه‌ ميتوانست‌ نماز گزارد و پس‌ از آن‌ سجده‌ كرد. من‌ با خود گفتم‌: مرد صالحي‌ است‌ از اهل‌ بيت‌، بروم‌ و دعايش‌ را بشنوم‌. چون‌ گوش‌ فرا دادم‌ شنيدم‌ كه‌ مي‌گفت‌ در سجودش‌: عُبَيْدُكَ بِفِنآئِكَ، مِسْكينُكَ بِفِنآئِكَ، فَقيرُكَ بِفِنآئِكَ، سآئِلُكَ بِفِنآئِكَ. ـ تا آخر ص‌ 332 كه‌ مرحوم‌ أمين‌ در همين‌ موضوع‌ آورده‌ است‌.

و در نسخۀ «صحيفۀ سجّاديّة‌» خطّي‌ حقير كه‌ با حواشي‌ محقّق‌ فيض‌ رضوانُ الله‌ عليه‌ است‌ و تاريخ‌ كتابتش‌ سنۀ 1091 ميباشد، در ملحقات‌ آن‌ كه‌ اثر ملاّ تقي‌ صوفي‌ زيابادي‌ قزويني‌ است‌ كه‌ از شاگردان‌ شيخ‌ بهائي‌ است‌ و صحيفه‌ را نزد او خوانده‌ و اجازۀ روايت‌ آنراگرفته‌ است‌؛ در دعاي‌ دوّم‌ از آن‌ ملحقات‌ كه‌ ابتدايش‌ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي‌ تَجَلَّي‌ لِلْقُلوبِ بِالْعَظَمَةِ، وَاحْتَجَبَ عَنِ الابْصارِ بِالْعِزَّةِ مي‌باشد، دعا را ذكر ميكند تا ميرسد به‌ فقرات‌ هُوَ الإلَهُ الْحَيُّ الْقَيّومُ الدّآئِمُ الْقَديمُ الْقادِرُ الْحَكيمُ و در اينجا آورده‌ است‌: إلَهي‌ عُبَيْدُكَ بِفِنآئِكَ، سآئِلُكَ بِفِنآئِكَ، فَقيرُكَ بِفِنآئِكَ؛ ثلاثًا. و سپس‌ بقيّۀ دعا را با إلَهي‌ لَكَ يَرْهَبُ الْمُتَرَهِّبونَ، وَ إلَيْكَ أخْلَصَ الْمُبْتَهِلونَ با چند فقره‌ مشابه‌ آن‌ ذكر كرده‌ است‌. امّا ميرزا عبدالله‌ اصفهاني‌ افندي‌ كه‌ در صحيفۀ ثالثۀ خود اين‌ دعا را تحت‌ عنوان‌ دعاي‌ دوّم‌ از ملحقات‌، ص‌ 28 تا ص‌ 30، و آقا سيّد محسن‌ أمين‌ عاملي‌ كه‌ در صحيفۀ خامسۀ خود آنرا تحت‌ عنوان‌ دعاي‌ اوّل‌ از ملحقات‌ و ممّا اُسْقِطَتْ مِن‌ الصَّحيفة‌، از ص‌ 20 تا ص‌ 22، آورده‌اند، در آنها از عبارت‌ عُبَيْدُكَ بِفِنآئِكَ تا آخر دعا، بدين‌ نحو موجود نمي‌باشد.

[8] اين‌ دعا را به‌ همين‌ كيفيّت‌ حضرت‌ آقا قرائت‌ مي‌نمودند، ولي‌ مرحوم‌ محدّث‌ قمّي‌ در كتاب‌ «الباقيات‌ الصّالحات‌» كه‌ در حاشيۀ «مفاتيح‌ الجنان‌» طبع‌ شده‌ است‌ در باب‌ اوّل‌، ص‌ 197 آنرا از كتاب‌ دعاي‌ «البَلَد الامين‌» كَفْعَمي‌ نقل‌ كرده‌ است‌ و فقط‌ لفظ‌ « وَ شِدَّةٍ » را نياورده‌ است‌.

[9] اين‌ دعاي‌ مفصّلي‌ است‌ كه‌ در آن‌ بعضي‌ از أسماء الله‌ را آورده‌ است‌. و در ص‌ 184 از «مفاتيح‌ الجنان‌» ضمن‌ ادعيۀ سحرهاي‌ ماه‌ مبارك‌ رمضان‌ از حضرت‌ إمام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ روايت‌ نموده‌ كه‌ حضرت‌ إمام‌ محمّد باقر عليه‌ السّلام‌ آنرا قرائت‌ ميكرده‌اند.

[10] اين‌ دعا با مختصر اختلافي‌ در لفظ‌، در «مُهَج‌ الدَّعَوات‌» ص‌ 108 مرحوم‌ سيّد ابن‌ طاووس‌ موجود است‌ كه‌ آنرا از محمّد بن‌ حنفيّه‌ از رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ روايت‌ نموده‌ است‌ و براي‌ آن‌ آثار و خواصّ عجيبي‌ را نقل‌ كرده‌ است‌. و نيز در تاسع‌ عشر «بحار الانوار» طبع‌ كمپاني‌، ص‌ 183 از محمّد بن‌ حنفيّه‌ از رسول‌ أكرم‌ صلواتُ الله‌ و سَلامه‌ عليه‌ روايت‌ نموده‌ است‌. و أيضاً شيخ‌ بهآء الدّين‌ عاملي‌ در «كشكول‌» طبع‌ سنگي‌ در ص‌ 303 و 304 آورده‌ است‌.

[11] دعائي‌ را كه‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ أنصاري‌ قدَّس‌ اللهُ تربتَه‌ دستور داده‌اند كه‌: چنانچه‌ انسان‌ قبل‌ از خوابيدن‌ بخواند براي‌ بيدار شدن‌ از خواب‌، هر وقت‌ كه‌ بخواهد بيدار ميشود، اينست‌: اللَهُمَّ نَبِّهْنِي‌ لاِحَبِّ السّاعاتِ إلَيْكَ! أدْعوكَ فَتُجيبَني‌، وَ أسْألُكَ فَتُعْطيَني‌، وَ أسْتَغْفِرُكَ فَتَغْفِرَ لي‌. اللَهُمَّ أقِمْني‌ عَنْ مَضْجَعي‌ لِذِكْرِكَ وَ شُكْرِكَ وَ صَلَوتِكَ وَ تَسْبيحِكَ، وَ تِلاوَةِ كِتابِكَ وَ حُسْنِ عِبادَتِكَ؛ يا أرْحَمَ الرّاحِمينَ.

[12] در «مفاتيح‌ الجنان‌» فصل‌ هفتم‌ از باب‌ اوّل‌ در ذكر بعض‌ آيات‌ و دعاهاي‌ نافعه‌ مختصره‌ ص‌ 113 و 114 گويد: هفتم‌: شيخ‌ كفعمي‌ در «بلَدُ الامين‌» دعائي‌ از حضرت‌ إمام‌ زين‌ العابدين‌ عليه‌ السّلام‌ نقل‌ كرده‌ و فرموده‌ اين‌ دعا را مقاتل‌ بن‌ سليمان‌ از آنحضرت‌ روايت‌ كرده‌ و هم‌ گفته‌: هر كه‌ صد مرتبه‌ آنرا بخواند و دعايش‌ مستجاب‌ نگردد، لعنت‌ كند مقاتل‌ را.

[13] آيۀ 1، از سورۀ 19: مريم‌

[14] آيۀ 1 و 2، از سورۀ 42: الشّوري‌

[15] آيۀ 111، از سورۀ 20: طه‌

[16] و از قبيل‌ همين‌ معني‌ است‌ آنچه‌ را كه‌ نُعماني‌ در كتاب‌ «غيبت‌» طبع‌ مكتبۀ صدوق‌، ص‌ 329 و 330، باب‌ 25: «ما جآءَ في‌ أنَّ مَنْ عَرَفَ إمامَهُ لَمْ يضرُّه‌ تقدُّمُ هذا الامر أوْ تأخّرُه‌» روايت‌ كرده‌ است‌ با سند صحيح‌ أو كالصّحيح‌ از زرارة‌ كه‌ گفت‌: قالَ أبو عَبْدِاللَهِ عَلَيْهِ السَّلامُ: اعْرِفْ إمامَكَ؛ فَإنَّكَ إذا عَرَفْتَهُ لَمْ يَضُرُّكَ تَقَدُّمُ هذَا الامْرِ أوْ تَأخُّرُهُ!

و با سند ديگر از فُضَيل‌ بن‌ يَسار كه‌ گفت‌:

سَألْتُ أبا عَبْدِاللَهِ عَن‌ قَوْلِ اللَهِ عَزَّوَجَلَّ: يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُنَاس‌ بِإِمَـٰمِهِمْ * فَقالَ: يا فُضَيْلُ! اعْرِفْ إمامَكَ؛ فَإنَّكَ إذا عَرَفْتَ إمامَكَ لَمْ يَضُرُّكَ تَقَدَّمَ هذَا الامْـرُ أوْ تَأخَّرَ. وَ مَن‌ عَرَفَ إمامَهُ ثُمَّ ماتَ قَبْلَ أنْ يَقومَ صاحِبُ هذَا الامْرِ كانَ بِمَنزِلَةِ مَن‌ كانَ قاعِدًا في‌ عَسْكَرِهِ ، لا بَلْ بِمَنزِلَةِ مَن‌ قَعَدَ تَحْتَ لِوآئِهِ. قالَ: وَ رَواهُ بَعْضُ أصْحابِنا: بِمَنزِلَةِ مَنِ اسْتَشْهَدَ مَعَ رَسولِ اللَهِ صَلَّي‌ اللَهُ عَلَيْهِ وَ ءَالِهِ وَسَلَّمَ.

* ـ صدر آيۀ 71، از سورۀ 17: الإسرآء

      
  
فهرست
  مدخل‌
  ديباچه‌
  مقدمه
  ذكر و ياد حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد در كلمات‌ علاّمه‌ آية‌ الله‌ طباطبائي‌ و آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ
  الحدّادُ و ما أدْراكَ ما الحدّادُ ؟!
  عدم‌ قدرت‌ مصنّف‌ بر شرح‌ احوال‌ و بيان‌ مدارج‌ و معارج‌ حدّاد
  سبب‌ تأليف‌ كتاب‌
  بخش نخستين: مقدّمۀ تشرّف‌ و توفيق‌ به‌ محضر و ملازمت‌ حضرت‌ حدّاد
  مقدّمۀ تشرّف‌ به‌ محضر حضرت‌ حدّاد
  دو سفر پيادۀ حقير به‌ كربلا در معيّت‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ عبّاس‌ قوچاني‌
  زيارت‌ پياده‌ به‌ كربلا در نيمۀ شعبان‌ 1376 هجريّۀ قمريّه‌
  سبب‌ شهرت‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ به‌ «حدّاد».
  آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ عبّاس‌ به‌ نجف‌ برگشتند و حقير خدمت‌ حدّاد رسيدم‌
  اوّلين‌ بار تشرّف‌ مصنّف‌ به‌ محضر حضرت‌ حدّاد
  خواندن‌ حضرت‌ حدّاد داستان‌ روستائي‌ و گاو را از «مثنوي‌» در اوّلين‌ ملاقات‌
  نماز ظهر روز نيمۀ شعبان‌ در منزل‌ حدّاد ، و به‌ امامت‌ ايشان‌
  تشرّف‌ به‌ كربلاي‌ معلّي‌ براي‌ ماه‌ مبارك‌ رمضان‌
  بيتوتۀ ماه‌ رمضان‌ در خدمت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ در دكّۀ مسجد
  شرحي‌ از عشق‌ و اشتياق‌ مرحوم‌ حدّاد
  كيفيّت‌ خواب‌ و خوراك‌ مرحوم‌ حدّاد در طول‌ مدّت‌ ماه‌ رمضان‌
  تحقيقي‌ دربارۀ حضرت‌ حمزه‌ و جاسم‌ (ت‌)
  امر حضرت‌ آقا به‌ ملازمت‌ و استفاده‌ از محضر حضرت‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ محمّد جواد انصاري‌ (قدّه‌)
  اوّلين‌ تشرّف‌ حقير در نجف‌ اشرف‌ به‌ محضر آية‌ الله‌ انصاري‌ همداني‌ (قدّه‌)
  تشرّف‌ به‌ همدان‌ و ادراك‌ حضور و ملازمت‌ آية‌ الله‌ انصاري‌ (قدّه‌)
  بناي‌ توقّف‌ حقير در طهران‌ و ارتباط‌ عميق‌ با آية‌ الله‌ انصاري‌ (قدّه‌)
  معارضۀ رفقا بعد از رحلت‌ آية‌ الله‌ انصاري‌ بر عدم‌ لزوم‌ استاد
  پنج‌ دليل‌ بعضي‌ از مدّعيان‌ ، بر عدم‌ لزوم‌ استاد در سير و سلوك‌ إلي‌ الله‌
  بعضي‌ ادّعا كردند : مراقبه‌ و ذكر و فكر و محاسبه‌ غلط‌ است‌
  پاسخ‌ از «اشكال‌ اوّل‌ : عدم‌ احتياج‌ به‌ استاد با وجود امام‌ زمان‌ عجّل‌ اللهُ فرجَه‌».
  پاسخ‌ از «اشكال‌ دوّم‌ : تبعيّت‌ از استاد ، پيروي‌ از ظهورات‌ نفساني‌ اوست‌».
  پاسخ‌ از «اشكال‌ سوّم‌ : خداوند در انسان‌ نيروي‌ اتّصال‌ به‌ ملكوت‌ را قرار داده‌ است‌»
  پاسخ‌ از «اشكال‌ چهارم‌ : كفايت‌ روح‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ انصاري‌ در تربيت‌ شاگردان‌».
  پاسخ‌ از «اشكال‌ پنجم‌ : استاد نداشتن‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ انصاري‌
  مرحوم‌ انصاري‌ در زمان‌ سلوك‌ خود ، نيازمند به‌ استاد بود
  مشكلات‌ مرحوم‌ انصاري‌ ايشان‌ را از پاي‌ درآورد ، و در 59 سالگي‌ رحلت‌ نمودند
  پاسخ‌ آنانكه‌ ميگويند : ذكر و ورد و فكر و رياضتهاي‌ مشروعه‌ غلط‌ است‌
  بدون‌ استاد و مراقبه و ذكر و فكر و رياضتهاي‌ مشروعه، سلوك جز پنداري بيش نيست‌
  سرّ واقعي‌ در اظهارات‌ اشكال‌ كنندگان‌ ، اباء از هيمنۀ ولايت‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ بود
  چند بار مظلوميّت‌ حقير مشابه‌ با مظلوميّت‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ بود
  گفتار خداوند دربارۀ اصحاب‌ كهف‌ كه‌ پناهندۀ به‌ كهف‌ شوند
  مجموع‌ تلامذۀ آقاي‌ حدّاد در ايران‌ و عراق‌ از بيست‌ نفر متجاوز نبودند
  بخش دومين: سفر اوّل‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1381 هجريّۀ قمريّه‌ بغير از سفر بيت‌ الله‌ الحرام
  جريان‌ احوال‌ آقاي‌ حدّاد در سفر حقير در سنۀ 1381.
  شرح‌ حالات‌ تجرّدهاي‌ ممتدّه‌ و مستمرّۀ آقاي‌ حدّاد
  كيفيّت‌ فناء في‌الله‌ و تحيّر في‌ ذات‌ اللهِ آقاي‌ حدّاد
  عسرت‌ معيشت‌ حضرت‌ حدّاد در دوران‌ فناء ، وصف‌ ناشدني‌ است..
  وظيفۀ رفقا در هنگام‌ شدّت‌ واردات‌ يكي‌ از إخوان‌ طريق‌
  صبر و تحمّل‌ حدّاد در شدائد و امتحانات‌ الهيّه‌ ناگفتني‌ است‌
  اقتداء حضرت‌ آقا در بعضي‌ از نمازها بجهت‌ تثبيت‌ ايشان‌ حقير را در قرائت‌ و نفي‌ خواطر
  كيفيّت‌ نماز شب‌ و سجدۀ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  تشرّف‌ به‌ نجف‌ اشرف‌ در ايّام‌ عيد غدير و مراجعت‌ به‌ كربلا براي‌ اوّل‌ ماه‌ محرّم‌
  تشريح‌ وقايع‌ عاشورا كه‌ عشق‌ محض‌ بوده‌ است‌
  قرائت‌ حضرت‌ حدّاد اشعار «مثنوي‌» را در غفلت‌ عامّ? مردم‌ از عاشورا
  اشعار مولوي‌ و شاعر وارد به‌ مردم‌ حلب‌ در مرثيۀ حضرت‌ سيّد الشّهداء عليه‌ السّلام‌
  ملاّي‌ رومي‌ چه‌ خوب‌ قضاياي‌ عاشورا را تحقيق‌ مي‌كند
  قرائت‌ حضرت‌ حدّاد ابيات‌ عاشورا را گويا با جان‌ و روح‌ او خمير شده‌ است‌
  تشريح‌ حضرت‌ حدّاد وقايع‌ عاشورا را همچون‌ امام‌ حسين‌ عليه‌ السّلام‌.
  مطالب‌ حضرت‌ حدّاد دربارۀ عاشورا مختصّ به‌ حالات‌ فناء ايشان‌ در آن‌ هنگام‌ است‌
  تشرّف‌ حضرت‌ حدّاد به‌ سامرّاء و زيارت‌ عسكريّين‌ سلام‌ الله‌ عليها
  بخش سومين: سفر دوّم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1383 هجريّۀ قمريّه‌
  مشكلات‌ متديّنين‌ و اهل‌ علم‌ در زمان‌ پهلوي‌ پدر و پسر.
  غصب‌ نيمي‌ از منزل‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ و انتقال‌ ايشان‌ به‌ منزل‌ اجاري‌
  رحلت‌ سيّد محمّد نوادۀ حدّاد كه‌ شبيه‌ به‌ قاضي‌ بوده‌ است‌
  اختلاف‌ حالات‌ حضرت‌ آقا در هنگام‌ فوت‌ سيّد محمّد و فوت‌ بَيگم‌
  مشاهدۀ حدّاد ، عظمت‌ روحي‌ اطفال‌ شيعه‌ را پس‌ از مرگ‌
  نفس‌ بچّه‌ قابليّت‌ محضه‌ است‌ و آثار خوب‌ يا بد را اخذ ميكند و تا آخر عمر در وي‌ ثابت‌ مي‌ماند
  از جمله‌ ادلّۀ تجربي‌ و مشاهدۀ غير قابل‌ تأويل‌ عظمت‌ روحي‌ و اختيار وجداني‌ أطفال‌
  ادلّۀ شرعيّه‌ بر اينكه‌ عبادت‌ اطفال‌ حقيقي‌ است‌ نه‌ تمريني‌
  اجداد و نسب‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  قضايا و احوالات‌ سيّد حسن‌ : جدّ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  زادگاه‌ ، و عمر شريف‌ ، و رحلتگاه‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ موسوي‌ حدّاد قُدّس‌ سرّه‌
  آقا سيّد حسن‌ مَسقطي‌ از زبان‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد قُدّس‌ سرّه‌
  تحريم‌ درس‌ مرحوم‌ مسقطي‌ و خارج‌ شدن‌ ايشان‌ از نجف‌
  كيفيّت‌ ارتحال‌ مرحوم‌ آقا سيّد حسن‌ مسقطي‌ ، و رسيدن‌ خبر آن‌ به‌ مرحوم‌ قاضي‌ (ت‌)
  آقا سيّد حسن‌ مسقطي‌ ، مصداق‌ تامّ خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ دربارۀ متّقين‌ است‌
  لزوم‌ تدريس‌ اخلاق‌ و عرفان‌ و فلسفه‌ و تفسير در حوزه‌هاي‌ علميّۀ شيعه‌ (ت‌)
  سفر حدّاد به‌ نجف‌ و تشرّف‌ بحضور مرحوم‌ قاضي‌ در مدرسۀ هندي‌
  تعبّد شديد حاج‌ سيّد هاشم‌ به‌ احكام‌ شرعيّه‌
  مرحوم‌ شيخ‌ زين‌ العابدين‌ مرندي‌ و زهد و ورع‌ ايشان‌ (ت‌)
  تفسير حاج‌ سيّد هاشم‌ ، بازگشت‌ حقيقت‌ لعنت‌ را در دعاي‌ عَلْقَمه‌
  كلام‌ حدّاد : از اولياء خدا شرّ و ضرر و بدي‌ تراوش‌ ندارد ؛ همه‌اش‌ خير محض‌ است‌
  كلام‌ حدّاد : نفرين‌ و لعنت‌ اولياي‌ خدا بر دشمنان‌ ، نفعي‌ است‌ عائد به‌ دشمنان‌ نه‌ به‌ خودشان‌
  دعاي‌ «صحيفۀ سجّاديّه‌» مشابه‌ با دعاي‌ عَلقمه‌ در لعن‌ كفّار.
  بخش چهارمين: سفر سوّم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1385 هجريّۀ قمريّه‌
  سفر آية‌ الله‌ حاج‌ سيّد ابراهيم‌ خسرو شاهي‌ ، و ملاقات‌ با حدّاد قَدّس‌ الله‌ نفسَه‌
  كلام‌ حضرت‌ حدّاد بعد از آنچه‌ بين‌ حقير و آية‌ الله‌ حاج‌ سيّد ابراهيم‌ در مورد خواب‌ ايشان‌ ردّ
  دعوت‌ حقير آية‌ الله‌ حاج‌ سيّد ابراهيم‌ را به‌ لزوم‌ إدراك‌ محضر آية‌ الله‌ انصاري‌ (قدّه‌)
  حربۀ واعظان‌ غير متّعظ‌ براي‌ خرد كردن‌ عرفا و عرفان‌ ، رَمْي‌ به‌ تصوّف‌ است‌
  استخارۀ آية‌ الله‌ حاج‌ سيّد ابراهيم‌ براي‌ رجوع‌ به‌ حضور آية‌ الله‌ انصاري‌ ، و تعبير آن‌ توسّط‌
  زهد و ورع‌ آية‌ الله‌ آقا شيخ‌ عبّاس‌ طهراني‌ محمّدزاده‌ قدّس‌ الله‌ نفسَه‌
  رؤياي‌ آية‌ الله‌ آقا شيخ‌ عبّاس‌ و توضيح‌ و تفسير آن‌ (ت‌)
  نامۀ حاج‌ شيخ‌ عبّاس‌ طهراني‌ به‌ حقير ، و استمداد از آية‌ الله‌ آقا سيّد جمال‌ الدّين‌ گلپايگاني‌
  از نامۀ ايشان‌ پيداست‌ كه‌ هنوز بعضي‌ از مراحل‌ سلوكي‌ را در پيش‌ داشته‌اند (ت‌)
  حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، مافوق‌ افق‌ بود ؛ وي‌ از جزئيّت‌ به‌ كلّيّت‌ عبور نموده‌ بود
  حاج‌ سيّد هاشم‌ ، ظهور و مَظْهَر كلمۀ مباركۀ لا هُوَ إلاّ هُو بود
  اشعار شبستري‌ در حقيقت‌ عبوديّت‌ و فناء (ت‌)
  مواعظ‌ و ارشادهاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ كه‌ از افق‌ عالي‌ بود
  اقسام‌ خاطرات‌ از كلام‌ حدّاد
  شرح‌ مجالس‌ حضرت‌ حدّاد و كيفيّت‌ تشرّف‌ ايشان‌ به‌ حرم‌ ، در مدّت‌ توقّف‌ در كاظمين‌
  جريان‌ حجّ بيت‌ الله‌ الحرام‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ قَدّس‌ الله‌ سرَّه‌
  ورود آية‌ الله‌ زنجاني‌ فَهري‌ در مسجد الخَيف‌ ، و ملاقات‌ با آقاي‌ حدّاد (قدّه‌)
  بيان‌ حدّاد كه‌ : التزام‌ به‌ طاعات‌ و تجنّب‌ از معاصي‌ بدون‌ توجّه‌ به‌ خدا ، مجوسيّت‌ محضه‌ است‌
  مراد حقيقي‌ از احتياط‌ در «وَ خُذْ بِالاِحْتياطِ في‌ جَميعِ ما تَجِدُ إلَيْهِ سَبيلاً».
  بيان‌ حضرت‌ حدّاد در حقيقت‌ رَمْي‌ جمرۀعقبه‌ ، و عظمت‌ حضرت‌ زهرا سلام‌ الله‌ عليها
  بخش پنجمين: سفر دوماهۀ زيارتي‌ حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ قَدّس‌ الله‌ سرَّه‌ به‌ ايران و توقّف‌ در ط
  شرح‌ توقّف‌ دوماهۀ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ در ايران‌
  كيفيّت‌ بيتوتۀ حاج‌ سيّد هاشم‌ و امّ مهدي‌ در بالاي‌ بام‌
  مسافرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد از طهران‌ به‌ همدان‌
  ورود حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ به‌ منزل‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ انصاري‌ در همدان‌ و توقّف‌ چند ساعته‌ در بي
  تراوشات‌ معنويّۀ حاج‌ سيّد هاشم‌ بر سر مزار حاج‌ شيخ‌ محمّد بهاري‌ در بهار همدان‌
  ثبوت‌ اين‌ مطلب‌ كه‌ شيخ‌ محمّد بهاري‌ از زائرين‌ خود پذيرائي‌ ميكند
  روز بي‌سابقه‌اي‌ بر مزار حاج‌ شيخ‌ محمّد بهاري‌ أعلي‌ اللهُ مقامَه‌
  ملاقات‌ و خلوت‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ مرتضي‌ مطهّري‌ با حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد رحمة
  دستورالعمل‌ خواستن‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ مرتضي‌ مطهّري‌ از حضرت‌ حدّاد
  مسافرت‌ مرحوم‌ شهيد مطهّري‌ به‌ كربلا و ملاقات‌ با آقاي‌ حدّاد دو بار.
  عبارت‌ مرحوم‌ حدّاد به‌ مطهّري‌ : پس‌ كِيْ نماز مي‌خواني‌ ؟!
  تفسير آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ معني‌ تجرّد را و داستان‌ كدوي‌ آويخته‌ بر گردن‌
  «اگر تو مني‌ پس‌ من‌ كِيَم‌ ؟! اگر من‌ منم‌ پس‌ كو كدوي‌ گردنم‌؟!».
  در تجرّد ، سالك‌ خود را موجود ديگري‌ مي‌يابد مغاير با آنچه‌ مي‌پنداشته‌ ، و در عين‌ حال‌ مي‌بيند ك
  مراتب‌ عبوديّت‌ و تجرّد و حيات‌ (ت‌)
  ابيات‌ عارف‌ گرانقدر شيخ‌ محمود شبستري‌ در معني‌ تجرّد
  تمثيل‌ عارف‌ شبستري‌ در حقيقت‌ معني‌ تجرّد
  اوّلين‌ بار حصول‌ تجرّد براي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ در كربلا به‌ پيروي‌ از امر استاد قاضي‌ به‌ صبر و تحم
  آزار و اذيّتهاي‌ قولي‌ و فعلي‌ مادرزن‌ مرحوم‌ حدّاد كه‌ بيشتر بجهت‌ فقر ايشان‌ بوده‌ است‌
  دستور آية‌ الله‌ قاضي‌ به‌ صبر و تحمّل‌ در آزارهاي‌ مادر زن‌ .
  علّت‌ حصول‌ اوّل‌ مرتبۀ تجرّد براي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  يك‌ دستور اساسي‌ مرحوم‌ قاضي‌ ، عمل‌ كردن‌ به‌ روايت‌ عُنوان‌ بصري‌ بوده‌ است‌
  متن‌ كامل‌ روايت‌ عنوان‌ بصري‌ با ترجمۀ آن‌
  تعاليم‌ مرحوم‌ قاضي‌ از حضرت‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌ ، و آن‌ از قرآن‌ است‌
  تعاليم‌ حضرت‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌ متّخذ از آيات‌ معجزه‌آساي‌ قرآن‌ جاويدان‌ است‌
  حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد بسياري‌ از كارهاي‌ نيكو را از حظوظ‌ نفسانيّه‌ مي‌شمردند ، چون‌ نفس
  حاج‌ سيّد هاشم‌ : مردم‌ چرا مكاشفه‌ مي‌خواهند ؟ عالَم‌ سراسرش‌ مكاشفه‌ است‌
  مراد از عرفان‌ خداوند ، فناء در ذات‌ اوست‌ ؛ خداست‌ كه‌ خود را مي‌شناسد
  ذكر مسانيد روايت‌ «كانَ اللَهُ وَ لَم‌ يَكُنْ مَعَهُ شَيْءٌ ، وَ الانَ كَما كانَ» (ت‌)
  غايت‌ و نهايت‌ سير انسان‌ و تمامي‌ موجودات‌
  تشرّف‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد به‌ زيارت‌ مرقد مطهّر حضرت‌ امام‌ ثامن‌ ضامن‌ : عليّ بن‌ موسي‌ الرّضا
  هفت‌ شوط‌ طواف‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ بر دور ضريح‌ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌
  فعل‌ اولياء خدا حجّت‌ است‌
  بحث‌ فقهي‌ دربارۀ جواز طواف‌ دور ضريح‌ مطهّر ائمّۀ أطهار سلام‌ الله‌ عليهم‌
  بحث‌ بليغ‌ علاّمۀ مجلسي‌ (ره‌) در جواز طواف‌ دور ضريح‌ ائمّۀ اطهار عليهم‌ السّلام‌
  كلام‌ محدّث‌ نوري‌ (ره‌) در باب‌ جواز طواف‌ بر قبور ائمّه‌ عليهم‌ السّلام‌
  بحث‌ فقهي‌ دربارۀ جواز بوسيدن‌ چهارچوب‌ درهاي‌ ورودي‌ قبور ائمّه‌ عليهم‌ السّلام‌
  تفسير سورۀ توحيد به‌ مدّت‌ ده‌ روز در مشهد مقدّس‌ به‌ امر حضرت‌ آقا
  پرسشها در مشهد مقدّس‌ از حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، و سه‌ مسألۀ مهمّ كه‌ دربارۀ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌
  مسألۀ اولي‌ : علّت‌ اشتهار حضرت‌ امام‌ رضا به‌ امام‌ غريب‌
  يكي‌ از جهات‌ عمومي‌ غربت‌ اولياء الهي‌ نفس‌ عنوان‌ ولايت‌ و عدم‌ تسانخ‌ آنان‌ با عالم‌ كثرت‌ و لو
  شرح‌ كسالت‌ مؤلّف‌ در حين‌ تأليف‌ كتاب‌ (ت‌)
  علّت‌ استنكاف‌ مؤلّف‌ از رفتن‌ به‌ خارج‌ جهت‌ معالجه‌ (ت‌)
  زبان‌ حال‌ اولياء الهي‌ در غربت‌ از عالم‌ طبع‌ و استغراق‌ در انوار ملكوتيّۀ قدسيّه‌
  يكي‌ از جهات‌ غربت‌ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ سياستهاي‌ شيطاني‌ مأمون‌ بود
  جهت‌ دوّم‌ از جهات‌ غربت‌ حضرت‌ ، انكار وكلاء موسي‌ بن‌ جعفر عليهما السّلام‌ بر ولايت‌ آنحضرت‌ است
  اخبار وارده‌ در شأن‌ عليّ بن‌ أبي‌حمزة‌ بطائني‌ ، از اركان‌ فرقۀ واقفيّه‌
  جهت‌ سوّم‌ از جهات‌ غربت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ انكار امامت‌ و فرزندي‌ فرزندش‌ محمّد بن‌ علي‌ ا
  روايت‌ عليّ بن‌ جعفر دربارۀ درخواست‌ اعمام‌ و برادران‌ حضرت‌ رضا ، رضايت‌ دادن‌ آنحضرت‌ را به‌ حكم
  يكي‌ ديگر از جهات‌ غربت‌ حضرت‌ ، مخفي‌ ماندن‌ حقائق‌ توحيدي‌ در روايات‌ منقوله‌ از آنحضرت‌ است..
  مسألۀ ثانيه‌ : علّت‌ اشتهار حضرت‌ به‌ « غَوْثُ هَذِهِ الاُْمّةِ وَ غِياثُها».
  خبر يزيد بن‌ سَليط‌ از امام‌ صادق‌ و موسي‌ بن‌ جعفر در شأن‌ امام‌ رضا عليهم‌ السّلام‌
  ترجمۀ روايت‌ يزيد بن‌ سليط‌ دربارۀ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌
  جلالت‌ شأن‌ يزيد بن‌ سليط‌ در كتب‌ رجالي‌
  لقب‌ «غياث‌» در مورد هيچيك‌ از ائمّه‌ جز امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ نيامده‌ است‌
  مسألۀ ثالثه‌ : رابطۀ ميان‌ زيارت‌ آنحضرت‌ و زيارت‌ خانۀ خدا در ماه‌ رجب‌ المرجّب‌
  روايت‌ امام‌ محمّد تقي‌ دربارۀ افضليّت‌ زيارت‌ امام‌ رضا بر حجِّ غير از حجّةالاسلام‌
  مراد از «هَذا اليَومِ» در روايت‌
  اشكالات‌ وارده‌ در احتمال‌ ضبط‌ «رَحْب‌» در روايت‌ بجاي‌ «رَجَب‌».
  افضليّت‌ زيارت‌ مشاهد مشرّفه‌ در ماه‌ رجب‌
  پاداشهاي‌ مترتّبه‌ بر زيارت‌ حضرت‌ ثامن‌ الحجج‌ عليه‌ السّلام‌
  سرّ استحباب‌ زيارت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ در ماه‌ رجب‌ و رابطۀ آن‌ با حجّ كعبۀ بيت‌الله‌ الحرام
  رؤياي‌ صادقه‌ دربارۀ ارتباط‌ زيارت‌ آنحضرت‌ با حجّ و عمره‌
  اشعار بحرالعلوم‌ در فضيلت‌ كربلا و سائر مشاهد بر كعبه‌ ، و عظمت‌ إتيان‌ صلوة‌ در آنها
  در ذكر معجزات‌ و كرامات‌ صادره‌ از حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌
  بيان‌ حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ كه‌ : وجود خود امام‌ بزرگترين‌ معجزۀ الهي‌ است‌
  اولياي‌ خدا ، اسماء كلّيّۀ الهيّه‌ هستند و كار خلاف‌ نمي‌كنند
  معني‌ ولايت‌ ، عبوديّت‌ صرفه‌ و محو و نيست‌ شدن‌ در ذات‌ خداست‌
  ولايت‌ وليّ خدا مقامي‌ است‌ رفيع‌ كه‌ انديشه‌ را بدان‌ راه‌ نيست‌
  يكي‌ از علل‌ عدم‌ استجابت‌ بعضي‌ از دعاهاي‌ غالب‌ مردم‌ ، اينستكه‌ از درون‌ قلب‌ برنخاسته‌ است‌
  علّت‌ دوّم‌ اينستكه‌ دعاها غالباً به‌ منافع‌ شخصي‌ است‌
  علّت‌ سوّم‌ : غالب‌ خواسته‌هاي‌ مردم‌ ، بر خلاف‌ مصالح‌ واقعيّۀ آنان‌ است‌
  كلام‌ حدّاد : حاجات‌ مردم‌ غالباً امور مادّي‌ است‌ ؛ همه‌ مي‌گويند : وصله‌اي‌ به‌ وصله‌هاي‌ لباس‌
  كرامات‌ حضرت‌ عبدالعظيم‌ عليه‌ السّلام‌ در كنار طهران.
  بركات‌ و كرامات‌ مشهد امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ پيوسته‌ متّصل‌ است‌
  معجزۀ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ در شفا دادن‌ كور.
  به‌ خواب‌ آمدن‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ در اُتريش‌ بر جوان‌ كور ، و شفادادن‌ چشم‌ او را
  معجزۀ حضرت‌ ثامن‌ الحجج‌ به‌ نقل‌ آية‌ الله‌ حائري‌ قَدّس‌ اللهُ سرَّه‌
  معجزۀ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ به‌ نقل‌ آية‌ الله‌ لواساني‌ دامت‌ بركاتُه‌
  ضيافت‌ آية‌ الله‌ العظمي‌ حاج‌ سيّد محمّد هادي‌ ميلاني‌ از حضرت‌ حدّاد
  مراقبت‌ شديد مأمورين‌ سازمان‌ امنيّت‌ در آخرين‌ شب‌ توقّف‌ در مشهد
  كلمات‌ حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ در هنگام‌ وداع‌ ، و مراجعت‌ ايشان‌ از مشهد به‌ صوب‌ طهران‌ (ت‌)
  سفر حضرت‌ حدّاد براي‌ زيارت‌ مرقد مطهّر حضرت‌ معصومه‌ سلام‌ الله‌ عليها ، و به‌ شهر اصفهان‌
  مسافرت‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد به‌ بلدۀ طيّبۀ قم‌ ، و كيفيّت‌ زيارت‌ حرم‌ مطهّر و قبرستان‌هاي
  ملاقات‌ حضرت‌ آية‌ الله‌ علاّمۀ طباطبائي‌ و حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  ابتهاج‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ از قبرستان‌ شيخان‌ قم‌
  عظمت‌ و نورانيّت‌ قبر حضرت‌ معصومه‌ سلامُ الله‌ عليها
  كلام‌ رهبر عظيم‌ انقلاب‌ آية‌ الله‌ خميني‌ (ره‌) دربارۀ مرحوم‌ حاج‌ ميرزا جواد آقا ملكي‌ تبريزي‌ ،
  ذكر يك‌ دستور از كتاب‌ «أسرار الصّلوة‌» مرحوم‌ حاج‌ ميرزا جواد آقا تبريزي‌ (ت‌)
  نورانيّت‌ قبور واقعه‌ در قبرستان‌ شيخان‌ قم‌
  اعاظم‌ محدّثين‌ از قدماء كه‌ در قبرستان‌ قم‌ مدفونند
  قبر أحمد بن‌ إسحق‌ أشعري‌ وكيل‌ حضرت‌ عسكري‌ عليه‌ السّلام‌ در حُلوان‌ : سَر پُل‌ زهاب‌ است‌
  اداء نماز در مسجد جمكران‌ قم‌ ، در معيّت‌ حضرت‌ حدّاد
  ذكر مرحوم‌ نوري‌ نماز مسجد جمكران‌ را در «نجم‌ ثاقب‌» و ذكر سه‌ نكته‌ (ت‌)
  مسافرت‌ از قم‌ به‌ اصفهان‌ ، ملاقات‌ با مرحومه‌ بانو علويّۀ اصفهاني‌
  نمازگزاردن‌ در مساجد معروفۀ اصفهان‌ ، و زيارت‌ اهل‌ قبور در قبرستان‌ تخت‌ فولاد
  رسالۀ مختصري‌ از مرحوم‌ بيدآبادي‌ در سير و سلوك‌ (ت‌)
  كلام‌ حضرت‌ حدّاد : دو چيز فضاي‌ اصفهان‌ را صاف‌ نگه‌ داشته‌ است‌
  حفظ‌ قبور علماء بالله‌ و توسّل‌ عامّۀ مردم‌ بدانها از وظائف‌ حتميّه‌ است‌
  عذابهاي‌ آسماني‌ نتيجۀ اهانت‌ به‌ مقدّسات‌ است‌
  بيان‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد در سبب‌ مسافرت‌ برخي‌ از اولياء الهي‌
  عدم‌ تمايل‌ حضرت‌ آقا براي‌ تماشاي‌ آثار عتيقۀ شهر اصفهان‌ ؛ و ديدار از يكي‌ از طلاّب‌ آشنا و محبّ
  مراجعت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ به‌ قم‌ و طهران‌ و ديدار از ارحام‌ و دوستاني‌ كه‌ دعوت‌ مي‌نمودند
  كلام‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد به‌ آقاي‌ بياتي‌ در شاهزاده‌ حسين‌ همدان‌
  مراجعت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ از ايران‌ به‌ عتبات‌ عاليات‌
  بخش ششمين: سفر چهارم حقير به أعتاب در سنه 1387 هجريه قمريه
  ملاقات‌هاي‌ اعلام‌ از علماء با حضرت‌ حدّاد در كربلا..
  «فتوحات‌ مكّيّة‌» محيي‌ الدّين‌ عربي‌
  نصّ عبارت‌ محيي‌ الدّين‌ عربي‌ بر امام‌ زمان‌ طبق‌ عقيدۀ شيعۀ اماميّه‌
  محيي‌ الدّين‌ در «فتوحات‌» عمل‌ به‌ رأي‌ و قياس‌ را به‌ شدّت‌ محكوم‌ مي‌كند
  دليل‌ محدّث‌ نيشابوري‌ بر تشيّع‌ محيي‌ الدّين‌ ، إبطال‌ عمل‌ به‌ رأي‌ و قياس‌ است‌
  دلائلي‌ كه‌ علماء بر تشيّع‌ محيي‌ الدّين‌ ذكر نموده‌اند
  دلالت‌ «فَصُّ حِكْمَةٍ إماميَّةٍ في‌ كَلِمَةٍ هَرونيَّةٍ» بر تشيّع‌ محيي‌ الدّين‌
  مطالب‌ محيي‌ الدّين‌ در فَصّ داوديّ و در فصّ إسحقيّ.
  كلام‌ صدرالمتألّهين‌ در «مفاتيح‌ الغيب‌» دربارۀ احكام‌ مجذوبين‌
  براي‌ اولياي‌ عالي‌رتبه‌ ، امكان‌ دارد احكام‌ را از باطن‌ رسول‌الله‌ و كتاب‌ و سنّت‌ اخذ نمايند
  گفتار محيي‌ الدّين‌ در فصّ داوديّ ، طبق‌ عقيدۀ سنّت‌ است‌
  ردّ رهبر عظيم‌ انقلاب‌ بر فصّ داوديّ «فُصوص‌ الحِكَم‌».
  عامّه‌ كسي‌ را كه‌ مُتعه‌ كند مي‌كشند ، ولي‌ اگر زنا كند او را رها مي‌كنند
  عامّه‌ شيعه‌ را به‌ اتّهام‌ رَفْض‌ مي‌كشند ، ولي‌ كافر و مُلحد را رها مي‌كنند
  مرحوم‌ قاضي‌ ، محيي‌ الدّين‌ و ملاّي‌ رومي‌ را كامل‌ و شيعه‌ ميدانسته‌اند
  مقايسه‌ ميان‌ شعر حافظ‌ شيرازي‌ و ابن‌ فارض‌ مصريّ..
  كلام‌ قاضي‌ و حدّاد : وصول‌ به‌ توحيد بدون‌ ولايت‌ محال‌ است‌
  محي الدين: أقرب الناس اليه علي بن البيطالب، امام العالم وسر الانبياء اجمعين.
  تحقيقي‌ از حقير راجع‌ به‌ سير و سلوك‌ افراد در اديان‌ و مذاهب‌ مختلفه‌ و نتيجۀ مثبت‌ و يا منفي‌ آن
  عرفاي غير شيعه در طول تاريخ ، يا عارف نبوده‌اند و يا از ترس عامّه تقيّه مي‌نموده‌اند
  محيي‌ الدّين‌ و سائر عرفاء ، هر يك‌ در مقام‌ بقاء بعد از فناء نور خاصّي‌ دارند
  كلام‌ سعدالدّين‌ حَمَويّ دربارۀ محيي‌ الدّين‌ و شهاب‌ الدّين‌ سُهْرَوَرديّ..
  مكاشفاتي‌ در «فتوحات‌» وارد است‌ كه‌ با واقع‌ مطابقت‌ ندارد
  تحريفات‌ بسياري‌ در «فتوحات‌ مكّيّه‌» بعمل‌ آمده‌ است‌
  كلام‌ شعراني‌ در تحريفاتي‌ كه‌ در «فتوحات‌» بعمل‌ آمده‌ است‌
  نسبت كلام‌ «لَمْ يَقْتُلْ يَزيدُ الْحُسَيْنَ إلاّبِسَيْفِ جَدِّهِ» ‌ به‌ محيي‌ الدّين‌ تهمت‌ است‌
  ردّ صاحب‌ «روضات‌» بر محيي‌ الدّين‌ و بر جميع‌ عرفاء.
  تحقيقي‌ از مصنّف‌ دربارۀ حقيقت‌ وحدت‌ وجود
  آيات‌ دالّۀ بر وحدت‌ وجود در قرآن‌ كريم‌
  نقل‌ محيي‌ الدّين‌ از حضرت‌ سجّاد ، أشعار كتمان‌ توحيد را
  دفاع‌ قاضي‌ نورالله‌ از محيي‌ الدّين‌ در معني‌ وحدت‌ وجود
  گفتار مير سيّد شريف‌ در «حواشي‌ شرح‌ تجريد» در معني‌ صحيح‌ وحدت‌ وجود
  فرمان‌ آقا محمّد علي‌ كرمانشاهي‌ به‌ كشتن‌ سه‌ تن‌ از دراويش..
  كلام‌ استاد علاّمۀ طباطبائي‌ در حرّيّت‌ اهل‌ توحيد در زمان‌ رفع‌ جُمود و تحجّر.
  ادلّه‌ و شواهد قاضي‌ نورالله‌ از كلمات‌ أعلام‌ و أشعار بر حقيقت‌ توحيد
  صاحب‌ «روضات‌» شيخ‌ أحمد أحسائي‌ را «بَعْضُ مَشايِخِ عُرَفآئِنا الْمُتَأَخِّرين‌» ميداند
  مدح‌ عظيم‌ و تحسين‌ بليغ‌ صاحب‌ «روضات‌» از سيّد كاظم‌ رشتي‌
  ترجمۀ صاحب‌ «روضات‌» حافظ‌ رَجَب‌ بُرسيّ را
  أشعار فاخرۀ حافظ‌ رجب‌ بُرسيّ به‌ نقل‌ صاحب‌ «روضات‌».
  ردّ شديد صاحب‌ «روضات‌» بر حافظ‌ رجب‌ برسيّ.
  انتقاد صاحب‌ «روضات‌» از شيخ‌ أحمد أحسائي‌ و از پيروان‌ وي‌ وسيد علي‌محمد باب..
  لازمۀ پيمودن‌ طريقۀ ضدّ عرفان‌ ، مَدسوس‌ دانستن‌ آثار عظيمۀ مذهب‌ است‌
  گفتار علاّمۀ أميني‌ در ترجمۀ شاعر غدير : حافظ‌ رجب‌ برسيّ.
  روايت‌ وارده‌ در اوج‌ عظمت‌ مقام‌ و منزلت‌ امام‌ عليه‌ السّلام‌
  علاّمۀ أميني‌ : علّت‌ اختلاف‌ عرفاء با اهل‌ ظاهر ، اختلاف‌ استعداد نفوس‌ است‌
  علاّمۀ أميني‌ : كلام‌ عرفاء بالله‌ مافوق‌ انديشۀ بشر است‌ و كتمان‌ آن‌ لازم‌
  ردّ علاّمۀ أميني‌ بر صاحب‌ «أعيان‌ الشّيعة‌» نسبت‌ غلوّ را به‌ حافظ‌ رجب‌ برسيّ.
  أشعار بلند پايۀ حافظ‌ رجب‌ در مدائح‌ رسول‌ أكرم‌ و أهل‌ البيت‌ عليهم‌ السّلام‌
  روايات‌ وارده‌ در اينكه‌ رسول‌ أكرم‌ اوّلين‌ آفريدۀ خدا بود
  أشعار بلند پايۀ حافظ‌ رجب‌ برسي در مدح‌ و تعظيم‌ رسول‌ أكرم‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌
  شيخيّه‌ و حَشويّه‌ با محيي‌ الدّين‌ عربي‌ و عرفاء در دو قطب‌ متعاكس‌ قرار دارند
  كلام‌ مرحوم‌ قاضي‌ : شيخ‌ أحمد أحسائي‌ ، خدا را پوچ‌ و بدون‌ اثر معرّفي‌ ميكند
  شيخ‌ أحمد أحسائي‌ بدون‌ استاد رياضت‌ كشيد ، و در وادي‌ خطير گرفتار آمد
  تعظيم‌ و تجليل‌ ملاّصدراي‌ شيرازي‌ و عبدالوهّاب‌ شَعراني‌ ، از محيي‌ الدّين‌ عربي‌
  توصيف‌ محدّث‌ نوري‌ ، جَلالت‌ شَعراني‌ را از لسانِ ميرحامد حسين‌ از اعلام‌ عامّه‌
  همه‌ بايد در راه‌ سير و سلوك‌ خدا قدم‌ نهند ؛ برسند يا نرسند
  كلام‌ محدّث‌ نوري‌ و نقل‌ خبر رجبيّون‌ از محيي‌ الدّين‌ عربي‌
  تحريف‌ محدّث‌ نوري‌ در نقل‌ عبارت‌ محيي‌ الدّين‌ از «محاضرات‌».
  مراد از روافض‌ در مكاشفۀ منقولۀ از «مسامرات‌» خوارج‌ هستند
  مطالب‌ واردۀ در «محاضرات‌» دالّۀ بر خلوص‌ شيخ‌ محيي‌ الدّين‌
  در «محاضرات‌» محيي‌ الدّين‌ از حضرت‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌ روايت‌ دارد
  تفسير حضرت‌ حدّاد عبارت‌ محيي‌ الدّين‌ را : «وَ لِكُلِّ عَصْرٍ واحِدٌ يَسْمو بِهِ».
  گفتار اهل‌ توحيد در حال‌ فناء ، گفتار خداوند است‌
  جرم‌ و گناه‌ حسين‌ بن‌ منصور حلاّج‌ ، كشف‌ اسرار بود
  جُنَيد بغداديّ مي‌گويد : شيخ‌ ما در اصول‌ و فروع‌ و بلا كشيدن‌ عليّ مرتضي‌ است‌
  «شَطَحيّات‌» كلماتي‌ است‌ از سالك‌ مجذوب‌ كه‌ فيها رآئِحَةُ رُعونَةٍ وَ دَعْوًي‌
  بخش هفتمين: سفر پنجم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1389 هجريّۀ قمريّه‌
  بعضي‌ از مكاتيب‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد به‌ خطّ خود براي‌ حقير.
  سلوك‌ راه‌ خدا بدون‌ انفاق‌ و ايثار و جلوۀ جلال‌ ، محال‌ است‌
  حاج‌ سيّد ضيآءالدّين‌ دُرّيّ و خواب‌ عجيب‌ در تفسير بيت‌ حافظ‌
  سلوك‌ حضرت‌ حدّاد ، مَبني‌ بر لزوم‌ استاد بود
  بعضي‌ اوقات‌ استاد ، شاگرد را به‌ جهتي‌ تحت‌ تربيت‌ استاد ديگر مي‌گذارد
  استاد مي‌تواند وصيّ ظاهري‌ و وصيّ باطني‌ داشته‌ باشد
  مخالفت‌ با رسول‌ خدا در امر اُسامه‌ و پدرش‌ ، از لِسان‌ محيي‌ الدّين‌ عربي‌
  حكم‌ به‌ جواز انتقال‌ از مذهبي‌ از مذاهب‌ عامّه‌ در هر حكمي‌ از احكام‌ ، از لسان‌ محيي‌الدّين‌
  بخش هشتمين: سفر ششم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌
  >> نصائح‌ حضرت‌ حدّاد به‌ بنده‌زادگان‌ ، و كلمات‌ ايشان‌ دربارۀ مرحوم‌ قاضي‌
  قرائت‌ حضرت‌ حدّاد اشعاري‌ را كه‌ مرحوم‌ قاضي‌ براي‌ ايشان‌ مي‌خوانده‌اند
  دعاهاي‌ منقوله‌ از حضرت‌ حدّاد در صَلَوات‌ و سَجَدات‌ نماز.
  دعاي‌ احْتِجاب‌ به‌ نقل‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد قَدَّس‌ اللهُ روحَه‌
  بعضي‌ از ادعيه‌اي‌ كه‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ قرائت‌ مي‌نمودند
  استخراجات‌ و رموز حروف‌ و اعداد ، نزد مرحوم‌ قاضي‌ رحمة‌ الله‌ عليه‌
  اكتشافات‌ محيي‌ الدّين‌ عربي‌ با علم‌ حروف‌ ، راجع‌ به‌ بعضي‌ از امور غيبيّه‌
  عرفان‌ حافظ‌ شيرازي‌ و ملاّمحمّد مولويّ مُخّ اسلام‌ است‌
  غزل‌ شيواي‌ حافظ‌ شيرازي‌ دربارۀ حضرت‌ صاحب‌ الزّمان‌ ارواحنا فداه‌
  كيفيّت‌ تهجّد حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ در مدّت‌ عمر.
  ابيات‌ «مثنوي‌» در فتوّت‌ و اخلاص‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌
  بخش نهمين: سفر هفتم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1392 هجريّۀ قمريّه‌
  بعضي‌ از نامه‌هاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ براي‌ حقير به‌ خطّ خودشان‌
  امتحان‌ الهي‌ و فتنۀ شديد در ميان‌ مجتمع‌ اصحاب‌ و محبّان‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد أعلي‌ اللهُ درجَت
  نشر كلمۀ شيطانيّه‌ كه‌ : اهل‌ توحيد ، اهل‌ ولايت‌ نيستند.
  نتيجۀ فساد و خلل‌ در كار اولياء خدا ، خسران‌ در دنيا و آخرت‌ است‌
  انفاق‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، مرز نداشت‌
  حالات‌ خوش‌ توحيدي‌ ، و بعضي‌ از كرامات‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌
  از ما گدائي‌ و از خداوند لطف‌ و احسان‌ و عطا و كرم‌
  بخش دهمين: سفر هشتم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1394 هجريّۀ قمريّه‌
  سيّد خشك‌ مغزي‌ ، ادّعاي‌ سيّد حسني‌ را ميكند.
  جلوگيري‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ از فتنۀ مدّعي‌ سيّد حسني‌
  درجات مردم.
  كلام‌ حدّاد : سراسر عالم‌ همه‌ عشق‌ است‌ ؛ عشق‌ بالا به‌ پائين‌ و عشق‌ پائين‌ به‌ بالا.
  تفسير آيۀ : وَ مَا تَغِيضُ الاَْرْحَامُ وَ مَا تَزْدَادُ.
  تفسير حاج‌ سيّد هاشم‌ و بيان‌ سه‌ نكته‌ در عبارت‌ زيارت‌ رجبيّه‌
  قرائت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ أشعاري‌ از «ديوان‌ مغربي‌» را
  بَسْطُ الزّمان‌ وَطيُّ الزّمان‌ براي‌ يكي‌ از رفقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد.
  داستان‌ مرد زرگر كه‌ براي‌ او بسط‌ الزّمان‌ شد ، از «مشارق‌ الدّراريّ»
  تحفّظ‌ و خودداري‌ اكيد حاج‌ سيّد هاشم‌ از بروز كرامات‌ و خوارق‌ عادات‌
  تفسير آيۀ «إِنْ هِيَ إِلَّاأَسْمَآءٌ سَمَّيْتُمُوهَآ أَنتُمْ» در حرم‌ مطهّر سامرّاء
  بخش‌ يازدهمين‌ : سفر نهم‌ و دهم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1395. و سنۀ 1396 هجريّۀ قمريّه‌
  كلام‌ حدّاد در عقوبت‌ الهيّۀ إفشاء اسرار الهيّه‌
  كلام‌ حدّاد : عذاب‌ إفشاء سرّ ، استدراج‌ است‌
  نقل‌ حدّاد قول‌ رسول‌ خدا را : من‌ از پنج‌ كار اطفال‌ خوشم‌ مي‌آيد ، و تفسير آن‌
  معامله‌ و ادب‌ رفقا با حدّاد ، در لياقت‌ مقام‌ ايشان‌ نبود.
  از شرائط‌ اوّليّۀ احترام‌ به‌ سيّد هاشم‌ ، احترام‌ به‌ عائله‌ و اولاد و احفاد اوست‌
  از فتوّت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ رحمة‌ الله‌ عليه‌ قضايائي‌ شنيدني‌ است‌
  بدرقۀ حضرت‌ حدّاد تا سامرّاء ، و تا مَطار بغداد در سفر اخير بنده‌
  اشعار شبستري‌ در طلوع‌ نور توحيد.
  بخش‌ دوازدهمين‌ :سفر حقير به‌ شام‌ براي‌ زيارت‌ قبر بي‌بي‌ زينب‌ سلامُ الله‌ علَيها و ملاقات‌ با حضر
  زيارت‌ قبر حضرت‌ زينب‌ سلامُ الله‌ عليها در معيّت‌ حضرت‌ آقا
  سؤالهاي‌ سلوكي‌ رفقا و پاسخ‌هاي‌ توحيدي‌ حضرت‌ آقا در زينبيّه‌
  كلام‌ حدّاد : معاني‌ غامضۀ اسرار الهيّه‌ و ادعيۀ ائمّه‌ بدون‌ توحيد قابل‌ فهم‌ نيست‌
  كلام‌ حدّاد : در حقيقت‌ ، مضمون‌ بسياري‌ از خواسته‌ها در دعاها ، خواست‌ توحيد است‌
  كلام‌ حدّاد : «إيمانًا تُباشِرُ بِهِ قَلْبي‌» معني‌اي‌ غير از توحيد ميتواند داشته‌ باشد ؟.
  كلام‌ حدّاد : مفاد عبارت «أنا واثِقٌ مِنْ دَليلي‌ بِدَلالَتِكَ ، وَ ساكِنٌ مِنْ شَفيعي‌ إلي‌ شَفاع
  پاسخ‌ حدّاد در ربط‌ إخبار مرتاضان‌ گاو پرست‌ بر بعضي‌ از امور با حركت‌ دم‌ گاو.
  در شريعت‌ اسلام‌ ، فناء در غير ذات‌ اقدس‌ حقّ متعال‌ ممنوع‌ است‌
  كلام‌ حدّاد : پيروي‌ از خصوص‌ استاد كامل‌ ، از ضروريّات‌ مسائل‌ طريق‌ است‌
  در شريعت‌ ختمي‌ نبوّت‌ ، پيروي‌ واقعي‌ از جميع‌ انبياي‌ سَلَف‌ مردود است‌
  سالك‌ به‌ جائي‌ مي‌رسد كه‌ ميان‌ او و خاطرات‌ همچون‌ سدّ سكندر كشيده‌ مي‌شود.
  ابيات‌ شيخ‌ محمود شبستري‌ در لزوم‌ شناختن‌ انسان‌ حقيقت‌ خويش‌ را
  كلام‌ حدّاد : نجاست‌ را به‌ غير بزن‌ ، نه‌ به‌ خودت‌
  از أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ : «وَلَكِنّي‌ لا أرَي‌ إصْلاحَكُمْ بِإفْسادِ نَفْسي‌»
  تواضع‌ شديد حاج‌ سيّد هاشم‌ نسبت‌ به‌ جميع‌ خلائق‌ مخصوصاً سالكين‌
  تواضع‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ بر اساس‌ تعليم‌ «صحيفۀ سجّاديّه‌» بود.
  ابيات‌ ابن‌ فارض‌ در فراق‌ احبّه‌ و أولياء الله‌ در مكّه‌ و خَيْف‌
  در حضور حضرت‌ حدّاد ، در روزهاي‌ توقّف‌ در زينبيّۀ شام‌
  شرح‌ حال‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد در آخرين‌ روز توقّف‌ در زينبيّۀ شام‌
  اشعار ابن‌ فارض‌ : شرح‌ حال‌ حقير با حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، و ترجمۀ اشعار.
  مدّت‌ حيات‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد پس‌ از مراجعت‌ از شام‌ ، و رحلت‌ در كربلاي‌ مُعَلَّي‌
  ابيات‌ ابن‌ فارض‌ مصريّ مناسب‌ با رحلت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، و ترجمۀ ابيات‌
  غزلهايي‌ از خواجه‌ حافظ‌ شيرازي‌ مناسب‌ حال‌
  رموز و اشارات‌ و دلالات‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ را كسي‌ نفهميد.
  كلام‌ حدّاد : تو همه‌اش‌ مكّه‌ ميروي‌ ، كربلا ميروي‌ ! پس‌ كِيْ بسوي‌ خدا ميروي‌؟!
  مناسبت اشعار ابن فارض و خواجه حافظ هر دو با رحلت حداد.
  محصّل‌ و خلاصه‌اي‌ از مطالب‌ سابقه‌ در شناخت‌ و معرفت‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد روحي‌ فداه‌
  در حوزه‌ها بايد علاوه‌ بر حكمت‌ نظري‌ مؤسّسه‌هاي‌ حكمت‌ عملي‌ دائر گردد.
  معارف‌ الهيّه‌ مانند جواهر نفيسه‌ ، مصون‌ و محفوظ‌ از نظر اجانب‌ مي‌باشد.
  خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ روايت‌ مسعودي‌ دربارۀ قدرت‌ اولياء الله‌
  خلاصه‌ و محصّل‌ گفتار در عظمت‌ معنوي‌ و روحي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌

کلیه حقوق در انحصارپرتال متقین میباشد. استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است

© 2008 All rights Reserved. www.Motaghin.com


Links | Login | SiteMap | ContactUs | Home
عربی فارسی انگلیسی