گالری تصاویر آرشیو بانک صوت کتابخانه پرسش و پاسخ ارتباط با ما صفحه اصلی
 
اعتقادات اخلاق حکمت عرفان علمی اجتماعی تاریخ قرآن و تفسیر جنگ
کتابخانه > اخلاق، حكمت و عرفان > روح مجرد
روح مجرد / قسمت بیست و سوم:سفر هفتم مؤلف به اعتاب عالیات،بعضی از نامه های آقای حداد به مؤلف، امتحان الهی در میان اصحاب آقای حداد، کلمه شیطانی اهل:اهل توحید اهل ولایت نیستن، نتیجه خلل در کار اولیای خدا، انفاق حاج سید هاشم حداد، حالات خوش توحیدی آقای حداد، لطف و کرم خداوند

 


صفحه 535

سفر هفتم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1392 هجريّۀ قمريّه‌

از پايان‌ سفر بيت‌ الله‌ الحرام‌ با بنده‌ زادگان‌ دو سال‌ گذشت‌ تا خداوند نصيب‌ فرمود كه‌ مجدّداً باز هم‌ در ايّام‌ ذي‌ الحجّة‌ و محرّم‌ الحرام‌ توفيق‌ زيارت‌ رفيق‌ طريق‌ شود، لهذا براي‌ اواخر سنۀ 1392 و اوائل‌ سنۀ 1393 مشرّف‌ به‌ آستان‌ بوسي‌ أئمّۀ طاهرين‌ سلامُ الله‌ علَيهم‌ أجمعين‌ شدم‌. در بَدْوِ ورود در ماه‌ ذي‌ الحجّة‌ چند روزي‌ در كاظمين‌ براي‌ زيارت‌ توقّف‌ نمودم‌ و سپس‌ براي‌ كربلاي‌ معلّي‌ عازم‌ بدان‌ صوب‌ شدم‌.

بعضي‌ از نامه‌هاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ براي‌ حقير به‌ خطّ خودشان‌

و چون‌ قبل‌ از اين‌ سفر هم‌ چند نامه‌ به‌ خطّ مبارك‌ خود حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ واصل‌ شده‌ است‌، اوّلاً آنها را در اينجا ذكر ميكنم‌ و پس‌ از آن‌ به‌ شرح‌ ماوقع‌ در اين‌ مسافرت‌ مي‌پردازم‌:

1 ـ بسم‌ الله‌ الرّحمن‌ الرّحيم‌

مِنَ اللَهِ وَ إلَي‌ اللَهِ وَ في‌ اللَهِ وَ بِاللَهِ، وَ إلَيْهِ الْمَرْجَعُ وَ الْمَـَابُ.

شما نامه‌تان‌ را از من‌ قطع‌ نكنيد. أقلاًّ هفته‌اي‌ يك‌ نامه‌ بنويس‌. مرتّب‌ بنويس‌ تا جمع‌ شود، تا إن‌ شاء الله‌ فرصتي‌ پيدا شود، يك‌ جوابي‌ بنويسم‌ تا اين‌ يكي‌ همه‌ را ببرد.

قالَ: أطْعِمْني‌ فَإنّي‌ جآئِعُ                     فَاعْتَجِلْ فَالْوَقْتُ سَيْفٌ قاطِعُ

عارِف‌ ابْنُ الْوَقْت‌ باشد اي‌ رفيق               نيست‌ فردا گفتن‌ از شرط‌ طريق‌

* * *

من‌ چه‌ گويم‌ يك‌ رگم‌ هشيار نيست          شرح‌ آن‌ ياري‌ كه‌ او را يار نيست‌

أخيك‌ المخلِص‌ سيّد هاشم‌


صفحه 536

2 ـ آقاي‌ سيّد محمّد حسين‌ ! شما سلام‌ مرا بر آقا منصور شركت‌ بفرست‌ و بگو: حدّاد سلام‌ ميكند و ميگويد: سَألْتُ اللَهَ أنْ يَنْصُرَكَ عَلَي‌ نَفْسِكَ. و بگو: شما در فرمان‌ پدر و مادر باش‌ و إن‌ شاء الله‌ كارت‌ خوب‌ خواهد شد.

از خود نمي‌گويم‌.

* * *

3 ـ بسم‌ الله‌ الرّحمن‌ الرّحيم‌

السَّلامُ عَلَي‌ سَيِّدي‌ وَ مَوْلايَ السَّيِّدِ السَّنَد السَّيِّد مُحَمّد حُسَيْن‌.

اللَهُمَّ أنْتَ السَّلامُ وَ مِنْكَ السَّلامُ وَ إلَيْكَ السَّلامُ !

قالَ...: يا مَنْ هُوَ أنا، وَ أنا هُوَ؛ لا فَرْقَ بَيْنَ إنّيَّتي‌ وَ هُويَّتِكَ إلاّ الْحُدوثُ وَ الْقِدَمُ. وَ قالَ: أما تَرَي‌ أنَّ رَبّي‌ وَ ضَرَبَ قَدَمَهُ في‌ حَدَثي‌ أيْ حُدوثي‌ حَتَّي‌ اسْتَهْلَكَ حُدوثي‌ فَلَمْ يَبْقَ إلاّ صِفَةُ الْقِدَمِ، فَلَمْ يَبْقَ لي‌ إلاّ صِفَةُ الْقَديمِ، وَ نَطَقَني‌ في‌ تِلْكَ الصِّفَةِ وَ الْخَلْقُ كُلُّهُمْ أحْداثٌ يَنْطِقونَ عَنِالْحُدوثِ. وَ قالَ:

فَلا بابَ لي‌ يُغْشَي‌ وَ لا جاهَ يُرْتَجَي‌                 وَ لا جارَ لي‌ يَحْمي‌ لِفَقْدِ حَميَّتي‌

أوَّلاً كُنْتَ تَكْتُبُ مَكاتيبَ. مُدَّةً عَيْني‌ عَلَي‌ الطَّريقِ. قالَ: نَساني‌. مانَسيتُهُ.

السَّلامُ عَلَي‌ جَميعِ الرّفَقآءِ فَرْدًا بَعْدَ فَرْدٍ.

خادمكم‌ سَيّد هاشم‌ الحدّاد

* * *

4 ـ السَّلامُ عَلَي‌ السَّيِّد مُحَمَّد حُسَيْن‌ الْمُحْتَرَمِ وَ رَحْمَةُ اللَهِ وَ بَرَكاتُه‌.

السَّلامُ عَلَي‌ السَّيِّد مُحَمّد صادِق‌ وَ السَّيِّد مُحْسِن‌ وَ السَّيِّد أبي‌الْحَسَنِ وَ السَّيِّد عَليّ وَ... وَ عَلَي‌ جَميعِ الرُّفَقآءِ فَرْدًا فَرْدًا وَ رَحْمَةُ اللَهِ


صفحه 537

وَ بَرَكاتُه‌. وَ إنْ شآءَ اللَهُ عَنْ قَريبٍ أتَوَجَّهُ إلَي‌ طَرَفِكُم‌.

كه‌ عشق‌ آسان‌ نمود اوّل‌ و إن‌شاء الله‌ مشكل‌ حلّ خواهد شد

و السّلامُ علَيكُم‌ جَميعًا و رَحْمَةُ اللهِ و بَرَكاتُه

* * *

‌5 ـ بسم‌ الله‌ الرّحمن‌ الرّحيم‌

إلَي‌ جَنابِ السَّيِّدِ الْجَليلِ حَبيبي‌ وَ مَكانِ الرّوحِ مِن‌ جَسَدي‌، السَّيّد مُحَمّد حُسَيْن‌ حَفَظَهُ اللَه‌.

لَيْسَ لِعارِفٍ عَلاقَةٌ، وَ لا لِمُحِبٍّ شَكْويً، وَ لا لِعَبْدٍ دَعْويً، وَ لا لِخآئِفٍ قَرارٌ، وَ لا لاِحَدٍ مِنَ اللَهِ عَزَّوَجَلَّ الْفِرارُ.

چرا دلت‌ از من‌ گرفته‌؟! وقتي‌ دلت‌ از من‌ گرفته‌ مي‌شود، قبض‌ بر بنده‌ حاصل‌ مي‌شود.

اگر زلفت‌ ندارد قصد آزار من‌                 چرا پيوسته‌ در مهتاب‌ ميگردد

وَ السَّلامُ عَلَي‌ اُمّ مُحَمّد صادِق‌ وَ الْحآجّ السَّيّد مُحَمّد صادِق‌ وَالْحآجّ السَّيّد مُحَمّد مُحْسِن‌ وَ السَّيّد أبي‌ الْحَسَن‌ وَ السَّيّد عَليّ وَ... وَ عَلَي‌ جَميعِ الرُّفَقآءِ فَرْدًا فَرْدًا.

وَ إن‌ شآءَ اللَهُ عَن‌ قَريبٍ أتَوَجَّهُ إلَي‌ طَرَفِكُمْ، وَ السّلامُ عَلَيكُم‌ جَميعًا و رَحْمَةُ اللَهِ وَ بَرَكاتُه‌.

سيّد هاشم‌ حدّاد

 

6 ـ بِسْمِهِ تَعالَي‌ شَأْنُه‌

أفْضَلُ الْبُكآءِ بُكآءُ الْعَبْدِ عَلَي‌ ما فاتَهُ عَلَي‌ غَيْرِ الْمُوافَقَةِ. إذا رَأيْتَ الْمُريدَ يُريدُ السَّماعَ فَاعْلَمْ أنَّ فيهِ بَقيَّةً مِنَ الْبَطالَةِ.

وَ قالَ: الْفُتُوَّةُ أدآءُ الإنْصافِ، وَ تَرْكُ مُطالَبَةِ الإنْصافِ.


صفحه 538

وَ قالَ: مَنْ لَمْ يَزِنْ أفْعالَهُ وَ أحْوالَهُ في‌ كُلِّ وَقْتٍ بِالْكِتابِ وَ السُّنَّةِ وَ لَمْ يَتَّهِمْ خَواطِرَهُ، فَلا تَعُدَّهُ في‌ ديوانِ الرِّجالِ.

وَ قالَ: لَوْ أقْبَلَ عَلَي‌ اللَهِ الْعَبْدُ ألْفَ ألْفِ سَنَةٍ ثُمَّ أعْرَضَ عَنْهُ لَحْظَةً، كانَ ما فاتَهُ أكْثَرَ مِمّا نالَهُ.

اسْتَعْمِلِ الرِّضا جُهْدَكَ، وَ لا تَدَعِ الرِّضا يَسْتَعْمِلُكَ فَتَكونَ مَحْجوبًا بِلَذَّتِهِ عَن‌ حَقيقَةِ ما تُطالِعُهُ.

أفْضَلُ الطّاعاتِ حِفْظُ الاوْقاتِ؛ وَ هُوَ أنْ لا يُطالِعَ الْعَبْدُ غَيْرَ حَدِّهِ؛ وَ لا يُراقِبَ غَيْرَ رَبِّهِ، وَ لا يُقارِنَ غَيْرَ وَقْتِهِ.

وَ قالَ: أنْ تَكونَ عَبْدَهُ في‌ كُلِّ حالٍ؛ كَما أنَّهُ رَبُّكَ في‌ كُلِّ حالٍ.

وَ قالَ: الإخْلاصُ سِرٌّ بَيْنَ اللَهِ وَ بَيْنَ الْعَبْدِ لا يَعْلَمُهُ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ فَيَكْتُبَه‌، وَ لا شَيْطانٌ فَيُفْسِدَ عَلَيْهِ، وَ لا هَوًي‌ فَيَميلَهُ.

الحآجّ سيّد هاشم‌

 

7 ـ بِسْمِهِ تَعالَي‌

مِنَ اللَهِ وَ إلَي‌ اللَهِ وَ بِاللَهِ وَ في‌ اللَهِ.

وَ بَعْدُ يا أخي‌ ! أرْجو الْمَعْذِرَةَ مِن‌ جَنابِكُم‌، وَ سَماح‌ مِن‌ وُجودِكُم‌ ! انْسَلَبَ مِن‌ عِندي‌ تَعامُلٌ مَعَ النّاسِ مُدَّةً اُريدُ أكْتُبُ لَكُم‌ كِتابًا، ما عِندي‌ وَقْتٌ.

وَ مِن‌ دَرَجاتِ الْعِزِّ أصْبَحْتُ مُخْلَدًا                 إلَي‌ دَرَكاتِ الذُّلِّ مِن‌ بَعْدِ نَخْوَتي‌

فَلا بابَ لي‌ يُغْشَي‌ وَ لا جاهَ يُرْتَجَي‌           وَ لا جارَ لي‌ يَحْمي‌ لِفَقْدِ حَميَّتي‌

گفتم‌ به‌ چشم‌ از عقب‌ گل‌رخان‌ مرو             نشنيد و رفت‌ عاقبت‌ از گريه‌ كور شد

عَلَي‌ كُلِّ حالٍ شاكِرًا لِنِعَمِهِ.

سَلامٌ عَلَي‌ جيرانِ لَيْلَي‌ فَإ                 نَّ لَيْلَي‌ أعَزُّ مِنْ أنْ تُسَلَّما


صفحه 539

يا أخي‌ ! يا سَيّدي‌ ! أرْجوكَ أنْ تُسامِحَني‌ وَ تَرْحَمَني‌، شِنسِوِّي[1]‌ مابِيَدي‌ شَيْءٌ. سابِقًا ما كانَ عِندي‌ شَيْءٌ، بَعْدَها أعْطوني‌ فدْ[2] شَيْءٍ قَليلٍ، وَ بَعْدًا انْتَدَموا وَ أخَذوهُ.

أرْجو السَّماحَ مِن‌ عِندِكَ. وَ لا تَقْطَعْ مَكاتيبَكَ مِن‌ عِندي‌. وَ تَدْعو لي‌ في‌ جَميعِ الاحْوالِ، فَإنّي‌ في‌ دَوْرِ شِدَّةٍ. أرْجوكَ أنْ تَدْعُوَ لي‌ وَ جَميعَ الاصْدِقآءِ. وَ بَلِّغْ سَلامي‌ عَلَي‌ الدّولابيّ وَ أخي‌ مُحْسِن‌ شِرْكَت‌ وَ عَمِّهِ هادي‌ شِرْكَت‌ وَ گُمْرُكْپور وَ جَميعِ الرُّفَقآءِ. وَ السّلامُ علَيكُم‌ وَ رَحْمةُ اللهِ وبَرَكاتُه‌.

سيّد هاشم

* * *

8 ـ اين‌ نامه‌ به‌ إملاء و امضاي‌ ايشان‌ و به‌ خطّ آقاي‌ حاج‌ محمّد علي‌ خلف‌زاده‌ است‌:

بسم‌ الله‌ الرّحمن‌ الرّحيم‌ و بِهِ نَستَعين‌

اللَهُمَّ صَلِّ عَلَي‌ مُحَمَّدٍ وَ ءَالِ مُحَمَّدٍ، وَ صَلِّ عَلَي‌ جَميعِ الانْبيآءِ وَالْمُرْسَلينَ وَ عِبادِهِ الصّالِحينَ وَ رَحْمَةُ اللَهِ وَ بَرَكاتُهُ. صَلَواتُ اللَهِ العَظيمِ عَلَيْكَ يا حَبيبي‌ يا سَيّد مُحَمَّد حُسَين‌ و رَحْمةُ اللهِ و بَرَكاتُه‌.

بَعْدُ، إنْ كُنْتَ تَسْألُ عَنّا فَلِلَّهِ الْحَمْدُ سالِمينَ، وَ في‌ ألْطافِهِ مُنَعَّمينَ، وَ لَكُمْ مِنَ الدّاعينَ.

يا أخي‌ ! وَ اللَهِ الدّاعي‌ في‌ خَجِلٍ مِن‌ عِندِكُمْ، لاِنَّهُ كَمْ مَكْتوبٍ جَنابُكُمْ تَفَضَّلْتُمْ وَ أنا ما تَوَفَّقْتُ لِلْجَوابِ، هذا مِن‌ عَدَمِ تَوْفيقي‌، أسْألُ اللَهَ أنْ يُوَفِّقَكُمْ لِما يُحِبُّ وَ يَرْضاهُ.


صفحه 540

يا أخي‌ وَ نورَ قَلْبي‌ ! لَقَدْ شَغَلَني‌ حُبُّكَ عَنْكَ. وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ أنَا في‌ كَمالِ الصِّحَّةِ وَ الْعافيَةِ، وَ مَشْغولينَ بِالدُّعآءِ لَكُم‌ عِندَ الْحُسَينِ وَ أخيهِ أبي‌الْفَضْلِ الْعَبّاسِ عَلَيْهِما السَّلام‌.

الحاصل‌ يقول‌ الشّاعر:

گفتم‌ به‌ چشم‌ كز عقب‌ گلرخان‌ مرو                     نشنيد و رفت‌ عاقبت‌ از گريه‌ كور شد

هُوَ الْحُبُّ فَاسْلَمْ بِالْحَشا ما الْهَوَي‌ سَهْلُ           فَما اخْتارَهُ مُضْنًي‌ بِهِ وَ لَهُ عَقْلُ

چكنم‌ دگر فائده‌ ندارد؛ و بعد از رسوخش‌ بايد مرد يا اينكه‌ به‌ جستجويش‌ نرفته‌ بود.

گفت‌:

مرا روز ازل‌ كاري‌ به‌ جز رندي‌ نفرمودند             هر آن‌ قسمت‌ كه‌ آنجا شد كم‌ و افزون‌ نخواهد شد

غرض‌ آنرا اختيار كرديم‌؛ بايد سوخت‌ و ساخت‌. پس‌ بكُش‌ جانم‌ بقربانت‌ !

فَعَلَي‌ كُلِّ حالَةٍ أنْتَ مِنّي‌                         بيَ أوْلَي‌ إذْ لَمْ أكُنْ لَوْلاكا

وَ بِما شِئْتَ في‌ هَواكَ اخْتَبِرْني              فَاخْتياري‌ ما كانَ فيهِ رِضاكا

از اينجانب‌ به‌ حضرت‌ حاج‌ آغا معين‌ و آغاي‌ أبهري‌ و آغاي‌ دولابي‌ و آغاي‌ حاج‌ هادي‌ شركت‌ و آغاي‌ حاج‌ محمود گمرك‌ پور و آغاي‌ سيّد حسن‌ معين‌ و سائر رفقا و أحياناً اگر تشريف‌ برديد به‌ همدان‌ يا اينكه‌ نامه‌ مرقوم‌ داشتيد، از اينجانب‌ سلام‌ رسان‌ و احوالپرس‌ باشيد.

آغاي‌ حاج‌ عبدالزّهراء و آغاي‌ حاج‌ عبدالجليل‌ و آغاي‌ حاج‌ حبيب‌ سماوي‌ و غلام‌ جنابعالي‌ محمّد علي‌ خلف‌ زاده‌ ـ بفرمايش‌ آغاي‌ حدّاد:


صفحه 541

كاشكي‌ قبول‌ كند به‌ غلامي‌ ـ سلام‌ ميرسانند و به‌ دعاگوئي‌ مشغولند و از جنابعالي‌ ملتمس‌ دعا هستند.

جَمَعَنا اللَهُ وَ إيّاكُمْ في‌ مَسْتَقَرِّ رَحْمَتِهِ، ءَامينَ.

مُحِبُّكم‌ سيّد هاشم‌ حدّاد

آغا سيّد مهدي‌ و آغا سيّد قاسم‌ و آغاي‌ سيّد حسن‌ و آغاي‌ سيّد صالح‌ و آغاي‌ سيّد برهان‌ الدّين‌ و آغاي‌ سيّد عبدالامير و علويّه‌ و والدۀ ايشان‌ سلام‌رسان‌ و احوالپرسند.

امتحان‌ الهي‌ و فتنۀ شديد در ميان‌ مجتمع‌ اصحاب‌ و محبّان‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد أعلي‌ اللهُ درجَته‌

امتحان‌ إلهي‌ و فتنۀ شديد در ميان‌ مجتمع‌ اصحاب‌ و محبّان‌

حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد أعلي‌ اللهُ درجتَه‌

همانطور كه‌ سابقاً اشاره‌ رفت‌، بعضي‌ از فضلا و محصّلين‌ نجف‌ أشرف‌ به‌ ايشان‌ علاقمند شده‌ بودند و گهگاهي‌ خدمتشان‌ مي‌رسيدند، و ايشان‌ هم‌ با كمال‌ سادگي‌ و صفا آنانرا مي‌پذيرفتند؛ و نيز بعضي‌ از كسبۀ نجف‌ و كاظمين‌ و بغداد به‌ ايشان‌ ارادت‌ مي‌ورزيدند و ايشان‌ هم‌ از آنان‌ پذيرائي‌ ميفرمودند. تا كم‌كم‌ جمعي‌ كثير قريب‌ به‌ بيست‌ نفر در تمام‌ اوقات‌ زيارتي‌ در مجلس‌ ايشان‌ اجتماع‌ داشتند و ايشان‌ خودشان‌ شخصاً به‌ مَهامّ و مايحتاجشان‌ باطناً و ظاهراً قيام‌ مي‌نمودند. و چه‌ بسا ديده‌ مي‌شد كه‌ اين‌ سيّد كريم‌ و سخيّ و با حيا، بعضي‌ اوقات‌ خودش‌ بستۀ نان‌ را از نانوائي‌ به‌ منزل‌ مي‌آورد، و يا قالب‌ يخ‌ را در زير بغل‌ ميگرفت‌؛ و از تنظيف‌ و تطهير منزل‌ دريغ‌ نداشت‌ بلكه‌ شاد بود كه‌ همچون‌ استادش‌ مرحوم‌ قاضي‌ خدمت‌ زوّار و أولياء خدا و سالكين‌ طريق‌ را مي‌نمايد. بطوريكه‌ در شبهاي‌ جمعه‌ اجتماع‌ رفقا در منزل‌ ايشان‌ معلوم‌ بود، و حتّي‌ بعضي‌ از رفقا كه‌ ميخواستند همديگر را در امري‌ از امور ببينند، ميدانستند كه‌ در شب‌ جمعه‌ اين‌ امر ميسور است‌.


صفحه 542

نشر كلمۀ شيطانيّه‌ كه‌: اهل‌ توحيد، اهل‌ ولايت‌ نيستند

تا اينكه‌ دو نفر از طلاّب‌ شيخ‌ و معمّم‌ نجف‌ كه‌ مدّتها در نجف‌ بدينگونه‌ مجالس‌ آشنائي‌ پيدا كرده‌ بودند و رفت‌ و آمد داشتند و ديري‌ نپائيده‌ بود كه‌ با حضرت‌ آقا هم‌ آشنا شده‌ و مانند سائر رفقا رفت‌ و آمد داشتند، بناي‌ نشر بعضي‌ از مطالب‌ غير صحيحه‌ را دربارۀ ايشان‌ نزد رفقاي‌ صميمي‌ از كسبه‌ و تجّار و گهگاهي‌ هم‌ نزد بعضي‌ از محصّلين‌ گذاردند؛ و مجموع‌ انتشاراتشان‌ پيرامون‌ چند چيز بود كه‌ همه‌ را شاهد و دليل‌ بر لزوم‌ كناره‌گيري‌ رفقا از ايشان‌ دانسته‌، و طبعاً موجب‌ توجّه‌ و ميلشان‌ و انصرافشان‌ از حدّاد به‌ اين‌ دو نفر مي‌شد:

1 ـ آقاي‌ حدّاد قائل‌ به‌ وحدت‌ وجود است‌؛ و وحدت‌ وجود كفر است‌؛ زيرا وحدت‌ وجود ميگويد: همه‌ چيز خداست‌. و يكي‌ از آن‌ دو نفر گفته‌ بود: من‌ روزي‌ با آقا در كاظمين‌ ميرفتيم‌، به‌ سگي‌ برخورد كرديم‌ گفت‌: اين‌ سگ‌ هم‌ خداست‌.

2 ـ ايشان‌ و رفقايشان‌ داراي‌ ولايت‌ نيستند، و خود را اهل‌ توحيد ميدانند. در مجالس‌ و محافلشان‌ قرآن‌ خوانده‌ ميشود و در موقع‌ قرائت‌ قرآن‌ گريه‌ مي‌كنند؛ و يا غالباً دعاهاي‌ خمسۀ عشر و جوشن‌ كبير كه‌ أسماء الله‌ است‌، و يا اشعار ابن‌ فارض‌ مصري‌ سنّي‌ خوانده‌ ميشود و ايشان‌ گريه‌ مي‌كنند؛ و مانند سائر مجالس‌، روضه‌ خوان‌ دعوت‌ نمي‌كنند كه‌ روضه‌ بخواند و بر اهل‌ بيت‌ گريه‌ كنند.

3 ـ ايشان‌ طبق‌ رويّۀ مرحوم‌ قاضي‌ بسياري‌ از أوقات‌ مطالبي‌ را از محيي‌الدّين‌ عربي‌ نقل‌ مي‌كنند؛ و كفر و زندقۀ او هم‌ معلوم‌ است‌ كه‌ علماء بر ردّ او مطالبي‌ گفته‌اند و در كتب‌ مسطور است‌، و حتّي‌ شيخ‌ أحسائي‌ به‌ وي‌ لقب‌ مُميت‌ الدّين‌ داده‌ است‌.

4 ـ ايشان‌ اشعار «مثنوي‌» ميخوانند؛ و ملاّي‌ رومي‌ يك‌ مرد وحدت‌ وجودي‌ بوده‌ است‌. علاوه‌ يك‌ مرد سنّي‌ و مخالف‌ با اهل‌ بيت‌ و أميرالمؤمنين‌


صفحه 543

عليهم‌ السّلام‌ بوده‌ است‌ و در كتابش‌ بعضاً ياد از عمر و أبوبكر كرده‌ است‌.

5 ـ ايشان‌ مرحوم‌ قاضي‌ را از ائمّه‌ عليهم‌ السّلام‌ بالاتر ميداند؛ و دليلش‌ آنكه‌ يكي‌ از محبّين‌ ايشان‌ عباي‌ سوغاتي‌ را كه‌ ميخواسته‌ است‌ به‌ ايران‌ ببرد، به‌ قبر مرحوم‌ قاضي‌ ماليده‌ و تبرّك‌ داده‌ است‌.

6 ـ ايشان‌ به‌ زيارت‌ قبر أبوحنيفه‌ و جُنَيد بغدادي‌ رفته‌ است‌؛ و ضلالت‌ و انحراف‌ آنها بر أحدي‌ پوشيده‌ نيست‌.

و بعضي‌ از مطالب‌ ديگر در همين‌ زمينه‌. و محصَّل‌ و خلاصۀ گفتارشان‌ به‌ اين‌ برمي‌گشت‌ كه‌: دو مكتب‌ داريم‌: يكي‌ مكتب‌ توحيد، و ديگري‌ مكتب‌ ولايت‌. و اهل‌ توحيد با ولايتيها مخالفند، بنابراين‌ لازم‌ است‌ كه‌ ولايتيها با توحيديها مخالف‌ باشند و سراغشان‌ نروند و آنها را يله‌ و تنها گذارند، و دين‌ و شعائر أهل‌ البيت‌ عليهم‌ السّلام‌ را رواج‌ دهند كه‌ هر چه‌ هست‌ در مكتب‌ اهل‌بيت‌ است‌، و هر چه‌ غير از آن‌ باشد باطل‌ و عاطل‌ و كفر و زندقه‌.

اين‌ دو نفر شيخ‌، مطلب‌ را گسترش‌ دادند، و خودشان‌ سفرهاي‌ عديده‌ به‌ كاظمين‌ نموده‌، رفقاي‌ حضرت‌ آقا را منحرف‌ مي‌نمودند. و آنها هم‌ كه‌ بدين‌ مطالب‌ چشمگير توجّه‌ ميكردند، با خود مي‌پنداشتند: آري‌ همينطور است‌، بايد مكتب‌ اهل‌ بيت‌ و آن‌ شعائر را رواج‌ داد؛ از مجالسي‌ كه‌ قرآن‌ خوانده‌ شود و يا فقط‌ مناجاتي‌ با خدا و گريه‌اي‌، كار تمام‌ نمي‌شود. سنّي‌ها هم‌ همين‌ كار را مي‌كنند با آنكه‌ اهل‌ ضلالت‌ ميباشند.

تا به‌ جائي‌ مطلب‌ شدّت‌ يافت‌ كه‌ يكي‌ از آن‌ دو نفر، بعضي‌ از شبها يكسره‌ از راه‌ حلّه‌ از نجف‌ به‌ كاظمين‌ ميرفت‌ و تا به‌ صبح‌ در منزل‌ بعضي‌ از آنان‌ بيتوته‌ ميكرد و به‌ مسامره‌ و شب‌ زنده‌داري‌ دربارۀ اينگونه‌ مطالب‌ كه‌ به‌ نظر خود، إحياء دين‌ و مكتب‌ تشيّع‌ است‌ ميگذرانيد، و چه‌ بسا دو شب‌ هم‌ مي‌ماند و سپس‌ به‌ نجف‌ مراجعت‌ مي‌نمود.


صفحه 544

اين‌ جريانات‌ هم‌ اتّفاقاً وقتي‌ واقع‌ شد كه‌ جمعي‌ از زوّار ايراني‌ از محبّين‌ آقا به‌ عتبات‌ عاليات‌ مشرّف‌ بوده‌اند و با ملاقاتهاي‌ عديده‌، ذهن‌ ايشان‌ را هم‌ مشوب‌ مي‌نمودند. و ناگفته‌ نماند كه‌: همان‌ كسي‌ كه‌ پس‌ از رحلت‌ مرحوم‌ آية‌الله‌ انصاري‌ قدَّس‌ الله‌ نفسَه‌ نداي‌ عدم‌ نياز به‌ استاد را بلند كرد، و موطنش‌ يعني‌ موطن‌ اصليش‌ ساليان‌ متمادي‌ در كربلا بود، اينك‌ هم‌ در كربلاست‌ و آتش‌ فتنه‌ را شعله‌ ميزند؛ و سِرّاً نه‌ عَلَناً اين‌ دو شيخ‌ را تقويت‌ ميكند.

حضرت‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ عبّاس‌ قوچاني‌ هم‌ كه‌ از روح‌ قضيّه‌ مطّلعند، و از اين‌ دو نفر كه‌ مدّتي‌ با ايشان‌ هم‌ تردّد داشته‌اند، متنفّر و منزجر بوده‌اند؛ در اين‌ حيص‌ و بيص‌ كاري‌ از دستشان‌ ساخته‌ نيست‌ مگر آنكه‌ اين‌ دو نفر را ديگر به‌ مجلس‌ خود نپذيرند و رفقاي‌ خود را جمع‌ نموده‌ و از ورود در اينگونه‌ مسائل‌ برحذر دارند.

تبليغات‌ اين‌ دو نفر بسياري‌ را متزلزل‌ نمود كه‌ ديگر راه‌ بازگشت‌ برايشان‌ نبود، و بعضي‌ را متحيّر و سرگردان‌ و در شكّ انداخت‌ كه‌ تا آخر عمر بدينگونه‌ بودند؛ و بعضي‌ هم‌ مطلب‌ برايشان‌ منكشف‌ شد كه‌: اينها همه‌ دعايات‌ شيطاني‌ است‌، و حدّاد كه‌ روح‌ توحيد است‌، روح‌ ولايت‌ است‌. و توحيد عين‌ ولايت‌ است‌ و تفكيك‌ بردار نيست‌.

تمام‌ اين‌ قضايا وقتي‌ بود كه‌ حقير طهران‌ بودم‌ و اصلاً از جريان‌ اطّلاعي‌ نداشتم‌. و در أواخر آن‌ كه‌ مصادف‌ با أوان‌ تشرّف‌ بنده‌ بود، بعضي‌ از دوستان‌ به‌ حضرت‌ آقا گفته‌ بودند: ما خائفيم‌ از اينكه‌ ارتباط‌ و محبّت‌ شديد سيّد محمّد حسين‌ با آقاي‌ حاج‌ هادي‌ أبهري‌ كه‌ او هم‌ از زوّار بود و ذهن‌ ساده‌ و نوراني‌ و بي‌آلايش‌ وي‌ را سخت‌ مشوب‌ نموده‌ بودند، موجب‌ شود كه‌ اينك‌ كه‌ او از طهران‌ مي‌آيد، او هم‌ از شما برگردد و منصرف‌ شود.

حضرت‌ آقا فرموده‌ بودند: سيّد محمّد حسين‌ ! أبدا أبدا. او مانند كوه‌


صفحه 545

است‌. كجا متزلزل‌ مي‌شود؟!

سپس‌ فوراً فرموده‌ بودند: فرض‌ كن‌ او هم‌ برگردد، و با من‌ يك‌ نفر هم‌ نباشد. امّا من‌ خدا دارم‌، خداي‌ من‌ با من‌ است‌. گو در تمام‌ عالم‌ يك‌ نفر حرف‌ مرا نپذيرد [3].

تنها كسيكه‌ در ميان‌ تمام‌ رفقا جدّاً ايستادگي‌ كرد و از روش‌ و منهاج‌ آقا دفاع‌ ميكرد، حاج‌ محمّد علي‌ خَلَف‌زاده‌ بود كه‌ در آن‌ وقت‌ ساكن‌ كربلا بود و سپس‌ به‌ نجف‌ أشرف‌ منتقل‌ شد. او حقّاً و انصافاً يك‌ تنه‌ در برابر تهاجم‌ اين‌ سيلهاي‌ انديشه‌ها و افكار شيطاني‌ ايستادگي‌ نمود.

طبعاً آن‌ مجالس‌ بهم‌ خورد، و آقا ديگر حال‌ آنرا نداشتند كه‌ كسي‌ را بپذيرند. و ميفرمودند: اينها مي‌آيند در مجلس‌ ما و استفاده‌ها مي‌كنند، آنگاه‌ ميروند بيرون‌ و عيناً مانند منافقين‌ ضدّ آنرا منتشر مي‌كنند.

مجالس‌ شب‌ جمعه‌ را تعطيل‌ كردند، و براي‌ آنكه‌ أحياناً كسي‌ نيايد و اوقاتشان‌ با وي‌ مشغول‌ نشود، به‌ حرم‌ مطهّر مشرّف‌ مي‌شدند و تا پاسي‌ از شب‌


صفحه 546

 گذشته‌ و قريب‌ نيمۀ شب‌ توقّف‌ مي‌نمودند تا از موقع‌ ورود واردين‌ بگذرد، آن‌ هنگام‌ به‌ خانه‌ باز مي‌گشتند.

ميفرمودند: من‌ حال‌ و خُلق‌ ملاقات‌ با كسي‌ را ندارم‌. اينها خيال‌ مي‌كنند دكّاني‌ باز كرده‌ام‌ و مردم‌ را به‌ دور خود جمع‌ ميكنم‌. اينك‌ مباركشان‌ باشد. اين‌ مجالس‌ براي‌ آنها باشد.

ميفرمودند: ذكر ما هميشه‌ از توحيد است‌. وحدت‌ وجود مطلبي‌ است‌ عالي‌ و راقي‌؛ كسي‌ قدرت‌ ادراك‌ آنرا ندارد. يعني‌ وجود مستقلّ و بالذّات‌ در عالم‌ يكي‌ است‌ و بقيّۀ وجودها، وجود ظِلّي‌ و تَبَعي‌ و مجازي‌ و وابسته‌ و تعلّقي‌ است‌. من‌ نگفتم‌: اين‌ سگ‌ خداست‌. من‌ گفتم‌: غير از خدا چيزي‌ نيست‌. اين‌ سگ‌ خداست‌، معنيش‌ اينستكه‌ اين‌ وجود مقيّده‌ و متعيّنه‌ با اين‌ تعيّن‌ و حدّ، خداست‌؟! نعوذُ باللَه‌ مِن‌ هذا الكَلام‌. امّا غير از خدا چيزي‌ نيست‌ معنيش‌ آنستكه‌: وجود بالاصاله‌ و حقيقة‌ الوجود در جميع‌ عوالم‌ و ذات‌ مستقلّه‌ و قائمۀ بالذّات‌، اوست‌ تباركَ و تعالَي‌؛ و بقيّۀ موجودات‌ هستي‌ ندارند و هست‌ نما هستند. هستي‌ آنها تعلّقي‌ و ربطي‌، و وجود آنها وجود ظِلّي‌ چون‌ سايۀ شاخص‌ است‌ نسبت‌ به‌ نور آفتاب‌ كه‌ به‌ دنبال‌ شاخص‌ مي‌چرخد و مي‌گردد.

اين‌ گفتار عين‌ حقيقت‌ است‌. وجود امامان‌، وجود استقلالي‌ نيستند. آنها هم‌ آيتي‌ از آيات‌ إلهيّه‌ ميباشند؛ غاية‌ الامر آيات‌ كبراي‌ آن‌ ذات‌ أقدس‌ ميباشند. وا گر ما خود آنها را منشأ اثر بدانيم‌، در دام‌ تفويض‌ گرفتار شده‌ايم‌.

امّا در قضيّۀ ولايت‌، ولايت‌ را ما مي‌شناسيم‌ نه‌ اين‌ گوسپندان‌ كه‌ نامي‌ از آن‌ بر زبان‌ دارند. عزاداري‌ واقعي‌ را ما مي‌كنيم‌. زيارت‌ حقيقي‌ را ما مي‌نمائيم‌. شناسائي‌ و معرفت‌ أئمّه‌ عليهم‌ السّلام‌ وجداناً و شهوداً و عقلاً و علماً، اختصاص‌ به‌ ما دارد، نه‌ اينها كه‌ ولايت‌ را جدا ميدانند. ولايت‌ عين‌ توحيد است‌. و توحيد عين‌ ولايت‌ است‌.


صفحه 547

اشك‌ ما بر أبا عبدالله‌ الحسين‌ عليه‌ السّلام‌ از درون‌ قلب‌ ما و از سويداي‌ دل‌ ما جاري‌ است‌ و با آن‌ اشك‌ ميخواهيم‌ قالب‌ تهي‌ كنيم‌، چرا كه‌ آن‌ اشك‌ با نفس‌ ما و روح‌ ما بيرون‌ ميريزد؛ نه‌ اين‌ اشكهائي‌ كه‌ از خيال‌ و پندار ايشان‌ مي‌آيد، و روزي‌ هم‌ همين‌ها سيّد الشّهدا را مي‌كشند، آنگاه‌ مي‌نشينند و اقامۀ عزا مي‌نمايند و در ماتمش‌ سينه‌ ميزنند.

من‌ كجا به‌ زيارت‌ قبر أبوحنيفه‌ رفتم‌؟ خدا لعنت‌ كند أبوحنيفه‌ را كه‌ مرد منحرفي‌ بود از ولايت‌. من‌ يك‌ روز با رفقاي‌ كاظمين‌ بعد از زيارت‌ نوّاب‌ أربعه‌ در بغداد، براي‌ زيارت‌ قبر معروف‌ كرخي‌ با آنها رفتم‌، و سر قبر جُنَيد هم‌ نرفتم‌، با آنكه‌ جنيد از أعاظم‌ اين‌ طائفه‌ است‌ و ميگويد: شيخ‌ ما در اصول‌ و فروع‌ و در بلا كشيدن‌ عليّ مرتضي‌ است‌.

او خواهر زادۀ سَريّ سَقَطي‌ بوده‌ و وي‌ تحقيقاً شيعه‌ بوده‌ است‌، و از أعاظم‌ اهل‌ تشيّع‌ و ولايت‌ و از مشايخ‌ اين‌ طريق‌ است‌.

امّا معروف‌ كَرْخي‌ بدون‌ هيچ‌ ترديد و شكّي‌ از أعاظم‌ شيعه‌ و داراي‌ ولايت‌ عاليه‌ بوده‌ است‌. كيست‌ كه‌ در معروف‌ كرخي‌ شكّ كند؟ همۀ علماء او را به‌ عظمت‌ و جلالت‌ ياد كرده‌اند و او را از شيعيان‌ خُلّص‌ و از تربيت‌ شدگان‌ بدست‌ حضرت‌ امام‌ عليّ بن‌ موسي‌الرّضا عليه‌ السّلام‌ شمرده‌اند.[4]

اين‌ مسكين‌ها آمده‌اند و زيارت‌ قبر معروف‌ را به‌ زيارت‌ قبر أبي‌ حنيفه‌ تحريف‌ كرده‌اند.

از محيي‌ الدّين‌ عربي‌ بسياري‌ از بزرگان‌ شيعه‌ نام‌ ميبرند و عبارات‌ وي‌ را


صفحه 548

در راه‌ عرفان‌ و سلوك‌ مؤيّد مي‌شمارند. اختصاص‌ به‌ من‌ ندارد.

و امّا ملاّي‌ رومي‌ يك‌ شيعۀ محض‌ و خالص‌ بوده‌ است‌. ما چرا راه‌ دور برويم‌؟ اينك‌ «مثنوي‌» او در دست‌ است‌؛ ببينيد تا چه‌ سرحدّ مولانا أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ را ستوده‌ و از دشمنان‌ آنحضرت‌ مذمّت‌ نموده‌ است‌. و با اشارات‌ و كنايات‌، غاصبان‌ خلافت‌ را مذمّت‌ ميكند و بعضي‌ جاها با صراحت‌ امّا بعنوان‌ كلّي‌ نه‌ با خصوص‌ لفظ‌ و عبارت‌، آنان‌ را محكوم‌ ميكند و مي‌كوبد.

در چند جاي‌ مختصري‌ كه‌ نامي‌ از آنها برده‌ است‌، آنقدر قبل‌ از آن‌ اسم‌ و پس‌ از آن‌ مطالبي‌ را در زشتي‌ بداخلاقي‌ و بدكيشي‌ و بي‌ادبي‌ و أمثالها شرح‌ ميدهد كه‌: با دقّت‌ مشهود است‌ كه‌ مراد همين‌ غاصبين‌ خلافت‌ مي‌باشند.[5]


صفحه 549 (ادامه پاورقی)


صفحه 550

خواندن‌ كتاب‌ «مثنوي‌» نفي‌ ماعداي‌ آنرا نمي‌كند. اينهمه‌ از كتب‌ اخلاق‌ و روايات‌ أئمّه‌ عليهم‌ السّلام‌ در منزل‌ داريم‌ و ميخوانيم‌.

خواندن‌ قرآن‌ و جوشن‌ و مناجات‌هاي‌ إلهيّه‌ همچون‌ دعاي‌ عرفه‌ و خمسة‌ عشر، نفي‌ ولايت‌ نميكند و انسان‌ را سنّي‌ نمي‌نمايد. براي‌ خدا گريستن‌ يا از شدّت‌ شوق‌ و يا از خوف‌ فراق‌ و هجران‌، از أشدّ طاعات‌ و مثوبات‌ است‌. گريه‌ بر خدا راه‌ گريه‌ بر امامان‌ را مسدود نمي‌كند. هم‌ انسان‌ براي‌ خدا گريه‌ كند و هم‌ براي‌ امامان‌؛ چه‌ ضرري‌ دارد. امّا انحصار گريه‌ براي‌ امامان‌ و غفلت‌ از خدا و هجران‌ خدا و جمود چشم‌ و ديده‌ از اشك‌ براي‌ خدا امر مطلوبي‌ نيست‌.

ميفرمودند: ما اين‌ سنّ و سال‌ كه‌ نموديم‌ و پير شده‌ايم‌، «ولايتي‌» و «توحيدي‌» نشنيده‌ بوديم‌؛ و ولايت‌ را در برابر توحيد تصوّر نمي‌نموديم‌. حالا اينها آمده‌اند و دو فرقۀ توحيديّه‌ و ولايتيّه‌ ساخته‌اند. عيناً در يكي‌ دو قرن‌ پيش‌ كه‌ در همين‌ كربلا، پشت‌ سَريّه‌ ساختند در برابر بالا سريّه‌؛ و شيخيّه‌ كه‌ متابعين‌ أحسائي‌ بوده‌اند، خود را از مؤمنين‌ جدا كردند و فرقۀ خاصّي‌ شدند. و اينها هم‌ آمده‌اند ولايت‌ را از توحيد جدا نموده‌ و خود را در برابر صفّ مؤمنين‌ نهاده‌اند. اين‌ خطر، خطر عظيمي‌ است‌ كه‌ انسان‌ ولايت‌ را از توحيد جدا بداند؛ همانطور كه‌ امروزه‌ در كربلا از بقاياي‌ شيخيّه‌ جماعتي‌ بدينگونه‌ وجود دارند؛ و در مشهد مقدّس‌ هم‌ عدّه‌اي‌ شيخي‌ مذهب‌ ميباشند كه‌ بدون‌ ادّعاي‌ شيخي‌گري‌، از مرام‌ و عقيدۀ آنها حمايت‌ مي‌كنند.

نتيجۀ فساد و خلل‌ در كار اولياء خدا، خسران‌ در دنيا و آخرت‌ است‌

از جمله‌ محبّين‌ و متعلّمين‌ آقاي‌ حدّاد، حاج‌ حبيب‌ سماوي‌ بود كه‌ آنهم‌


صفحه 551

مردي‌ بيدار و آشنا به‌ توحيد و داراي‌ حالات‌ خوش‌ و مكاشفات‌ عاليه‌ بود. او هم‌ مردي‌ وزين‌ و ورزيده‌ و پيرمرد و كار آزموده‌ بود. چون‌ از سماوه‌ براي‌ زيارت‌ به‌ كربلا آمد و از قضايا مطّلع‌ شد، گفت‌: شيطان‌ عجب‌ تردست‌ است‌ و در فنّ و كار خود مهارت‌ دارد. اينها همه‌ دسائس‌ اوست‌ كه‌ ميخواهد راه‌ خدا را بر روي‌ مريدين‌ ببندد. او هم‌ در هدايت‌ رفقا و كشف‌ حقائق‌ دريغ‌ نكرد. و بعضي‌ از رفقاي‌ ديگر هم‌ كه‌ داراي‌ حالات‌ خوب‌ روحاني‌ بودند و در مكاشفات‌ إلهيّه‌ سابقه‌ داشتند، با اين‌ دو نفر مذاكرات‌ مفصّل‌ نمودند و آنان‌ را اقناع‌ كردند به‌ خطا و اشتباهشان‌؛ و فهميدند كه‌: راه‌ غلط‌ رفته‌اند، و با اين‌ سرعت‌ و جوش‌ و خروش‌ سيّد را محكوم‌ كردن‌ صحيح‌ نبوده‌ است‌. و از شواهد و قرائن‌ بسيار به‌ آنها اثبات‌ كردند كه‌ نفس‌ أمّاره‌ و تسويلات‌ شيطان‌ بوده‌ است‌ كه‌ در آنها اثر نموده‌ و بدينصورت‌ كشانده‌ است‌. و لهذا هر دو نفر با كمال‌ اظهار و ابراز تأسّف‌ توبه‌ كردند، و خواستند خدمت‌ آقا شرفياب‌ شوند و مثل‌ سابق‌ از محضرشان‌ استفاده‌ كنند.

آقا به‌ يكي‌ از آنها اجازه‌ دادند و به‌ ديگري‌ اجازه‌ ندادند. آن‌ ديگري‌ كه‌ مورد نفرت‌ شديد ايشان‌ قرار گرفته‌ بود، تا آخر عمر از او به‌ خوبي‌ ياد نمي‌كردند. و امّا آن‌ يكي‌ ديگر را پذيرفتند و در مجالس‌ ايشان‌ كم‌ و بيش‌ شركت‌ ميكرد. امّا چه‌ فائده‌؟ درست‌ مانند كاسۀ شكسته‌ و بند زده‌ بود كه‌ صداي‌ طنين‌ و زنگ‌ نميداد. و چون‌ كم‌ و بيش‌ نيز در نجف‌ به‌ سراغ‌ حاج‌ محمّد علي‌ ميرفت‌، وي‌ او را به‌ خانۀ خود راه‌ نميداد، و يك‌ روز حاج‌ محمّد علي‌ مي‌گفت‌: فلان‌ كس‌ خيلي‌ به‌ در منزل‌ مي‌آيد و موجب‌ آزار و زحمت‌ مي‌شود، و من‌ يك‌ بيل‌ در منزل‌ نهاده‌ام‌ تا اگر باز بيايد بر سرش‌ بكوبم‌؛ وَ مَا فَعَلْتُهُو عَنْ أَمْرِي‌. [6]


صفحه 552

باري‌، رفقاي‌ صميمي‌ آقاي‌ حدّاد با اين‌ دو نفر به‌ همين‌ طريق‌ رفتار ايشان‌ رفتار كردند. يعني‌ با آن‌ يك‌ بطور كلّي‌ قطع‌ رابطه‌ كردند و در مجالس‌ و محافلشان‌ راه‌ ندادند، و با اين‌ يك‌ كم‌ و بيش‌ مدارا و ملايمت‌ نشان‌ ميدادند.

حضرت‌ آقا ميفرمودند: توبۀ آن‌ يك‌ نفر صوري‌ است‌، براي‌ جلب‌ رفقا و تمتّعات‌ دنيوي‌ است‌، فلهذا بدون‌ نتيجه‌ است‌. و توبۀ اين‌ يك‌ گرچه‌ صبغۀ واقعيّت‌ دارد، ولي‌ در صورتي‌ تمام‌ است‌ كه‌ همانطور كه‌ در دلِ پاك‌ ساده‌ لوحان‌ غبار نشانده‌ و زنگار زده‌ است‌، دو مرتبه‌ به‌ سراغشان‌ برود و آنان‌ را از شبهه‌ خارج‌ كند؛ و اين‌ كار را هم‌ نكرده‌ بود چون‌ كار مشكلي‌ بود. فلهذا تا آخر عمر با وي‌ كج‌دار و مريز رفتار مي‌نمودند. عيناً مانند غلامي‌ كه‌ فرزند مولي‌ را كشته‌ است‌ و اينك‌ به‌ اشتباه‌ خود معترف‌ شده‌ و مولي‌ هم‌ او را عفو كرده‌ است‌ و در خانۀ خود نگهداشته‌ است‌، ولي‌ دائماً صورت‌ قتل‌ فرزند در برابر او مجسّم‌ است‌، و اينك‌ با كرامت‌ و بزرگواري‌ از جرم‌ و جريمۀ او درگذشته‌ است‌.

ميفرمودند: توبۀ آنان‌ وقتي‌ نصوح‌ است‌ و واقعيّت‌ دارد كه‌ همچون‌ كاسۀ شكسته‌ حاضر شوند آنرا دوباره‌ ذوب‌ كنند و از سر نو بريزند؛ در آن‌ هنگام‌ كه‌ أبداً اثر جُرم‌ و جنايت‌ بر روي‌ نفوسشان‌ نمانده‌ است‌، مولي‌ هم‌ مانند فرزند دلبند خود اين‌ غلام‌ آبقِ فرزند كش‌ را مي‌پذيرد.

انفاق‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد، مرز نداشت‌

در اين‌ سفر يكي‌ از حجّاج‌ و منسوبين‌ سببي‌ ما كه‌ از بيت‌ الله‌ الحرام‌ مراجعت‌ نموده‌ و بر ايشان‌ وارد شده‌ بود، اطو برقي‌ او خراب‌ شده‌ بود، و داد براي‌ تعمير و به‌ منزل‌ آورد، و در حضور ايشان‌ گفت‌: اطو را كه‌ دادم‌ براي‌ تعمير، صاحب‌ تعميرگاه‌ گفت‌ سه‌ ربع‌ دينار مصرف‌ دارد، و عصر بيا و آنرا ببر ! عصر


صفحه 553

رفتم‌ و چون‌ مي‌بايد سه‌ ربع‌ دينار به‌ او بدهم‌ گفتم‌: شما خيانت‌ كرديد، فلان‌ چيز اطو نسوخته‌ است‌ كه‌ محتاج‌ به‌ تعويض‌ باشد بلكه‌ فلان‌ سيمش‌ پاره‌ شده‌ است‌ و اجرت‌ تعمير آن‌ ده‌ فلس‌ است‌. اطو را خودم‌ باز كردم‌ و به‌ وي‌ نشان‌ دادم‌ نقطه‌اي‌ را كه‌ او لحيم‌ كرده‌ است‌. آن‌ مرد از اينگونه‌ اطّلاع‌ من‌ خجالت‌ كشيد، و من‌ ده‌ فلس‌ دادم‌ و اطو را آوردم‌. و اين‌ عمل‌ را دليل‌ بر زيركي‌ و فطانت‌ خود مي‌دانست‌.

حضرت‌ آقا هيچ‌ نگفتند، و سپس‌ به‌ ما فرمودند: من‌ اگر بجاي‌ او بودم‌ سه‌ ربع‌ دينار را ميدادم‌ و به‌ روي‌ او نمي‌آوردم‌.

نظير اين‌ سَماحَت‌ و مَجد اخلاقي‌ از آخوند ملاّ حسينقلي‌ همداني‌ نقل‌ شده‌ است‌. نوۀ ايشان[7]‌ خودش‌ در نجف‌ اشرف‌ براي‌ حقير گفت‌: در يك‌ سفر زيارتي‌ كه‌ مرحوم‌ آخوند با اصحابشان‌ پياده‌ به‌ كربلا مشرّف‌ مي‌شدند، در راه‌ عرب‌هاي‌ بياباني‌ ايشان‌ را لخت‌ مي‌كنند و هر چه‌ دارند مي‌ربايند.

سپس‌ كه‌ ايشان‌ را مي‌شناسند، به‌ حضورشان‌ مي‌آيند و هر چه‌ ربوده‌ بودند تقديم‌ مي‌كنند و معذرت‌ ميخواهند. مرحوم‌ آخوند فقط‌ كتابهاي‌ وقفي‌ را كه‌ ربوده‌ بودند پس‌ ميگيرد و بقيّۀ كتب‌ و اموال‌ را نمي‌گيرد و ميفرمايد: به‌ مجرّد سرقت‌، من‌ ايشان‌ را بِحِلّ كردم‌، چون‌ راضي‌ نشدم‌ بواسطۀ من‌ خداوند كسي‌ را در آتش‌ دوزخ‌ بسوزاند.

روايات‌ دربارۀ اينگونه‌ گذشتها از حضرت‌ امام‌ جعفر صادق‌ عليه‌ السّلام‌ و سائر أئمّه‌ بسيار است‌، و البتّه‌ ايشان‌ نمونه‌ و الگو و اسوۀ حسنه‌ براي‌ جميع‌ امّت‌ ميباشند.[8]


صفحه 554

مرحوم‌ حدّاد چون‌ به‌ نيازمندي‌ مي‌رسيد دست‌ در جيب‌ ميكرد و بدون‌ شماره‌ ميداد؛ و بعضي‌ اوقات‌ هر چه‌ داشت‌ ميداد. ما در مدّت‌ عمر از ايشان‌ وقتي‌ را نديديم‌ كه‌ پول‌ را بشمارد.

شبي‌ براي‌ مجلس‌ مذاكره‌ (بلّه‌ بران‌ عقد) با جمعي‌ از رفقا، مِنجمله‌ حاج‌ عبدالجليل‌ و حاج‌ آقا معين‌ و حاج‌ أبو موسي‌ در كربلا به‌ منزل‌ عروس‌ كه‌ ميخواستند او را براي‌ پسرشان‌ سيّد برهان‌ الدّين‌ خطبه‌ كنند، رفته‌ بودند؛ و ايشان‌ در گوشه‌اي‌ نشسته‌ و در حال‌ خود فرو رفته‌ بودند، ناگهان‌ احساس‌ مي‌كنند كلماتي‌ بطور مبادله‌ ردّ و بدل‌ مي‌شود. ميفرمايند: چه‌ ميگوئيد؟!

ميگويند: گفتگو در اينست‌ كه‌ ما ميگوئيم‌: مهريّه‌ هفتاد دينار باشد، خانوادۀ عروس‌ ميگويند: هشتاد دينار.

ايشان‌ ميفرمايند: يكصد و پنجاه‌ دينار قرار دهيد ! وقتي‌ اين‌ سخن‌ را از


صفحه 555

ايشان‌ كه‌ رئيس‌ و صاحب‌ اختيار است‌ مي‌شنوند، همگي‌ سكوت‌ اختيار مي‌كنند و مهريّه‌ را يكصد و پنجاه‌ دينار تعيين‌ مي‌نمايند.

سابقاً ذكر شد كه‌ ايشان‌ براي‌ شاگرد دكّان‌ خود حقوق‌ خاصّي‌ معيّن‌ نكرده‌ بودند؛ وي‌ هر چه‌ احتياج‌ داشت‌ از مداخل‌ آن‌ روز بر ميداشت‌.

بعضي‌ اوقات‌ مي‌شد كه‌ براي‌ ايشان‌ صد فلس‌ يا پنجاه‌ فلس‌ مي‌ماند و يا اصلاً چيزي‌ نمي‌ماند، و ايشان‌ با همين‌ وجه‌ مختصر با عائلۀ سنگين‌ به‌ منزل‌ مراجعت‌ ميكردند.

شغل‌ ايشان‌ آهنگري‌ و نعل‌ سازي‌ بود. اوّلاً از همۀ آهنگرها جنس‌ را به‌ مشتري‌ ارزانتر ميفروختند، و ثانياً در موقع‌ توزين‌ و ترازو كردن‌، سنگين‌تر مي‌كشيدند، و ثالثاً مقداري‌ نعل‌ هم‌ اضافه‌ بروي‌ آن‌ ميريختند؛ و بدون‌ استثناء هر كس‌ نسيه‌ ميخواست‌ مي‌آمد و به‌ او نسيه‌ ميدادند. فلهذا اين‌ طريق‌ كسب‌ ايشان‌، راه‌ درآمدي‌ براي‌ بعضي‌ شده‌ بود. بعضي‌ اوقات‌ جنسي‌ را بدين‌ كيفيّت‌ بطور نسيه‌ ميبردند، آنگاه‌ همۀ آنرا و يا مقداري‌ از آنرا پس‌ مي‌آوردند و مي‌گفتند: اين‌ جنس‌ را به‌ قيمت‌ معمولي‌ بازار ـ نه‌ به‌ قيمتي‌ كه‌ به‌ ما فروخته‌اي‌ ـ از ما پس‌ بگير !

ايشان‌ هم‌ قبول‌ ميكردند، و بسياري‌ از اوقات‌ ديده‌ مي‌شد كه‌ در برابر فروش‌ جنس‌ هيچ‌ وجهي‌ بدست‌ نيامده‌ است‌؛ يعني‌ تفاوت‌ نرخ‌ بازار و قيمت‌ ايشان‌ موجب‌ مي‌شد كه‌ مشتري‌ جمع‌ بين‌ عوض‌ و معوَّض‌ ميكرد.

و عجيب‌ اينجا بود كه‌ ايشان‌ هم‌ از نيّت‌ مشتري‌ و طرز عمل‌ او كاملاً مطّلع‌ بودند و معذلك‌ خواهش‌ او را ردّ نمي‌كردند. و مرحوم‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ مرد ساده‌ لوحي‌ نبود. بسيار فطن‌ و زيرك‌ و سريع‌ الانتقال‌ و با فهم‌ بود؛ امّا معامله‌اش‌ با تمام‌ حاجتمندان‌ و غير نيازمندان‌ بدينطريق‌ بود.

به‌ رفقاي‌ خود هر چه‌ داشتند ميدادند: از سجّاده‌، و تسبيح‌، و انگشتري‌،


صفحه 556

و پيراهن‌. و بعضي‌ اوقات‌ مشت‌ مشت‌ انگشتري‌ ميخريدند و ميدادند. و غالباً سراغ‌ انگشتري‌ فروشهاي‌ فقير كه‌ در كنار صحن‌ كربلا و يا كاظمين‌ بساط‌ مي‌انداختند ميرفتند و از آنها ميخريدند.

آنها هم‌ ايشان‌ را كاملاً شناخته‌ و آشنا بودند. هر وقت‌ ايشان‌ از صحن‌ عبور ميكرد از دور او را صدا ميزدند: سيّد هاشم‌ ! بيا انگشتري‌ آورده‌ايم‌.

يك‌ روز حقير براي‌ ناخن‌ گرفتن‌ نياز به‌ قيچي‌ داشتم‌، و در آن‌ اطاق‌ كه‌ در منزل‌ ديگر بود قيچي‌ نبود. فوراً ربع‌ دينار كه‌ در جيبشان‌ بود دادند به‌ حاج‌ محمّد علي‌ كه‌ الآن‌ يك‌ قيچي‌ بخر. و من‌ ميدانستم‌ كه‌ در آن‌ وقت‌، تمام‌ پول‌ ايشان‌ همان‌ يك‌ ربع‌ دينار است‌.

يعني‌ براي‌ ايشان‌ ابتياع‌ قيچي‌ جديد بدين‌ كيفيّت‌، آسان‌تر بود از فرستادن‌ به‌ منزل‌ ديگر و آوردن‌ قيچي‌، درحاليكه‌ فاصلۀ ميان‌ دو منزل‌ چند قدم‌ بيشتر نبود.

حالات‌ خوش‌ توحيدي‌، و بعضي‌ از كرامات‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌

ايشان‌ با داشتن‌ سرمايه‌هاي‌ معنوي‌ إلهي‌ و متحقّق‌ بودن‌ به‌ ولايت‌ كه‌ هرگونه‌ كاري‌ حتّي‌ كرامات‌ عجيبه‌ و غريبه‌ از او ساخته‌ است‌، در تمام‌ مدّت‌ عمر يكبار ديده‌ نشد كه‌ از آن‌ طريق‌ ارتزاق‌ كند و يا رفع‌ حاجت‌ بنمايد؛ وميفرمود: خدا دوست‌ دارد بنده‌اش‌ تسليم‌ باشد و او براي‌ بندۀ خود اختيار كند، نه‌ آنكه‌ بنده‌ چيزي‌ را اختيار كند. اختيار بنده‌ مطلوب‌ نيست‌؛ و خواست‌ او گرچه‌ برآورده‌ شود و مي‌شود، خلاف‌ روش‌ محبّت‌ و عبوديّت‌ است‌. خدا دوست‌ دارد بنده‌اش‌ بنده‌ شود، يعني‌ از اراده‌ و اختيار بيرون‌ شود.

به‌ شاگردان‌ خود توصيه‌ مي‌نمودند: دنبال‌ كشف‌ و كرامات‌ نرويد ! اين‌ طلب‌ها سالك‌ را از خدا دور ميكند گرچه‌ مطلوبش‌ حاصل‌ شود. كرامت‌ و كشفي‌ كه‌ خدا پيش‌ آورد ممدوح‌ است‌ نه‌ آنرا كه‌ بنده‌ دنبال‌ كند.

ما در تمام‌ مدّت‌ عمر از ايشان‌ يك‌ كلام‌ كه‌ حاكي‌ از مقام‌ و يا بيان‌ كشف‌ و


صفحه 557

كرامت‌ باشد نشنيديم‌؛ آنچه‌ ميفرمودند، از مقامات‌ توحيدي‌ و سير در عوالم‌ معني‌ بود. فقط‌ به‌ مناسبتي‌ يك‌ روز فرمودند:

من‌ وقتي‌ كه‌ در عَلْوَه‌ دكّان‌ داشتم‌ و پشت‌ كوره‌ مشغول‌ بودم‌، شخصي‌ كه‌ از من‌ پنج‌ دينار طلب‌ داشت‌ ـ و چندين‌ بار هم‌ طلب‌ كرده‌ بود ولي‌ من‌ نداشتم‌ كه‌ به‌ او بدهم‌ و وعده‌ ميدادم‌ كه‌ در اوّلين‌ زمان‌ امكان‌ ميدهم‌ ـ ناگهان‌ از طرف‌ راست‌ من‌ آمد و پول‌ خود را طلب‌ كرد. من‌ ناگهان‌ بدون‌ اختيار تكاني‌ خوردم‌. فوراً ديدم‌ يك‌ نفر از سمت‌ چپ‌ من‌ آمد و به‌ من‌ پنج‌ دينار داد. از اين‌ دست‌ گرفتم‌ و از آن‌ دست‌ به‌ طلبكار دادم‌.

و فرمودند: حرارت‌ بدن‌ من‌ بقدري‌ بود كه‌ حتماً در زمستان‌ سرد هم‌ بايد آب‌ سرد و يخ‌ بياشامم‌.[9] در آن‌ وقتيكه‌ در منزل‌ پدر زن‌ ساكن‌ بوديم‌، يك‌ شب‌ زمستان‌ كه‌ من‌ نزد عيالم‌ خوابيده‌ بودم‌ و در بالاي‌ سرم‌ كاسۀ چيني‌ مملوّ از آب‌ خنك‌ بود، همينكه‌ برخاستم‌ براي‌ تهجّد، ناگهان‌ بدون‌ اختيار پا بر روي‌ كاسه‌ گذاردم‌، كاسه‌ شكست‌ و آبهايش‌ ريخت‌.

من‌ باز در اينجا يك‌ تكان‌ خوردم‌ كه‌ اي‌ واي‌ ! فردا اين‌ مادر زن‌ چه‌ بلائي‌ بر سر ما خواهد آورد؟!

به‌ مجرّد اين‌ خطور قلبي‌، ناگهان‌ ديدم‌ كاسه‌ درست‌ شده‌ و با تمام‌ آبهايش‌ بر سر جاي‌ خود است‌.

افراديكه‌ استعدادشان‌ در تحمّل‌ مشاقّ و واردات‌ بسيار بود، از آنها تعريف‌ مي‌نمودند و ميفرمودند: «فلان‌ كس‌ چكّش‌ خور خوبي‌ دارد». و اين‌ اصطلاح‌ آهنگرهاست‌، چون‌ بعضي‌ از اقسام‌ آهن‌ سست‌ و بدون‌ موادّ فولادي‌


صفحه 558

است‌ و در اثر گداختن‌ زود از بين‌ ميرود و قابل‌ چكّش‌ كاري‌ و پتك‌ كاري‌ نيست‌، ولي‌ بعضي‌ از اقسام‌ آهن‌ داراي‌ تركيبات‌ فولادي‌ است‌ و استحكامشان‌ بسيار است‌، چندين‌ بار متناوباً آنها را در كوره‌ مي‌گدازند و روي‌ سندان‌ مي‌نهند و مي‌كوبند، معذلك‌ استقامت‌ دارد تا آنرا به‌ هر شكل‌ و صورت‌ كه‌ ميخواهند درآورند.

از ما گدائي‌ و از خداوند لطف‌ و احسان‌ و عطا و كرم‌

يكروز به‌ يكي‌ از رفقا كه‌ سرشار وجد و حال‌ بود و واردات‌ معنويّه‌اش‌ جالب‌ بود، چون‌ از ايشان‌ تقاضائي‌ نمود، با تبسّم‌ مليحي‌ به‌ او فرمودند:

يك‌ كاسۀ حَليمي‌ در دست‌ يك‌ يتيمي‌                 ميخورد و ناله‌ ميكرد: اي‌ واي‌ روغنش‌ كو؟!

و ميفرمودند: هيچكس‌ را از رحمت‌ خدا نبايد محروم‌ كرد، چرا كه‌ كار به‌ دست‌ ما نيست‌؛ به‌ دست‌ اوست‌ سبحانه‌ و تعالي‌. اگر كسي‌ به‌ شما التماس‌ دعا گفت‌، بگو: دعا ميكنم‌. اگر گفت‌: آيا خدا گناه‌ مرا مي‌آمرزد، بگو: مي‌آمرزد. وقس‌ عليه‌ فَعْلَلَ وَ تَفَعْلَلَ. وقتي‌ كار به‌ دست‌ اوست‌ چرا انسان‌ از دعا كردن‌ بخل‌ بورزد؟ چرا زبان‌ به‌ خير و سعه‌ نگشايد؟ چرا مردم‌ را از رحمت‌ خدا نوميد كند؟

هميشه‌ بايد انسان‌ مثل‌ آن‌ پدر باشد كه‌ به‌ اطفال‌ گرسنه‌ و پريشان‌ خود نويد ميداد، نه‌ مثل‌ آن‌ مادر كه‌ بر وعده‌ و نويد هم‌ بخل‌ مي‌ورزيد.

پدري‌ در كربلا بچّه‌هاي‌ بسيار داشت‌، و در نهايت‌ فقر و پريشاني‌ زيست‌ مي‌نمودند. در اطاقشان‌ يك‌ حصير خرمائي‌ بود و بس‌. نه‌ لحافي‌، نه‌ تشكي‌، و نه‌ متّكائي‌. پيوسته‌ ايشان‌ در عسرت‌ و تنگدستي‌ و گرسنگي‌ روزگار ميگذراندند، و هر چند ماه‌ يكبار هم‌ نمي‌توانستند آبگوشتي‌ بخورند.

باري‌، يك‌ شب‌ كه‌ پدر به‌ منزل‌ آمد و اطفال‌ را گرسنه‌ يافت‌ شروع‌ كرد به‌ نويد دادن‌ كه‌ اي‌ بچّه‌هاي‌ من‌ غصّه‌ نخوريد، صبر كنيد تابستان‌ كه‌ بشود من‌ سر


صفحه 559

كار ميروم‌ و پول‌ فراواني‌ بدست‌ مي‌آورم‌، آنوقت‌ شما را سوار عَرَبانَه‌ (درشكه‌) ميكنم‌ و براي‌ مادرتان‌ با بقيّۀ اهل‌ منزل‌ يك‌ عَرَبانۀ عليحده‌ ميگيرم‌ و همه‌ را سوار ميكنم‌. اوّل‌ مي‌برم‌ به‌ زيارت‌ سيّد الشّهداء عليه‌ السّلام‌، بعد با همان‌ عربانه‌ ميبرم‌ به‌ زيارت‌ أباالفضل‌ العبّاس‌ عليه‌ السّلام‌. بعد سوار عربانه‌ مي‌شويم‌ و مي‌آئيم‌ در فندق‌... براي‌ هر يك‌ از شما جداگانه‌ يك‌ بشقاب‌ چلوكباب‌ ميخرم‌ و ميگويم‌ براي‌ شما هر يك‌، يك‌ كاسۀ ترشي‌ هم‌ بياورد. بعد از اينكه‌ اينها را صرف‌ كرديد، باز با عربانه‌ مي‌برم‌ شما را به‌ محلّ پرتقال‌ فروشي‌ و هرچه‌ بخواهيد پرتقال‌ ميخرم‌، و سپس‌ پرتقالها را در عربانه‌ گذارده‌ با شما به‌ منزل‌ برميگرديم‌.

به‌ اينجا كه‌ رسيد، زن‌ به‌ او هِيْ زد كه‌ چه‌ خبرت‌ است‌؟! تمام‌ پولها را كه‌ تمام‌ كردي‌ ! چقدر خرج‌ ميكني‌؟!

مرد گفت‌: چكار داري‌ تو؟! بگذار بچّه‌هايم‌ بخورند !

قضيّۀ ما و انفاق‌ ما، عيناً مانند انفاق‌ همان‌ مرد است‌ كه‌ در اصلش‌ و مغزش‌ چيزي‌ نيست‌، پوك‌ است‌ و خالي‌؛ امّا آن‌ زن‌ به‌ اين‌ انفاقِ وعده‌اي‌ هم‌ بخل‌ مي‌ورزد، ولي‌ مرد با همين‌ وعده‌ها بچّه‌ها را شاد و دلگرم‌ نگه‌ ميدارد.

وقتي‌ براي‌ انسان‌ مسلّم‌ شد كه‌: لا نافِعَ وَ لا ضآرَّ وَ لا رازِقَ إلاّ اللهُ، چرا ما از كيسه‌ خرج‌ كنيم‌؟ و يا در انفاق‌ خدا و گسترش‌ رحمتش‌ بخل‌ بورزيم‌؟ ما هم‌ وعده‌ ميدهيم‌، و خداوند هم‌ رحيم‌ است‌ و كريم‌؛ إعطا كننده‌ و احسان‌ كننده‌ اوست‌.

 

پاورقي


[1] لغت‌ عامي‌ و معمولي‌ است‌، و صحيح‌ آن‌ أيَّ شَيْءٍ نُسَوّي‌ ميباشد.

[2] لغت‌ عامي‌ است‌ و صحيحش‌ فَرْد است‌، يعني‌ يك‌ واحد.

[3] چقدر مناسب‌ زبان‌ حال‌ ما و علوّ مقام‌ ايشانست‌ در آن‌ وهله‌، اين‌ غزل‌ خواجه‌ أعلَي‌ اللهُ درجتَه‌:

هزار دشمنم‌ ار مي‌كنند قصد هلاك             ‌ گرم‌ تو دوستي‌ از دشمنان‌ ندارم‌ باك‌

مرا اميد وصال‌ تو زنده‌ ميدارد                   و گرنه‌ هر دمم‌ از هجر تست‌ بيم‌ هلاك‌

رود به‌ خواب‌ دو چشم‌ از خيال‌ تو هيهات           ‌ بود صبور دل‌ اندر فراق‌ تو حاشاك‌

اگر تو زخم‌ زني‌ به‌ كه‌ ديگران‌ مرهم‌              وگر تو زهر دهي‌ به‌ كه‌ ديگران‌ ترياك‌

نفس‌ نفس‌ اگر از باد نشنوم‌ بويت‌           زمان‌ زمان‌ چو گل‌ از غم‌ كنم‌ گريبان‌ چاك‌

بِضَرْبِ سَيْفِكَ قَتْلي‌ حَياتُنا أبَدًا             بِأنَّ روحيَ قَدْ طابَ أنْ يَكونَ فِداك‌

عنان‌ مپيچ‌ كه‌ گر ميزني‌ به‌ شمشيرم ‌           سپر كنم‌ سر و دستت‌ ندارم‌ از فتراك‌

ترا چنانكه‌ توئي‌ هر نظر كجا بيند                    بقدر دانش‌ خود هر كسي‌ كند ادراك‌

به‌ چشم‌ خلق‌، عزيز آن‌ زمان‌ شود حافظ‌         كه‌ بر در تو نهد روي‌ مسكنت‌ بر خاك‌

(«ديوان‌ حافظ‌ شيرازي‌» طبع‌ پژمان‌، ص‌ 137 و 138، غزل‌ 309 )

[4] و حتّي‌ آية‌ الله‌ سيّد شرف‌ الدّين‌ عامِلي‌ در كتاب‌ «المُراجعات‌» در طبع‌ اوّل‌ ص‌ 95، در تحت‌ شمارۀ 84، در ضمن‌ المراجعة‌ 16، او را از زمرۀ يكصد نفر رجال‌ شيعه‌ ذكر نموده‌ است‌. و ما در رساله‌اي‌ كه‌ در احوال‌ معروف‌ كرخي‌ نوشته‌ايم‌ و در جنگ‌ خطّي‌ شمارۀ 18، ص‌ 206 تا ص‌ 219 آمده‌ است‌، بطور تفصيل‌ از مقام‌ و منزلت‌ او ياد نموده‌ايم.

[5] در همين‌ كتاب‌ «روح‌ مجرّد» در صفحات‌ 526 تا 532 ديديم‌ چگونه‌ از شير خدا أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ توصيف‌ مي‌نمايد. در اين‌ بيت‌ او:

غرق‌ نورم‌ گر چه‌ سقفم‌ شد خراب                 ‌ روضه‌ گشتم‌ گر چه‌ هستم‌ بوتراب‌

ببينيد چگونه‌ غصب‌ خلافت‌ غاصبين‌ را به‌ خرابي‌ سقف‌ توصيف‌ نموده‌ است‌.

باري‌، اگر با دلائلي‌ بخواهيم‌ تشيّع‌ وي‌ را در اينجا به‌ اثبات‌ برسانيم‌، از وضع‌ اين‌ رساله‌ خارج‌ ميشود. فلهذا اكتفا مي‌كنيم‌ به‌ آنچه‌ در «روضات‌ الجنّات‌» دربارۀ ملاّي‌ رومي‌ در باب‌ مسمّي‌ به‌ محمّد، طبع‌ سنگي‌، ج‌ 4، ص‌ 198 آورده‌ است‌؛ وي‌ گويد:

‎ و في‌ «الرّسالة‌ الإقباليَّة‌» أنّه‌ قد سُئِلَ علآءُ الدَّولةِ السِّمنانيُّ عَن‌ حالِ هذا الرّجلِ فَقالَ: هو نِعمَ الفَتَي‌، و إنْ لم‌ أرَ في‌ كَلماتِه‌ ما يوجِبُ الاِستقامةَ و التَّمكينَ. ثمَّ قال‌: و ممّا يُعجبُني‌ مِن‌الرَّجلِ أنَّه‌ كانَ إذا سَأَل‌ خادمَه‌: هَل‌ يُوجَدُ عندنا شَيْءٌ نَطْعَمُهُ فيقولُ: لا، يُظهِرُ بذلكَ الفَرحَ الشَّديدَ و يقولُ: الحمدُ للَّه‌ الّذي‌ جَعل‌ في‌ مَنزِلنا شَبَهًا مِن‌ منازلِ أهلِ البيتِ عليهم‌ السّلام‌. و إن‌ كانَ يقولُ: نَعمْ عِندنا مِن‌ المَطاعمِ المطبوخِ و غيرِه‌، انزَعَجَ شديدًا و قالَ: يفوحُ اليومَ مِن‌ مَنزِلنا رآئِحةُ فرعونَ اللَعينِ.

و در همين‌ صفحۀ 198، از «مجالس‌ المؤمنينِ» قاضي‌ نور الله‌ شوشتري‌ نقل‌ كرده‌ است‌ كه‌ قاضي‌ او را از خُلّص‌ شيعۀ آل‌ محمّد شمرده‌ است‌.

و در ص‌ 200 گويد:

و مِن‌ جُمْلَةِ مَنْ تَعَرَّضَ لذكرِ الرَّجلِ أيضًا هو المُحدِّثُ النّيسابوريُّ في‌ دَرجِ رجالِه‌ الكبيرِ، فقالَ: بعد التَّرجمَةِ له‌ بعنوانِ محمّدِ بنِ محمّد بنِ الحسينِ المَولَي‌ جلالِ الدّينِ البَلخيِّ الرّوميِّ نُزُلاً، كانَ مُحدِّثًا عالِمًا عارِفًا رُميَ بالتّصوّفِ؛ وَ قد أخْرجْنا مِن‌ كلامِه‌ المَنظومِ ما لا يُريبُ اللَبيبَ في‌ كونِه‌ إماميًّا اثنا عشريًّا، وَلكنَّه‌ كان‌ مُشاقيًا في‌ دَولةِ المُخالِفينَ. و قدِ اسْتَوفَينا تحقيقَ مذهبِه‌ في‌ كتابِ «ميزانِ التّمييزِ في‌ العلمِ العزيزِ» وَلْنَكتفِ هُنا بأبياتٍ مِنه‌؛ قال‌ في‌ «المثنويّ»:

هر چه‌ گويم‌ عشق‌ از آن‌ برتر بود                 عشق‌ أميرالمؤمنين‌ حيدر بود

و قال‌:

تو به‌ تاريكي‌ علي‌ را ديده‌اي ‌                         لاجرم‌ غيري‌ بر او بگزيده‌اي‌

و قال‌:

رومي‌ نشد از سرّ علي‌ كس‌ آگا            ه‌ زيرا كه‌ نشد كس‌ آگه‌ از سرِّ إلهْ

يك‌ ممكن‌ و اينهمه‌ صفات‌ واجب                        ‌ لا حَولَ و لا قُوّةَ إلاّ بِالله‌

لَه‌ تصانيفُ أشهَرُها «المَثنويُّ» المعروفُ، و قَد عبَّر عَنه‌ شيخُنا البَهآئيُّ قُدّس‌ سرُّه‌ بِالمَولويِّ المعنويِّ و قال‌:

من‌ نمي‌گويم‌ كه‌ آن‌ عالي‌جناب‌         هست‌ پيغمبر ولي‌ دارد كتاب‌

ـ انتهي‌.

و مِن‌ جُملة‌ مناظيمِ ديوانِه‌ الّذي‌ هُو سِوَي‌ مثنويِّه‌ المعروف‌، كما نقلَه‌ بعضُهم‌ و جَعَله‌ دليلاً علي‌ كونِه‌ من‌ الشّيعةِ المُخلصينَ المُتديّنينَ، قولُه‌:

هر آن‌ كس‌ را كه‌ مهر اهل‌ بيت‌ است                         ‌ وِرا نور ولايت‌ در جبين‌ است‌

غلام‌ حيدر است‌ مولاي‌ رومي‌                 همين‌ است‌ و همين‌ است‌ و همين‌ است‌

و منها أيضًا:

آفتاب‌ وجود أهل‌ صفا                             آن‌ إمام‌ اُمَم‌ وليّ خدا

آن‌ امامي‌ كه‌ قائم‌ است‌ الحقّ       زو زمين‌ و زمان‌ و أرض‌ و سَما

ذات‌ او هست‌ واجب‌ العصمة‌             او منزّه‌ ز كفر و شرك‌ و ريا

عالم‌ وحدت‌ است‌ مسكن‌ او             او برون‌ از صفات‌ ما و شما

رهروان‌ طالبند، او مطلوب‌                 عارفان‌ صامت‌ و علي‌ گويا

سرّ او ديده‌ سيّد المُرسَل ‌               در شب‌ قدر و در مقام‌ دَنا

از علي‌ مي‌شنيد نطق‌ علي‌             بُد علي‌ جز علي‌ نبود آنجا

ما همه‌ ذرّه‌ايم‌ و او خورشيد               ما همه‌ قطره‌ايم‌ و او دريا

بي‌ ولاي‌ علي‌ به‌ حقّ خدا                   ننهد در بهشت‌، آدم‌ پا

گر نهد بال‌ و پر فرو ريزد                  جبرئيل‌ أمين‌ به‌ حقّ خدا

مؤمنان‌ جمله‌ رو به‌ او دارند            كو امام‌ است‌ و هادِي‌ أوْلَي‌

بندۀ قنبرش‌ به‌ جان‌ مي‌باش ‌              تا برندت‌ به‌ جَنّة‌ المأوي‌

شمس‌ تبريز بنده‌ از جان‌ شد                 جان‌ فدا كرد نيز مولانا

[6] يعني‌ «من‌ اين‌ عمل‌ را از نزد خودم‌ بجا نياوردم‌.» اقتباس‌ است‌ از آيۀ 82، از سورۀ 18: الكهف‌، كه‌ چون‌ حضرت‌ خضر براي‌ حضرت‌ موسي‌ علَي‌ نبيّنا و آله‌ و علَيهما السّلام‌ علّت‌ سه‌ كار خود را كه‌ سوراخ‌ كردن‌ كشتي‌ و كشتن‌ طفل‌ و ساختن‌ ديوار باشد در آيات‌ قبل‌ و در اين‌ آيه‌ شرح‌ ميدهد، در پايان‌ آن‌ ميگويد: وَ مَا فَعَلْتُهُو عَنْ أَمْرِي‌.

[7] مرحوم‌ حجّة‌ الإسلام‌ حاج‌ شيخ‌ محمّد همداني‌ فرزند مرحوم‌ حجّة‌ الإسلام‌ حاج‌ شيخ‌ علي‌ رضوان‌ الله‌ عليهما.

[8] مجلسي‌ رضوان‌ الله‌ عليه‌ در جلد ثامن‌ از «بحار الانوار» طبع‌ كمپاني‌، في‌ الفِتَن‌ الواقعةِ بَعدَ الرّسول‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ و ءَالِهِ، در ص‌ 141 در باب‌ العِلَّة‌ الّتي‌ مِن‌ أجْلِها تَرَكَ أميرُالمؤمنينَ عليه‌ السّلامُ فَدَكَ لمّا وَلِيَ النّاسَ، سه‌ روايت‌ ذكر نموده‌ است‌:

(ع‌) دقّاق‌ با سند خود از أبوبصير از حضرت‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌ قالَ: قُلْتُ لَهُ: لِمَ لَمْ يَأْخُذْ أميرُالْمُؤمِنينَ عَلَيهِ السّلامُ فَدَكَ لَمّا وَلِيَ النّاسَ وَ لاِيِّ عِلَّةٍ تَرَكَها؟ فَقالَ لَهُ: لاِنَّ الظّالِمَ وَالْمَظْلومَةَ قَدْ كانا قَدِما عَلَي‌ اللهِ عَزَّوَجَلَّ (نسخه‌ بدل‌: وَ أثابَ اللَهُ الْمَظْلومَةَ وَ عاقَبَ الظّالِمَ) فَكَرِهَ أنْ يَسْتَرْجِعَ شَيْئًا قَد عاقَبَ اللهُ عَلَيْهِ غاصِبَهُ و أثابَ عَلَيهِ الْمَغْصوبَةَ.

(ع‌) با سند خود از ابراهيم‌ كرخي‌ كه‌ ميگويد: سَألْتُ أبَا عَبْدِاللَهِ عَلَيهِ السّلامُ فَقُلْتُ لَهُ: لاِيِّ عِلَّةٍ تَرَكَ أميرُالْمُؤْمنينَ عَلَيهِ السّلامُ فَدَكًا لَمّا وَلِيَ النّاسَ؟! فَقالَ: لِلاِقْتِدآءِ بِرَسولِ اللَهِ صَلَّي‌ اللهُ عَلَيهِ و ءَالِهِ لَمّا فَتَحَ مَكَّةَ وَ قَد باعَ عَقيلُ بْنُ أبي‌طالِبٍ دارَهُ. فَقيلَ لَهُ: يا رَسولَ اللهِ ! ألا تَرْجِعُ إلي‌ دارِكَ؟! فَقالَ عَلَيْهِ السّلامُ: وَ هَل‌ تَرَكَ عَقيلٌ لَنا دارًا؟ إنّا أهلُ بَيْتٍ لا نَسْتَرْجِعُ شَيْئًا يُؤْخَذُ مِنّا ظُلْمًا؛ فَلِذلِكَ لَمْ يَسْتَرْجِعْ فَدَكًا لَمّا وَليَ.

(ن‌ ع‌) با سند خود از حسن‌ بن‌ فضّال‌ از حضرت‌ أبوالحسن‌ عليه‌ السّلام‌ قال‌: سَألْتُهُ عَن‌ أميرِالْمُؤمنينَ عَلَيهِ السّلامُ لِمَ لَمْ يَسْتَرْجِعْ فَدَكَ لَمّا وَليَ النّاسَ؟ فَقالَ: لاِنّا أهلُ بَيْتٍ وَليُّنا اللَهُ عَزَّوَجَلَّ، لا يَأْخُذُ لَنا حُقوقَنا مِمَّنْ يَظْلِمُنا إلاّ هُوَ. وَ نَحْنُ أوْليآءُ الْمُؤْمِنينَ؛ إنَّما نَحْكُمُ لَهُمْ وَ نَأْخُذُ حُقوقَهُمْ مِمَّنْ يَظْلِمُهُمْ، وَ لا نَأْخُذُ لاِنْفُسِنا.

[9] تا آخر عمرشان‌ هم‌ تقريباً همينطور بودند. هيچ‌ ديده‌ نشد ايشان‌ جوراب‌ بپوشند، حتّي‌ در زمستانهاي‌ سرد. هميشه‌ تكمه‌هاي‌ پيراهن‌ و قبايشان‌ باز بود. و آب‌ سرد ولو در زمستانها براي‌ ايشان‌ مطلوب‌ بود.

      
  
فهرست
  مدخل‌
  ديباچه‌
  مقدمه
  ذكر و ياد حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد در كلمات‌ علاّمه‌ آية‌ الله‌ طباطبائي‌ و آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ
  الحدّادُ و ما أدْراكَ ما الحدّادُ ؟!
  عدم‌ قدرت‌ مصنّف‌ بر شرح‌ احوال‌ و بيان‌ مدارج‌ و معارج‌ حدّاد
  سبب‌ تأليف‌ كتاب‌
  بخش نخستين: مقدّمۀ تشرّف‌ و توفيق‌ به‌ محضر و ملازمت‌ حضرت‌ حدّاد
  مقدّمۀ تشرّف‌ به‌ محضر حضرت‌ حدّاد
  دو سفر پيادۀ حقير به‌ كربلا در معيّت‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ عبّاس‌ قوچاني‌
  زيارت‌ پياده‌ به‌ كربلا در نيمۀ شعبان‌ 1376 هجريّۀ قمريّه‌
  سبب‌ شهرت‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ به‌ «حدّاد».
  آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ عبّاس‌ به‌ نجف‌ برگشتند و حقير خدمت‌ حدّاد رسيدم‌
  اوّلين‌ بار تشرّف‌ مصنّف‌ به‌ محضر حضرت‌ حدّاد
  خواندن‌ حضرت‌ حدّاد داستان‌ روستائي‌ و گاو را از «مثنوي‌» در اوّلين‌ ملاقات‌
  نماز ظهر روز نيمۀ شعبان‌ در منزل‌ حدّاد ، و به‌ امامت‌ ايشان‌
  تشرّف‌ به‌ كربلاي‌ معلّي‌ براي‌ ماه‌ مبارك‌ رمضان‌
  بيتوتۀ ماه‌ رمضان‌ در خدمت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ در دكّۀ مسجد
  شرحي‌ از عشق‌ و اشتياق‌ مرحوم‌ حدّاد
  كيفيّت‌ خواب‌ و خوراك‌ مرحوم‌ حدّاد در طول‌ مدّت‌ ماه‌ رمضان‌
  تحقيقي‌ دربارۀ حضرت‌ حمزه‌ و جاسم‌ (ت‌)
  امر حضرت‌ آقا به‌ ملازمت‌ و استفاده‌ از محضر حضرت‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ محمّد جواد انصاري‌ (قدّه‌)
  اوّلين‌ تشرّف‌ حقير در نجف‌ اشرف‌ به‌ محضر آية‌ الله‌ انصاري‌ همداني‌ (قدّه‌)
  تشرّف‌ به‌ همدان‌ و ادراك‌ حضور و ملازمت‌ آية‌ الله‌ انصاري‌ (قدّه‌)
  بناي‌ توقّف‌ حقير در طهران‌ و ارتباط‌ عميق‌ با آية‌ الله‌ انصاري‌ (قدّه‌)
  معارضۀ رفقا بعد از رحلت‌ آية‌ الله‌ انصاري‌ بر عدم‌ لزوم‌ استاد
  پنج‌ دليل‌ بعضي‌ از مدّعيان‌ ، بر عدم‌ لزوم‌ استاد در سير و سلوك‌ إلي‌ الله‌
  بعضي‌ ادّعا كردند : مراقبه‌ و ذكر و فكر و محاسبه‌ غلط‌ است‌
  پاسخ‌ از «اشكال‌ اوّل‌ : عدم‌ احتياج‌ به‌ استاد با وجود امام‌ زمان‌ عجّل‌ اللهُ فرجَه‌».
  پاسخ‌ از «اشكال‌ دوّم‌ : تبعيّت‌ از استاد ، پيروي‌ از ظهورات‌ نفساني‌ اوست‌».
  پاسخ‌ از «اشكال‌ سوّم‌ : خداوند در انسان‌ نيروي‌ اتّصال‌ به‌ ملكوت‌ را قرار داده‌ است‌»
  پاسخ‌ از «اشكال‌ چهارم‌ : كفايت‌ روح‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ انصاري‌ در تربيت‌ شاگردان‌».
  پاسخ‌ از «اشكال‌ پنجم‌ : استاد نداشتن‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ انصاري‌
  مرحوم‌ انصاري‌ در زمان‌ سلوك‌ خود ، نيازمند به‌ استاد بود
  مشكلات‌ مرحوم‌ انصاري‌ ايشان‌ را از پاي‌ درآورد ، و در 59 سالگي‌ رحلت‌ نمودند
  پاسخ‌ آنانكه‌ ميگويند : ذكر و ورد و فكر و رياضتهاي‌ مشروعه‌ غلط‌ است‌
  بدون‌ استاد و مراقبه و ذكر و فكر و رياضتهاي‌ مشروعه، سلوك جز پنداري بيش نيست‌
  سرّ واقعي‌ در اظهارات‌ اشكال‌ كنندگان‌ ، اباء از هيمنۀ ولايت‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ بود
  چند بار مظلوميّت‌ حقير مشابه‌ با مظلوميّت‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ بود
  گفتار خداوند دربارۀ اصحاب‌ كهف‌ كه‌ پناهندۀ به‌ كهف‌ شوند
  مجموع‌ تلامذۀ آقاي‌ حدّاد در ايران‌ و عراق‌ از بيست‌ نفر متجاوز نبودند
  بخش دومين: سفر اوّل‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1381 هجريّۀ قمريّه‌ بغير از سفر بيت‌ الله‌ الحرام
  جريان‌ احوال‌ آقاي‌ حدّاد در سفر حقير در سنۀ 1381.
  شرح‌ حالات‌ تجرّدهاي‌ ممتدّه‌ و مستمرّۀ آقاي‌ حدّاد
  كيفيّت‌ فناء في‌الله‌ و تحيّر في‌ ذات‌ اللهِ آقاي‌ حدّاد
  عسرت‌ معيشت‌ حضرت‌ حدّاد در دوران‌ فناء ، وصف‌ ناشدني‌ است..
  وظيفۀ رفقا در هنگام‌ شدّت‌ واردات‌ يكي‌ از إخوان‌ طريق‌
  صبر و تحمّل‌ حدّاد در شدائد و امتحانات‌ الهيّه‌ ناگفتني‌ است‌
  اقتداء حضرت‌ آقا در بعضي‌ از نمازها بجهت‌ تثبيت‌ ايشان‌ حقير را در قرائت‌ و نفي‌ خواطر
  كيفيّت‌ نماز شب‌ و سجدۀ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  تشرّف‌ به‌ نجف‌ اشرف‌ در ايّام‌ عيد غدير و مراجعت‌ به‌ كربلا براي‌ اوّل‌ ماه‌ محرّم‌
  تشريح‌ وقايع‌ عاشورا كه‌ عشق‌ محض‌ بوده‌ است‌
  قرائت‌ حضرت‌ حدّاد اشعار «مثنوي‌» را در غفلت‌ عامّ? مردم‌ از عاشورا
  اشعار مولوي‌ و شاعر وارد به‌ مردم‌ حلب‌ در مرثيۀ حضرت‌ سيّد الشّهداء عليه‌ السّلام‌
  ملاّي‌ رومي‌ چه‌ خوب‌ قضاياي‌ عاشورا را تحقيق‌ مي‌كند
  قرائت‌ حضرت‌ حدّاد ابيات‌ عاشورا را گويا با جان‌ و روح‌ او خمير شده‌ است‌
  تشريح‌ حضرت‌ حدّاد وقايع‌ عاشورا را همچون‌ امام‌ حسين‌ عليه‌ السّلام‌.
  مطالب‌ حضرت‌ حدّاد دربارۀ عاشورا مختصّ به‌ حالات‌ فناء ايشان‌ در آن‌ هنگام‌ است‌
  تشرّف‌ حضرت‌ حدّاد به‌ سامرّاء و زيارت‌ عسكريّين‌ سلام‌ الله‌ عليها
  بخش سومين: سفر دوّم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1383 هجريّۀ قمريّه‌
  مشكلات‌ متديّنين‌ و اهل‌ علم‌ در زمان‌ پهلوي‌ پدر و پسر.
  غصب‌ نيمي‌ از منزل‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ و انتقال‌ ايشان‌ به‌ منزل‌ اجاري‌
  رحلت‌ سيّد محمّد نوادۀ حدّاد كه‌ شبيه‌ به‌ قاضي‌ بوده‌ است‌
  اختلاف‌ حالات‌ حضرت‌ آقا در هنگام‌ فوت‌ سيّد محمّد و فوت‌ بَيگم‌
  مشاهدۀ حدّاد ، عظمت‌ روحي‌ اطفال‌ شيعه‌ را پس‌ از مرگ‌
  نفس‌ بچّه‌ قابليّت‌ محضه‌ است‌ و آثار خوب‌ يا بد را اخذ ميكند و تا آخر عمر در وي‌ ثابت‌ مي‌ماند
  از جمله‌ ادلّۀ تجربي‌ و مشاهدۀ غير قابل‌ تأويل‌ عظمت‌ روحي‌ و اختيار وجداني‌ أطفال‌
  ادلّۀ شرعيّه‌ بر اينكه‌ عبادت‌ اطفال‌ حقيقي‌ است‌ نه‌ تمريني‌
  اجداد و نسب‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  قضايا و احوالات‌ سيّد حسن‌ : جدّ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  زادگاه‌ ، و عمر شريف‌ ، و رحلتگاه‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ موسوي‌ حدّاد قُدّس‌ سرّه‌
  آقا سيّد حسن‌ مَسقطي‌ از زبان‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد قُدّس‌ سرّه‌
  تحريم‌ درس‌ مرحوم‌ مسقطي‌ و خارج‌ شدن‌ ايشان‌ از نجف‌
  كيفيّت‌ ارتحال‌ مرحوم‌ آقا سيّد حسن‌ مسقطي‌ ، و رسيدن‌ خبر آن‌ به‌ مرحوم‌ قاضي‌ (ت‌)
  آقا سيّد حسن‌ مسقطي‌ ، مصداق‌ تامّ خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ دربارۀ متّقين‌ است‌
  لزوم‌ تدريس‌ اخلاق‌ و عرفان‌ و فلسفه‌ و تفسير در حوزه‌هاي‌ علميّۀ شيعه‌ (ت‌)
  سفر حدّاد به‌ نجف‌ و تشرّف‌ بحضور مرحوم‌ قاضي‌ در مدرسۀ هندي‌
  تعبّد شديد حاج‌ سيّد هاشم‌ به‌ احكام‌ شرعيّه‌
  مرحوم‌ شيخ‌ زين‌ العابدين‌ مرندي‌ و زهد و ورع‌ ايشان‌ (ت‌)
  تفسير حاج‌ سيّد هاشم‌ ، بازگشت‌ حقيقت‌ لعنت‌ را در دعاي‌ عَلْقَمه‌
  كلام‌ حدّاد : از اولياء خدا شرّ و ضرر و بدي‌ تراوش‌ ندارد ؛ همه‌اش‌ خير محض‌ است‌
  كلام‌ حدّاد : نفرين‌ و لعنت‌ اولياي‌ خدا بر دشمنان‌ ، نفعي‌ است‌ عائد به‌ دشمنان‌ نه‌ به‌ خودشان‌
  دعاي‌ «صحيفۀ سجّاديّه‌» مشابه‌ با دعاي‌ عَلقمه‌ در لعن‌ كفّار.
  بخش چهارمين: سفر سوّم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1385 هجريّۀ قمريّه‌
  سفر آية‌ الله‌ حاج‌ سيّد ابراهيم‌ خسرو شاهي‌ ، و ملاقات‌ با حدّاد قَدّس‌ الله‌ نفسَه‌
  كلام‌ حضرت‌ حدّاد بعد از آنچه‌ بين‌ حقير و آية‌ الله‌ حاج‌ سيّد ابراهيم‌ در مورد خواب‌ ايشان‌ ردّ
  دعوت‌ حقير آية‌ الله‌ حاج‌ سيّد ابراهيم‌ را به‌ لزوم‌ إدراك‌ محضر آية‌ الله‌ انصاري‌ (قدّه‌)
  حربۀ واعظان‌ غير متّعظ‌ براي‌ خرد كردن‌ عرفا و عرفان‌ ، رَمْي‌ به‌ تصوّف‌ است‌
  استخارۀ آية‌ الله‌ حاج‌ سيّد ابراهيم‌ براي‌ رجوع‌ به‌ حضور آية‌ الله‌ انصاري‌ ، و تعبير آن‌ توسّط‌
  زهد و ورع‌ آية‌ الله‌ آقا شيخ‌ عبّاس‌ طهراني‌ محمّدزاده‌ قدّس‌ الله‌ نفسَه‌
  رؤياي‌ آية‌ الله‌ آقا شيخ‌ عبّاس‌ و توضيح‌ و تفسير آن‌ (ت‌)
  نامۀ حاج‌ شيخ‌ عبّاس‌ طهراني‌ به‌ حقير ، و استمداد از آية‌ الله‌ آقا سيّد جمال‌ الدّين‌ گلپايگاني‌
  از نامۀ ايشان‌ پيداست‌ كه‌ هنوز بعضي‌ از مراحل‌ سلوكي‌ را در پيش‌ داشته‌اند (ت‌)
  حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، مافوق‌ افق‌ بود ؛ وي‌ از جزئيّت‌ به‌ كلّيّت‌ عبور نموده‌ بود
  حاج‌ سيّد هاشم‌ ، ظهور و مَظْهَر كلمۀ مباركۀ لا هُوَ إلاّ هُو بود
  اشعار شبستري‌ در حقيقت‌ عبوديّت‌ و فناء (ت‌)
  مواعظ‌ و ارشادهاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ كه‌ از افق‌ عالي‌ بود
  اقسام‌ خاطرات‌ از كلام‌ حدّاد
  شرح‌ مجالس‌ حضرت‌ حدّاد و كيفيّت‌ تشرّف‌ ايشان‌ به‌ حرم‌ ، در مدّت‌ توقّف‌ در كاظمين‌
  جريان‌ حجّ بيت‌ الله‌ الحرام‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ قَدّس‌ الله‌ سرَّه‌
  ورود آية‌ الله‌ زنجاني‌ فَهري‌ در مسجد الخَيف‌ ، و ملاقات‌ با آقاي‌ حدّاد (قدّه‌)
  بيان‌ حدّاد كه‌ : التزام‌ به‌ طاعات‌ و تجنّب‌ از معاصي‌ بدون‌ توجّه‌ به‌ خدا ، مجوسيّت‌ محضه‌ است‌
  مراد حقيقي‌ از احتياط‌ در «وَ خُذْ بِالاِحْتياطِ في‌ جَميعِ ما تَجِدُ إلَيْهِ سَبيلاً».
  بيان‌ حضرت‌ حدّاد در حقيقت‌ رَمْي‌ جمرۀعقبه‌ ، و عظمت‌ حضرت‌ زهرا سلام‌ الله‌ عليها
  بخش پنجمين: سفر دوماهۀ زيارتي‌ حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ قَدّس‌ الله‌ سرَّه‌ به‌ ايران و توقّف‌ در ط
  شرح‌ توقّف‌ دوماهۀ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ در ايران‌
  كيفيّت‌ بيتوتۀ حاج‌ سيّد هاشم‌ و امّ مهدي‌ در بالاي‌ بام‌
  مسافرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد از طهران‌ به‌ همدان‌
  ورود حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ به‌ منزل‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ انصاري‌ در همدان‌ و توقّف‌ چند ساعته‌ در بي
  تراوشات‌ معنويّۀ حاج‌ سيّد هاشم‌ بر سر مزار حاج‌ شيخ‌ محمّد بهاري‌ در بهار همدان‌
  ثبوت‌ اين‌ مطلب‌ كه‌ شيخ‌ محمّد بهاري‌ از زائرين‌ خود پذيرائي‌ ميكند
  روز بي‌سابقه‌اي‌ بر مزار حاج‌ شيخ‌ محمّد بهاري‌ أعلي‌ اللهُ مقامَه‌
  ملاقات‌ و خلوت‌ مرحوم‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ مرتضي‌ مطهّري‌ با حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد رحمة
  دستورالعمل‌ خواستن‌ آية‌ الله‌ حاج‌ شيخ‌ مرتضي‌ مطهّري‌ از حضرت‌ حدّاد
  مسافرت‌ مرحوم‌ شهيد مطهّري‌ به‌ كربلا و ملاقات‌ با آقاي‌ حدّاد دو بار.
  عبارت‌ مرحوم‌ حدّاد به‌ مطهّري‌ : پس‌ كِيْ نماز مي‌خواني‌ ؟!
  تفسير آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ معني‌ تجرّد را و داستان‌ كدوي‌ آويخته‌ بر گردن‌
  «اگر تو مني‌ پس‌ من‌ كِيَم‌ ؟! اگر من‌ منم‌ پس‌ كو كدوي‌ گردنم‌؟!».
  در تجرّد ، سالك‌ خود را موجود ديگري‌ مي‌يابد مغاير با آنچه‌ مي‌پنداشته‌ ، و در عين‌ حال‌ مي‌بيند ك
  مراتب‌ عبوديّت‌ و تجرّد و حيات‌ (ت‌)
  ابيات‌ عارف‌ گرانقدر شيخ‌ محمود شبستري‌ در معني‌ تجرّد
  تمثيل‌ عارف‌ شبستري‌ در حقيقت‌ معني‌ تجرّد
  اوّلين‌ بار حصول‌ تجرّد براي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ در كربلا به‌ پيروي‌ از امر استاد قاضي‌ به‌ صبر و تحم
  آزار و اذيّتهاي‌ قولي‌ و فعلي‌ مادرزن‌ مرحوم‌ حدّاد كه‌ بيشتر بجهت‌ فقر ايشان‌ بوده‌ است‌
  دستور آية‌ الله‌ قاضي‌ به‌ صبر و تحمّل‌ در آزارهاي‌ مادر زن‌ .
  علّت‌ حصول‌ اوّل‌ مرتبۀ تجرّد براي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  يك‌ دستور اساسي‌ مرحوم‌ قاضي‌ ، عمل‌ كردن‌ به‌ روايت‌ عُنوان‌ بصري‌ بوده‌ است‌
  متن‌ كامل‌ روايت‌ عنوان‌ بصري‌ با ترجمۀ آن‌
  تعاليم‌ مرحوم‌ قاضي‌ از حضرت‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌ ، و آن‌ از قرآن‌ است‌
  تعاليم‌ حضرت‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌ متّخذ از آيات‌ معجزه‌آساي‌ قرآن‌ جاويدان‌ است‌
  حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد بسياري‌ از كارهاي‌ نيكو را از حظوظ‌ نفسانيّه‌ مي‌شمردند ، چون‌ نفس
  حاج‌ سيّد هاشم‌ : مردم‌ چرا مكاشفه‌ مي‌خواهند ؟ عالَم‌ سراسرش‌ مكاشفه‌ است‌
  مراد از عرفان‌ خداوند ، فناء در ذات‌ اوست‌ ؛ خداست‌ كه‌ خود را مي‌شناسد
  ذكر مسانيد روايت‌ «كانَ اللَهُ وَ لَم‌ يَكُنْ مَعَهُ شَيْءٌ ، وَ الانَ كَما كانَ» (ت‌)
  غايت‌ و نهايت‌ سير انسان‌ و تمامي‌ موجودات‌
  تشرّف‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد به‌ زيارت‌ مرقد مطهّر حضرت‌ امام‌ ثامن‌ ضامن‌ : عليّ بن‌ موسي‌ الرّضا
  هفت‌ شوط‌ طواف‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ بر دور ضريح‌ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌
  فعل‌ اولياء خدا حجّت‌ است‌
  بحث‌ فقهي‌ دربارۀ جواز طواف‌ دور ضريح‌ مطهّر ائمّۀ أطهار سلام‌ الله‌ عليهم‌
  بحث‌ بليغ‌ علاّمۀ مجلسي‌ (ره‌) در جواز طواف‌ دور ضريح‌ ائمّۀ اطهار عليهم‌ السّلام‌
  كلام‌ محدّث‌ نوري‌ (ره‌) در باب‌ جواز طواف‌ بر قبور ائمّه‌ عليهم‌ السّلام‌
  بحث‌ فقهي‌ دربارۀ جواز بوسيدن‌ چهارچوب‌ درهاي‌ ورودي‌ قبور ائمّه‌ عليهم‌ السّلام‌
  تفسير سورۀ توحيد به‌ مدّت‌ ده‌ روز در مشهد مقدّس‌ به‌ امر حضرت‌ آقا
  پرسشها در مشهد مقدّس‌ از حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، و سه‌ مسألۀ مهمّ كه‌ دربارۀ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌
  مسألۀ اولي‌ : علّت‌ اشتهار حضرت‌ امام‌ رضا به‌ امام‌ غريب‌
  يكي‌ از جهات‌ عمومي‌ غربت‌ اولياء الهي‌ نفس‌ عنوان‌ ولايت‌ و عدم‌ تسانخ‌ آنان‌ با عالم‌ كثرت‌ و لو
  شرح‌ كسالت‌ مؤلّف‌ در حين‌ تأليف‌ كتاب‌ (ت‌)
  علّت‌ استنكاف‌ مؤلّف‌ از رفتن‌ به‌ خارج‌ جهت‌ معالجه‌ (ت‌)
  زبان‌ حال‌ اولياء الهي‌ در غربت‌ از عالم‌ طبع‌ و استغراق‌ در انوار ملكوتيّۀ قدسيّه‌
  يكي‌ از جهات‌ غربت‌ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ سياستهاي‌ شيطاني‌ مأمون‌ بود
  جهت‌ دوّم‌ از جهات‌ غربت‌ حضرت‌ ، انكار وكلاء موسي‌ بن‌ جعفر عليهما السّلام‌ بر ولايت‌ آنحضرت‌ است
  اخبار وارده‌ در شأن‌ عليّ بن‌ أبي‌حمزة‌ بطائني‌ ، از اركان‌ فرقۀ واقفيّه‌
  جهت‌ سوّم‌ از جهات‌ غربت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ انكار امامت‌ و فرزندي‌ فرزندش‌ محمّد بن‌ علي‌ ا
  روايت‌ عليّ بن‌ جعفر دربارۀ درخواست‌ اعمام‌ و برادران‌ حضرت‌ رضا ، رضايت‌ دادن‌ آنحضرت‌ را به‌ حكم
  يكي‌ ديگر از جهات‌ غربت‌ حضرت‌ ، مخفي‌ ماندن‌ حقائق‌ توحيدي‌ در روايات‌ منقوله‌ از آنحضرت‌ است..
  مسألۀ ثانيه‌ : علّت‌ اشتهار حضرت‌ به‌ « غَوْثُ هَذِهِ الاُْمّةِ وَ غِياثُها».
  خبر يزيد بن‌ سَليط‌ از امام‌ صادق‌ و موسي‌ بن‌ جعفر در شأن‌ امام‌ رضا عليهم‌ السّلام‌
  ترجمۀ روايت‌ يزيد بن‌ سليط‌ دربارۀ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌
  جلالت‌ شأن‌ يزيد بن‌ سليط‌ در كتب‌ رجالي‌
  لقب‌ «غياث‌» در مورد هيچيك‌ از ائمّه‌ جز امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ نيامده‌ است‌
  مسألۀ ثالثه‌ : رابطۀ ميان‌ زيارت‌ آنحضرت‌ و زيارت‌ خانۀ خدا در ماه‌ رجب‌ المرجّب‌
  روايت‌ امام‌ محمّد تقي‌ دربارۀ افضليّت‌ زيارت‌ امام‌ رضا بر حجِّ غير از حجّةالاسلام‌
  مراد از «هَذا اليَومِ» در روايت‌
  اشكالات‌ وارده‌ در احتمال‌ ضبط‌ «رَحْب‌» در روايت‌ بجاي‌ «رَجَب‌».
  افضليّت‌ زيارت‌ مشاهد مشرّفه‌ در ماه‌ رجب‌
  پاداشهاي‌ مترتّبه‌ بر زيارت‌ حضرت‌ ثامن‌ الحجج‌ عليه‌ السّلام‌
  سرّ استحباب‌ زيارت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ در ماه‌ رجب‌ و رابطۀ آن‌ با حجّ كعبۀ بيت‌الله‌ الحرام
  رؤياي‌ صادقه‌ دربارۀ ارتباط‌ زيارت‌ آنحضرت‌ با حجّ و عمره‌
  اشعار بحرالعلوم‌ در فضيلت‌ كربلا و سائر مشاهد بر كعبه‌ ، و عظمت‌ إتيان‌ صلوة‌ در آنها
  در ذكر معجزات‌ و كرامات‌ صادره‌ از حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌
  بيان‌ حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ كه‌ : وجود خود امام‌ بزرگترين‌ معجزۀ الهي‌ است‌
  اولياي‌ خدا ، اسماء كلّيّۀ الهيّه‌ هستند و كار خلاف‌ نمي‌كنند
  معني‌ ولايت‌ ، عبوديّت‌ صرفه‌ و محو و نيست‌ شدن‌ در ذات‌ خداست‌
  ولايت‌ وليّ خدا مقامي‌ است‌ رفيع‌ كه‌ انديشه‌ را بدان‌ راه‌ نيست‌
  يكي‌ از علل‌ عدم‌ استجابت‌ بعضي‌ از دعاهاي‌ غالب‌ مردم‌ ، اينستكه‌ از درون‌ قلب‌ برنخاسته‌ است‌
  علّت‌ دوّم‌ اينستكه‌ دعاها غالباً به‌ منافع‌ شخصي‌ است‌
  علّت‌ سوّم‌ : غالب‌ خواسته‌هاي‌ مردم‌ ، بر خلاف‌ مصالح‌ واقعيّۀ آنان‌ است‌
  كلام‌ حدّاد : حاجات‌ مردم‌ غالباً امور مادّي‌ است‌ ؛ همه‌ مي‌گويند : وصله‌اي‌ به‌ وصله‌هاي‌ لباس‌
  كرامات‌ حضرت‌ عبدالعظيم‌ عليه‌ السّلام‌ در كنار طهران.
  بركات‌ و كرامات‌ مشهد امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ پيوسته‌ متّصل‌ است‌
  معجزۀ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ در شفا دادن‌ كور.
  به‌ خواب‌ آمدن‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ در اُتريش‌ بر جوان‌ كور ، و شفادادن‌ چشم‌ او را
  معجزۀ حضرت‌ ثامن‌ الحجج‌ به‌ نقل‌ آية‌ الله‌ حائري‌ قَدّس‌ اللهُ سرَّه‌
  معجزۀ حضرت‌ امام‌ رضا عليه‌ السّلام‌ به‌ نقل‌ آية‌ الله‌ لواساني‌ دامت‌ بركاتُه‌
  ضيافت‌ آية‌ الله‌ العظمي‌ حاج‌ سيّد محمّد هادي‌ ميلاني‌ از حضرت‌ حدّاد
  مراقبت‌ شديد مأمورين‌ سازمان‌ امنيّت‌ در آخرين‌ شب‌ توقّف‌ در مشهد
  كلمات‌ حضرت‌ آقا حاج‌ سيّد هاشم‌ در هنگام‌ وداع‌ ، و مراجعت‌ ايشان‌ از مشهد به‌ صوب‌ طهران‌ (ت‌)
  سفر حضرت‌ حدّاد براي‌ زيارت‌ مرقد مطهّر حضرت‌ معصومه‌ سلام‌ الله‌ عليها ، و به‌ شهر اصفهان‌
  مسافرت‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد به‌ بلدۀ طيّبۀ قم‌ ، و كيفيّت‌ زيارت‌ حرم‌ مطهّر و قبرستان‌هاي
  ملاقات‌ حضرت‌ آية‌ الله‌ علاّمۀ طباطبائي‌ و حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد
  ابتهاج‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ از قبرستان‌ شيخان‌ قم‌
  عظمت‌ و نورانيّت‌ قبر حضرت‌ معصومه‌ سلامُ الله‌ عليها
  كلام‌ رهبر عظيم‌ انقلاب‌ آية‌ الله‌ خميني‌ (ره‌) دربارۀ مرحوم‌ حاج‌ ميرزا جواد آقا ملكي‌ تبريزي‌ ،
  ذكر يك‌ دستور از كتاب‌ «أسرار الصّلوة‌» مرحوم‌ حاج‌ ميرزا جواد آقا تبريزي‌ (ت‌)
  نورانيّت‌ قبور واقعه‌ در قبرستان‌ شيخان‌ قم‌
  اعاظم‌ محدّثين‌ از قدماء كه‌ در قبرستان‌ قم‌ مدفونند
  قبر أحمد بن‌ إسحق‌ أشعري‌ وكيل‌ حضرت‌ عسكري‌ عليه‌ السّلام‌ در حُلوان‌ : سَر پُل‌ زهاب‌ است‌
  اداء نماز در مسجد جمكران‌ قم‌ ، در معيّت‌ حضرت‌ حدّاد
  ذكر مرحوم‌ نوري‌ نماز مسجد جمكران‌ را در «نجم‌ ثاقب‌» و ذكر سه‌ نكته‌ (ت‌)
  مسافرت‌ از قم‌ به‌ اصفهان‌ ، ملاقات‌ با مرحومه‌ بانو علويّۀ اصفهاني‌
  نمازگزاردن‌ در مساجد معروفۀ اصفهان‌ ، و زيارت‌ اهل‌ قبور در قبرستان‌ تخت‌ فولاد
  رسالۀ مختصري‌ از مرحوم‌ بيدآبادي‌ در سير و سلوك‌ (ت‌)
  كلام‌ حضرت‌ حدّاد : دو چيز فضاي‌ اصفهان‌ را صاف‌ نگه‌ داشته‌ است‌
  حفظ‌ قبور علماء بالله‌ و توسّل‌ عامّۀ مردم‌ بدانها از وظائف‌ حتميّه‌ است‌
  عذابهاي‌ آسماني‌ نتيجۀ اهانت‌ به‌ مقدّسات‌ است‌
  بيان‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد در سبب‌ مسافرت‌ برخي‌ از اولياء الهي‌
  عدم‌ تمايل‌ حضرت‌ آقا براي‌ تماشاي‌ آثار عتيقۀ شهر اصفهان‌ ؛ و ديدار از يكي‌ از طلاّب‌ آشنا و محبّ
  مراجعت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ به‌ قم‌ و طهران‌ و ديدار از ارحام‌ و دوستاني‌ كه‌ دعوت‌ مي‌نمودند
  كلام‌ حضرت‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد به‌ آقاي‌ بياتي‌ در شاهزاده‌ حسين‌ همدان‌
  مراجعت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ از ايران‌ به‌ عتبات‌ عاليات‌
  بخش ششمين: سفر چهارم حقير به أعتاب در سنه 1387 هجريه قمريه
  ملاقات‌هاي‌ اعلام‌ از علماء با حضرت‌ حدّاد در كربلا..
  «فتوحات‌ مكّيّة‌» محيي‌ الدّين‌ عربي‌
  نصّ عبارت‌ محيي‌ الدّين‌ عربي‌ بر امام‌ زمان‌ طبق‌ عقيدۀ شيعۀ اماميّه‌
  محيي‌ الدّين‌ در «فتوحات‌» عمل‌ به‌ رأي‌ و قياس‌ را به‌ شدّت‌ محكوم‌ مي‌كند
  دليل‌ محدّث‌ نيشابوري‌ بر تشيّع‌ محيي‌ الدّين‌ ، إبطال‌ عمل‌ به‌ رأي‌ و قياس‌ است‌
  دلائلي‌ كه‌ علماء بر تشيّع‌ محيي‌ الدّين‌ ذكر نموده‌اند
  دلالت‌ «فَصُّ حِكْمَةٍ إماميَّةٍ في‌ كَلِمَةٍ هَرونيَّةٍ» بر تشيّع‌ محيي‌ الدّين‌
  مطالب‌ محيي‌ الدّين‌ در فَصّ داوديّ و در فصّ إسحقيّ.
  كلام‌ صدرالمتألّهين‌ در «مفاتيح‌ الغيب‌» دربارۀ احكام‌ مجذوبين‌
  براي‌ اولياي‌ عالي‌رتبه‌ ، امكان‌ دارد احكام‌ را از باطن‌ رسول‌الله‌ و كتاب‌ و سنّت‌ اخذ نمايند
  گفتار محيي‌ الدّين‌ در فصّ داوديّ ، طبق‌ عقيدۀ سنّت‌ است‌
  ردّ رهبر عظيم‌ انقلاب‌ بر فصّ داوديّ «فُصوص‌ الحِكَم‌».
  عامّه‌ كسي‌ را كه‌ مُتعه‌ كند مي‌كشند ، ولي‌ اگر زنا كند او را رها مي‌كنند
  عامّه‌ شيعه‌ را به‌ اتّهام‌ رَفْض‌ مي‌كشند ، ولي‌ كافر و مُلحد را رها مي‌كنند
  مرحوم‌ قاضي‌ ، محيي‌ الدّين‌ و ملاّي‌ رومي‌ را كامل‌ و شيعه‌ ميدانسته‌اند
  مقايسه‌ ميان‌ شعر حافظ‌ شيرازي‌ و ابن‌ فارض‌ مصريّ..
  كلام‌ قاضي‌ و حدّاد : وصول‌ به‌ توحيد بدون‌ ولايت‌ محال‌ است‌
  محي الدين: أقرب الناس اليه علي بن البيطالب، امام العالم وسر الانبياء اجمعين.
  تحقيقي‌ از حقير راجع‌ به‌ سير و سلوك‌ افراد در اديان‌ و مذاهب‌ مختلفه‌ و نتيجۀ مثبت‌ و يا منفي‌ آن
  عرفاي غير شيعه در طول تاريخ ، يا عارف نبوده‌اند و يا از ترس عامّه تقيّه مي‌نموده‌اند
  محيي‌ الدّين‌ و سائر عرفاء ، هر يك‌ در مقام‌ بقاء بعد از فناء نور خاصّي‌ دارند
  كلام‌ سعدالدّين‌ حَمَويّ دربارۀ محيي‌ الدّين‌ و شهاب‌ الدّين‌ سُهْرَوَرديّ..
  مكاشفاتي‌ در «فتوحات‌» وارد است‌ كه‌ با واقع‌ مطابقت‌ ندارد
  تحريفات‌ بسياري‌ در «فتوحات‌ مكّيّه‌» بعمل‌ آمده‌ است‌
  كلام‌ شعراني‌ در تحريفاتي‌ كه‌ در «فتوحات‌» بعمل‌ آمده‌ است‌
  نسبت كلام‌ «لَمْ يَقْتُلْ يَزيدُ الْحُسَيْنَ إلاّبِسَيْفِ جَدِّهِ» ‌ به‌ محيي‌ الدّين‌ تهمت‌ است‌
  ردّ صاحب‌ «روضات‌» بر محيي‌ الدّين‌ و بر جميع‌ عرفاء.
  تحقيقي‌ از مصنّف‌ دربارۀ حقيقت‌ وحدت‌ وجود
  آيات‌ دالّۀ بر وحدت‌ وجود در قرآن‌ كريم‌
  نقل‌ محيي‌ الدّين‌ از حضرت‌ سجّاد ، أشعار كتمان‌ توحيد را
  دفاع‌ قاضي‌ نورالله‌ از محيي‌ الدّين‌ در معني‌ وحدت‌ وجود
  گفتار مير سيّد شريف‌ در «حواشي‌ شرح‌ تجريد» در معني‌ صحيح‌ وحدت‌ وجود
  فرمان‌ آقا محمّد علي‌ كرمانشاهي‌ به‌ كشتن‌ سه‌ تن‌ از دراويش..
  كلام‌ استاد علاّمۀ طباطبائي‌ در حرّيّت‌ اهل‌ توحيد در زمان‌ رفع‌ جُمود و تحجّر.
  ادلّه‌ و شواهد قاضي‌ نورالله‌ از كلمات‌ أعلام‌ و أشعار بر حقيقت‌ توحيد
  صاحب‌ «روضات‌» شيخ‌ أحمد أحسائي‌ را «بَعْضُ مَشايِخِ عُرَفآئِنا الْمُتَأَخِّرين‌» ميداند
  مدح‌ عظيم‌ و تحسين‌ بليغ‌ صاحب‌ «روضات‌» از سيّد كاظم‌ رشتي‌
  ترجمۀ صاحب‌ «روضات‌» حافظ‌ رَجَب‌ بُرسيّ را
  أشعار فاخرۀ حافظ‌ رجب‌ بُرسيّ به‌ نقل‌ صاحب‌ «روضات‌».
  ردّ شديد صاحب‌ «روضات‌» بر حافظ‌ رجب‌ برسيّ.
  انتقاد صاحب‌ «روضات‌» از شيخ‌ أحمد أحسائي‌ و از پيروان‌ وي‌ وسيد علي‌محمد باب..
  لازمۀ پيمودن‌ طريقۀ ضدّ عرفان‌ ، مَدسوس‌ دانستن‌ آثار عظيمۀ مذهب‌ است‌
  گفتار علاّمۀ أميني‌ در ترجمۀ شاعر غدير : حافظ‌ رجب‌ برسيّ.
  روايت‌ وارده‌ در اوج‌ عظمت‌ مقام‌ و منزلت‌ امام‌ عليه‌ السّلام‌
  علاّمۀ أميني‌ : علّت‌ اختلاف‌ عرفاء با اهل‌ ظاهر ، اختلاف‌ استعداد نفوس‌ است‌
  علاّمۀ أميني‌ : كلام‌ عرفاء بالله‌ مافوق‌ انديشۀ بشر است‌ و كتمان‌ آن‌ لازم‌
  ردّ علاّمۀ أميني‌ بر صاحب‌ «أعيان‌ الشّيعة‌» نسبت‌ غلوّ را به‌ حافظ‌ رجب‌ برسيّ.
  أشعار بلند پايۀ حافظ‌ رجب‌ در مدائح‌ رسول‌ أكرم‌ و أهل‌ البيت‌ عليهم‌ السّلام‌
  روايات‌ وارده‌ در اينكه‌ رسول‌ أكرم‌ اوّلين‌ آفريدۀ خدا بود
  أشعار بلند پايۀ حافظ‌ رجب‌ برسي در مدح‌ و تعظيم‌ رسول‌ أكرم‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌
  شيخيّه‌ و حَشويّه‌ با محيي‌ الدّين‌ عربي‌ و عرفاء در دو قطب‌ متعاكس‌ قرار دارند
  كلام‌ مرحوم‌ قاضي‌ : شيخ‌ أحمد أحسائي‌ ، خدا را پوچ‌ و بدون‌ اثر معرّفي‌ ميكند
  شيخ‌ أحمد أحسائي‌ بدون‌ استاد رياضت‌ كشيد ، و در وادي‌ خطير گرفتار آمد
  تعظيم‌ و تجليل‌ ملاّصدراي‌ شيرازي‌ و عبدالوهّاب‌ شَعراني‌ ، از محيي‌ الدّين‌ عربي‌
  توصيف‌ محدّث‌ نوري‌ ، جَلالت‌ شَعراني‌ را از لسانِ ميرحامد حسين‌ از اعلام‌ عامّه‌
  همه‌ بايد در راه‌ سير و سلوك‌ خدا قدم‌ نهند ؛ برسند يا نرسند
  كلام‌ محدّث‌ نوري‌ و نقل‌ خبر رجبيّون‌ از محيي‌ الدّين‌ عربي‌
  تحريف‌ محدّث‌ نوري‌ در نقل‌ عبارت‌ محيي‌ الدّين‌ از «محاضرات‌».
  مراد از روافض‌ در مكاشفۀ منقولۀ از «مسامرات‌» خوارج‌ هستند
  مطالب‌ واردۀ در «محاضرات‌» دالّۀ بر خلوص‌ شيخ‌ محيي‌ الدّين‌
  در «محاضرات‌» محيي‌ الدّين‌ از حضرت‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌ روايت‌ دارد
  تفسير حضرت‌ حدّاد عبارت‌ محيي‌ الدّين‌ را : «وَ لِكُلِّ عَصْرٍ واحِدٌ يَسْمو بِهِ».
  گفتار اهل‌ توحيد در حال‌ فناء ، گفتار خداوند است‌
  جرم‌ و گناه‌ حسين‌ بن‌ منصور حلاّج‌ ، كشف‌ اسرار بود
  جُنَيد بغداديّ مي‌گويد : شيخ‌ ما در اصول‌ و فروع‌ و بلا كشيدن‌ عليّ مرتضي‌ است‌
  «شَطَحيّات‌» كلماتي‌ است‌ از سالك‌ مجذوب‌ كه‌ فيها رآئِحَةُ رُعونَةٍ وَ دَعْوًي‌
  بخش هفتمين: سفر پنجم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1389 هجريّۀ قمريّه‌
  بعضي‌ از مكاتيب‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد به‌ خطّ خود براي‌ حقير.
  سلوك‌ راه‌ خدا بدون‌ انفاق‌ و ايثار و جلوۀ جلال‌ ، محال‌ است‌
  حاج‌ سيّد ضيآءالدّين‌ دُرّيّ و خواب‌ عجيب‌ در تفسير بيت‌ حافظ‌
  سلوك‌ حضرت‌ حدّاد ، مَبني‌ بر لزوم‌ استاد بود
  بعضي‌ اوقات‌ استاد ، شاگرد را به‌ جهتي‌ تحت‌ تربيت‌ استاد ديگر مي‌گذارد
  استاد مي‌تواند وصيّ ظاهري‌ و وصيّ باطني‌ داشته‌ باشد
  مخالفت‌ با رسول‌ خدا در امر اُسامه‌ و پدرش‌ ، از لِسان‌ محيي‌ الدّين‌ عربي‌
  حكم‌ به‌ جواز انتقال‌ از مذهبي‌ از مذاهب‌ عامّه‌ در هر حكمي‌ از احكام‌ ، از لسان‌ محيي‌الدّين‌
  بخش هشتمين: سفر ششم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌
  نصائح‌ حضرت‌ حدّاد به‌ بنده‌زادگان‌ ، و كلمات‌ ايشان‌ دربارۀ مرحوم‌ قاضي‌
  قرائت‌ حضرت‌ حدّاد اشعاري‌ را كه‌ مرحوم‌ قاضي‌ براي‌ ايشان‌ مي‌خوانده‌اند
  دعاهاي‌ منقوله‌ از حضرت‌ حدّاد در صَلَوات‌ و سَجَدات‌ نماز.
  دعاي‌ احْتِجاب‌ به‌ نقل‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد قَدَّس‌ اللهُ روحَه‌
  بعضي‌ از ادعيه‌اي‌ كه‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ قرائت‌ مي‌نمودند
  استخراجات‌ و رموز حروف‌ و اعداد ، نزد مرحوم‌ قاضي‌ رحمة‌ الله‌ عليه‌
  اكتشافات‌ محيي‌ الدّين‌ عربي‌ با علم‌ حروف‌ ، راجع‌ به‌ بعضي‌ از امور غيبيّه‌
  عرفان‌ حافظ‌ شيرازي‌ و ملاّمحمّد مولويّ مُخّ اسلام‌ است‌
  غزل‌ شيواي‌ حافظ‌ شيرازي‌ دربارۀ حضرت‌ صاحب‌ الزّمان‌ ارواحنا فداه‌
  كيفيّت‌ تهجّد حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ در مدّت‌ عمر.
  ابيات‌ «مثنوي‌» در فتوّت‌ و اخلاص‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌
  بخش نهمين: سفر هفتم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1392 هجريّۀ قمريّه‌
  بعضي‌ از نامه‌هاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ براي‌ حقير به‌ خطّ خودشان‌
  امتحان‌ الهي‌ و فتنۀ شديد در ميان‌ مجتمع‌ اصحاب‌ و محبّان‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد أعلي‌ اللهُ درجَت
  نشر كلمۀ شيطانيّه‌ كه‌ : اهل‌ توحيد ، اهل‌ ولايت‌ نيستند.
  نتيجۀ فساد و خلل‌ در كار اولياء خدا ، خسران‌ در دنيا و آخرت‌ است‌
  انفاق‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، مرز نداشت‌
  >> حالات‌ خوش‌ توحيدي‌ ، و بعضي‌ از كرامات‌ آقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌
  از ما گدائي‌ و از خداوند لطف‌ و احسان‌ و عطا و كرم‌
  بخش دهمين: سفر هشتم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1394 هجريّۀ قمريّه‌
  سيّد خشك‌ مغزي‌ ، ادّعاي‌ سيّد حسني‌ را ميكند.
  جلوگيري‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ از فتنۀ مدّعي‌ سيّد حسني‌
  درجات مردم.
  كلام‌ حدّاد : سراسر عالم‌ همه‌ عشق‌ است‌ ؛ عشق‌ بالا به‌ پائين‌ و عشق‌ پائين‌ به‌ بالا.
  تفسير آيۀ : وَ مَا تَغِيضُ الاَْرْحَامُ وَ مَا تَزْدَادُ.
  تفسير حاج‌ سيّد هاشم‌ و بيان‌ سه‌ نكته‌ در عبارت‌ زيارت‌ رجبيّه‌
  قرائت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ أشعاري‌ از «ديوان‌ مغربي‌» را
  بَسْطُ الزّمان‌ وَطيُّ الزّمان‌ براي‌ يكي‌ از رفقاي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد.
  داستان‌ مرد زرگر كه‌ براي‌ او بسط‌ الزّمان‌ شد ، از «مشارق‌ الدّراريّ»
  تحفّظ‌ و خودداري‌ اكيد حاج‌ سيّد هاشم‌ از بروز كرامات‌ و خوارق‌ عادات‌
  تفسير آيۀ «إِنْ هِيَ إِلَّاأَسْمَآءٌ سَمَّيْتُمُوهَآ أَنتُمْ» در حرم‌ مطهّر سامرّاء
  بخش‌ يازدهمين‌ : سفر نهم‌ و دهم‌ حقير به‌ أعتاب‌ عاليات‌ در سنۀ 1395. و سنۀ 1396 هجريّۀ قمريّه‌
  كلام‌ حدّاد در عقوبت‌ الهيّۀ إفشاء اسرار الهيّه‌
  كلام‌ حدّاد : عذاب‌ إفشاء سرّ ، استدراج‌ است‌
  نقل‌ حدّاد قول‌ رسول‌ خدا را : من‌ از پنج‌ كار اطفال‌ خوشم‌ مي‌آيد ، و تفسير آن‌
  معامله‌ و ادب‌ رفقا با حدّاد ، در لياقت‌ مقام‌ ايشان‌ نبود.
  از شرائط‌ اوّليّۀ احترام‌ به‌ سيّد هاشم‌ ، احترام‌ به‌ عائله‌ و اولاد و احفاد اوست‌
  از فتوّت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ رحمة‌ الله‌ عليه‌ قضايائي‌ شنيدني‌ است‌
  بدرقۀ حضرت‌ حدّاد تا سامرّاء ، و تا مَطار بغداد در سفر اخير بنده‌
  اشعار شبستري‌ در طلوع‌ نور توحيد.
  بخش‌ دوازدهمين‌ :سفر حقير به‌ شام‌ براي‌ زيارت‌ قبر بي‌بي‌ زينب‌ سلامُ الله‌ علَيها و ملاقات‌ با حضر
  زيارت‌ قبر حضرت‌ زينب‌ سلامُ الله‌ عليها در معيّت‌ حضرت‌ آقا
  سؤالهاي‌ سلوكي‌ رفقا و پاسخ‌هاي‌ توحيدي‌ حضرت‌ آقا در زينبيّه‌
  كلام‌ حدّاد : معاني‌ غامضۀ اسرار الهيّه‌ و ادعيۀ ائمّه‌ بدون‌ توحيد قابل‌ فهم‌ نيست‌
  كلام‌ حدّاد : در حقيقت‌ ، مضمون‌ بسياري‌ از خواسته‌ها در دعاها ، خواست‌ توحيد است‌
  كلام‌ حدّاد : «إيمانًا تُباشِرُ بِهِ قَلْبي‌» معني‌اي‌ غير از توحيد ميتواند داشته‌ باشد ؟.
  كلام‌ حدّاد : مفاد عبارت «أنا واثِقٌ مِنْ دَليلي‌ بِدَلالَتِكَ ، وَ ساكِنٌ مِنْ شَفيعي‌ إلي‌ شَفاع
  پاسخ‌ حدّاد در ربط‌ إخبار مرتاضان‌ گاو پرست‌ بر بعضي‌ از امور با حركت‌ دم‌ گاو.
  در شريعت‌ اسلام‌ ، فناء در غير ذات‌ اقدس‌ حقّ متعال‌ ممنوع‌ است‌
  كلام‌ حدّاد : پيروي‌ از خصوص‌ استاد كامل‌ ، از ضروريّات‌ مسائل‌ طريق‌ است‌
  در شريعت‌ ختمي‌ نبوّت‌ ، پيروي‌ واقعي‌ از جميع‌ انبياي‌ سَلَف‌ مردود است‌
  سالك‌ به‌ جائي‌ مي‌رسد كه‌ ميان‌ او و خاطرات‌ همچون‌ سدّ سكندر كشيده‌ مي‌شود.
  ابيات‌ شيخ‌ محمود شبستري‌ در لزوم‌ شناختن‌ انسان‌ حقيقت‌ خويش‌ را
  كلام‌ حدّاد : نجاست‌ را به‌ غير بزن‌ ، نه‌ به‌ خودت‌
  از أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ : «وَلَكِنّي‌ لا أرَي‌ إصْلاحَكُمْ بِإفْسادِ نَفْسي‌»
  تواضع‌ شديد حاج‌ سيّد هاشم‌ نسبت‌ به‌ جميع‌ خلائق‌ مخصوصاً سالكين‌
  تواضع‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ بر اساس‌ تعليم‌ «صحيفۀ سجّاديّه‌» بود.
  ابيات‌ ابن‌ فارض‌ در فراق‌ احبّه‌ و أولياء الله‌ در مكّه‌ و خَيْف‌
  در حضور حضرت‌ حدّاد ، در روزهاي‌ توقّف‌ در زينبيّۀ شام‌
  شرح‌ حال‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد در آخرين‌ روز توقّف‌ در زينبيّۀ شام‌
  اشعار ابن‌ فارض‌ : شرح‌ حال‌ حقير با حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، و ترجمۀ اشعار.
  مدّت‌ حيات‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد پس‌ از مراجعت‌ از شام‌ ، و رحلت‌ در كربلاي‌ مُعَلَّي‌
  ابيات‌ ابن‌ فارض‌ مصريّ مناسب‌ با رحلت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد ، و ترجمۀ ابيات‌
  غزلهايي‌ از خواجه‌ حافظ‌ شيرازي‌ مناسب‌ حال‌
  رموز و اشارات‌ و دلالات‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ را كسي‌ نفهميد.
  كلام‌ حدّاد : تو همه‌اش‌ مكّه‌ ميروي‌ ، كربلا ميروي‌ ! پس‌ كِيْ بسوي‌ خدا ميروي‌؟!
  مناسبت اشعار ابن فارض و خواجه حافظ هر دو با رحلت حداد.
  محصّل‌ و خلاصه‌اي‌ از مطالب‌ سابقه‌ در شناخت‌ و معرفت‌ حضرت‌ حاج‌ سيّد هاشم‌ حدّاد روحي‌ فداه‌
  در حوزه‌ها بايد علاوه‌ بر حكمت‌ نظري‌ مؤسّسه‌هاي‌ حكمت‌ عملي‌ دائر گردد.
  معارف‌ الهيّه‌ مانند جواهر نفيسه‌ ، مصون‌ و محفوظ‌ از نظر اجانب‌ مي‌باشد.
  خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ روايت‌ مسعودي‌ دربارۀ قدرت‌ اولياء الله‌
  خلاصه‌ و محصّل‌ گفتار در عظمت‌ معنوي‌ و روحي‌ حاج‌ سيّد هاشم‌

کلیه حقوق در انحصارپرتال متقین میباشد. استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است

© 2008 All rights Reserved. www.Motaghin.com


Links | Login | SiteMap | ContactUs | Home
عربی فارسی انگلیسی