گالری تصاویر آرشیو بانک صوت کتابخانه پرسش و پاسخ ارتباط با ما صفحه اصلی
 
اعتقادات اخلاق حکمت عرفان علمی اجتماعی تاریخ قرآن و تفسیر جنگ
کتابخانه > مباحث علمی و اجتماعی > نور ملکوت قرآن > نور ملكوت قرآن جلد 3
كتاب نورملكوت قرآن / جلد سوم / قسمت هفدهم: اميرالمومنين و ياد از همراهان، عمار ياسر و خصوصيات او

داستان‌ قرائت‌ مرد أنصاريّ سورۀ كهف‌ را در غَزوه‌، و خوابيدن‌ مرد مهاجري‌

مانند نماز عبّاد بن‌ بِشْر كه‌ با عمّار بن‌ ياسر مأمور نگهباني‌ تنگۀ كوه‌ (شِعْب‌) بودند، و عبّاد مشغول‌ نماز بود و تير دشمن‌ بر پيكرش‌ مي‌نشست‌ و دوست‌ داشت‌ بميرد و جان‌ دهد، امّا سوره‌اي‌ را كه‌ مشغول‌ به‌ خواندن‌ آن‌ در نماز بود رها ننمايد. توضيح‌ آنكه‌: بنا به‌ گفتۀ واقِدي‌ در «مَغازي‌»: به‌ مسلمين‌ مدينه‌ خبر دادند كه‌: اعراب‌ از طائفة‌ أنْمار و ثَعْلَبَة‌، لشكري‌ آماده‌ كرده‌ و عازم‌ حمله‌ به‌ مدينه‌ هستند، و عجب‌ اينست‌ كه‌ مسلمين‌ از اين‌ امر بي‌خبرند.

چون‌ اين‌ خبر به‌ رسول‌ الله‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ رسيد، با چهارصد نفر از اصحاب‌ خود براي‌ دفاع‌ حركت‌ كرد، و از مَضيق[304] عبور كرده‌، در


صفجه 328

وادي‌ الشُّقْرَة‌ يك‌ روز توقّف‌ فرمود، و در آنجا لشكريان‌ را مأمور به‌ فحص‌ نمود. آنها تا شب‌ گشتند و خبر آوردند كه‌ اعراب‌ فرار كرده‌ و در بالاي‌ كوه‌ سنگر ساخته‌ و اشراف‌ دارند. و چون‌ مشركين‌ نزديك‌ بودند و احتمال‌ حمله‌ و غارت‌ از آنها ميرفت‌، رسول‌ خدا در آنروز نماز را با مسلمين‌ به‌ طريق‌ نماز خوف‌ بجاي‌ آوردند. و اين‌ اوّلين‌ نمازي‌ بود كه‌ بدين‌ طريق‌ ـ و در اين‌ جنگ‌ كه‌ نامش‌ غزوۀ ذاتُ الرِّقاع‌ است‌ ـ طبق‌ نزول‌ جبرئيل‌ و آيات‌ قرآن‌ در كيفيّت‌ آن‌، رسول‌ خدا با مسلمين‌ به‌ جماعت‌ انجام‌ دادند.

مشركين‌ كه‌ به‌ كوهها فرار كرده‌ بودند، در جاي‌ خود جماعتي‌ از زنان‌ را گذاشته‌ بودند كه‌ در ميان‌ آنها يك‌ زن‌ جوان‌ زيبائي‌ بود؛ همۀ اين‌ زنان‌ بدست‌ مسلمين‌ اسير شدند، و در وقت‌ مراجعت‌ مسلمين‌ آنها را با خود به‌ مدينه‌ آوردند.

چون‌ رسول‌ خدا حركت‌ كرد به‌ سوي‌ مدينه‌، شوهر اين‌ زن‌ كه‌ او را دوست‌ ميداشت‌، با خود سوگند ياد كرد كه‌: دنبال‌ محمّد برود، و ديگر به‌ سوي‌ قومش‌ برنگردد مگر آنكه‌ محمّد را بكشد و يا از مسلمين‌ خوني‌ بريزد و يا زوجه‌اش‌ را رها سازد!

رسول‌ خدا شبانگاه‌ در مسيرش‌ كه‌ بادي‌ تند مي‌وزيد، در تنگه‌اي‌ كه‌ در برابرش‌ بود توقّف‌ نموده‌ و گفت‌: مَنْ رَجُلٌ يَكْلَؤُنَا اللَيْلَةَ؟! «كيست‌ مردي‌ كه‌ امشب‌ از ما پاسداري‌ كند؟!»

دو نفر از اصحاب‌ برخاستند: عمّار بن‌ ياسر و عبّاد بن‌ بشر، و گفتند: ما امشب‌ از شما حفاظت‌ و نگهداري‌ ميكنيم‌ اي‌ رسول‌ خدا! و باد هم‌ همينطور مي‌وزيد و قطع‌ نميشد.

حضرت‌ رسول‌ الله‌ آن‌ دو مرد پاسدار را در دهانۀ شعب‌ (تنگه‌) نشاندند.

يكي‌ از آن‌ دو به‌ ديگري‌ گفت‌: كداميك‌ از دو نيمۀ شب‌ را بيشتر دوست‌


صفجه 329

داري‌؛ كه‌ من‌ در غير آن‌ نيمه‌ پاسداري‌ كنم‌ و تو استراحت‌ كني‌، و در آن‌ نيمه‌ تو به‌ پاسداري‌ قيام‌ كني‌ و من‌ استراحت‌ نمايم‌؟!

گفت‌: تو اوّل‌ شب‌ را به‌ نگهباني‌ مشغول‌ باش‌!

بنابراين‌ عمّار بن‌ ياسر كه‌ از مهاجرين‌ بود خوابيد و عبّاد بن‌ بشر كه‌ از انصار بود به‌ نماز مشغول‌ شد. در اين‌ حال‌ آن‌ دشمن‌ خداي‌ قسم‌ ياد كرده‌، براي‌ ربودن‌ زنش‌ به‌ تنگه‌ حمله‌ كرد. و اين‌ در حالي‌ بود كه‌ باد آرام‌ گرفته‌ بود. چون‌ چشمش‌ به‌ عبّاد از نزديكي‌ افتاد، دانست‌ كه‌ امر پاسداري‌ به‌ عهدۀ اوست‌. خواست‌ او را با تير بزند و چون‌ راه‌ شعب‌ باز شد به‌ داخل‌ شعب‌ كه‌ مسلمين‌ بودند و در شب‌ تار آرميده‌ بودند و مشغول‌ تهجّد و تعبّد بودند حمله‌ور شود. تيري‌ در كمان‌ نهاده‌ بسوي‌ عبّاد پرتاب‌ كرد. تير بر بدن‌ عبّاد نشست‌. عبّاد تير را در آورده‌ و به‌ دور انداخت‌. پس‌ از آن‌ تير دگري‌ بسوي‌ عبّاد رها كرد. اين‌ نيز بر بدن‌ او نشست‌. آنرا نيز در آورده‌ و انداخت‌. و سپس‌ تير سوّم‌ را به‌ سوي‌ او انداخت‌. اين‌ نيز بر بدنش‌ نشست‌.

چون‌ آمدن‌ خون‌ از بدنش‌ زياد شد، ركوع‌ نموده‌ سجده‌ بجاي‌ آورد، و به‌ رفيقش‌ عمّار گفت‌: بنشين‌؛ دشمن‌ آمده‌ است‌!

عمّار نشست‌، و فوراً برخاست‌. آن‌ مرد اعرابي‌ دشمن‌ دانست‌ كه‌ اينها مستعدّ دفاع‌ هستند و او را تعقيب‌ ميكنند.

در غزوۀ ذاتُ الرُّقاع‌، عبّاد بن‌ بشر أنصاريّ ميخواست‌ بميرد ولي‌ قرائتش‌ را قطع ننمايد

در اين‌ حال‌ عمّار گفت‌: اي‌ برادر جان‌ من‌! چرا در اوّلين‌ تيري‌ كه‌ به‌ تو زد مرا بيدار نكردي‌؟!

عبّاد پاسخ‌ داد كه‌:

كُنْتُ في‌ سورَةٍ أقْرَأُها وَ هيَ سورَةُ الْكَهْفِ، فَكَرِهْتُ أنْ أقْطَعَها حَتَّي‌ أفْرُغَ مِنْها. وَ لَوْ لا أنّي‌ خَشيتُ أنْ اُضَيِّعَ ثَغْرًا أمَرَني‌ بِهِ رَسولُ اللَهِ صَلَّي‌ اللَهُ عَلَيْهِ وَ ءَالِهِ وَ سَلَّمَ، ما انْصَرَفْتُ وَ لَوْ أُتيَ عَلَي‌ نَفْسي‌!


صفجه 330

«من‌ در نمازم‌ مشغول‌ خواندن‌ سوره‌اي‌ از قرآن‌ بودم‌ كه‌ سورۀ كهف‌ بود. و ناپسند داشتم‌ كه‌ آنرا قطع‌ كنم‌، تا به‌ پايان‌ برسانم‌. و اگر نگران‌ آن‌ نبودم‌ كه‌ سرحدّي‌ را كه‌ رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ حفاظتش‌ را به‌ من‌ محوّل‌ كرده‌ است‌ ضايع‌ نمايم‌، از آن‌ سوره‌ دست‌ بر نميداشتم‌ گرچه‌ روح‌ از بدنم‌ پرواز ميكرد!»

و گفته‌ شده‌ است‌: آن‌ مرد، انصاري‌ بود و عِمارَة‌ بن‌ حَزْم‌ بود، و امّا در نزد من‌ به‌ قول‌ قويّ عمّار بن‌ ياسر بوده‌ است‌. [305]

مسلمين‌ اينطور با قرآن‌ حكيم‌ انس‌ داشتند، و در خلوت‌ با خدا، با تلاوت‌ كتاب‌ خدا، در عوالم‌ معني‌ غرق‌ مي‌شدند؛ و راضي‌ بودند كه‌ جان‌ تسليم‌ كنند و از لذّت‌ مكالمه‌ دست‌ نشويند.

أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌، چنين‌ حواريّوني‌ دارد، كه‌ آنها در مجالست‌ و مؤانست‌ و ذكر و فكر، با او عشق‌ مي‌ورزيدند؛ و حضرت‌ در سوگشان‌ ناله‌ ميزند و اشك‌ مي‌ريزد و آه‌ ميكشد؛ نِعْمَ الإمامُ وَ نِعْمَ الْمَأْمومُ!

آخرين‌ خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌، و ياد از برادران‌ شهيدش‌

در آخرين‌ هفتۀ عمر خود خطبه‌اي‌ خواند كه‌ آخرين‌ خطبه‌اش‌ بود؛ و در آن‌ خطبه‌ فرمود:

أَيْنَ إخْوَانِي‌ الَّذِينَ رَكِبُوا الطَّرِيقَ، وَ مَضَوْا عَلَي‌ الْحَقِّ؟ أَيْنَ عَمَّارٌ؟ وَ أَيْنَ ابْنُ التَّيِّهَانِ؟ وَ أَيْنَ ذُوالشَّهَادَتَيْنِ؟ وَ أَيْنَ نُظَرَآؤُهُمْ مِنْ إخْوَانِهِمُ الَّذِينَ تَعَاقَدُوا عَلَي‌ الْمَنِيَّةِ؟ وَ أُبْرِدَ بِرُءُوسِهِمْ [306] إلَي‌ الْفَجَرَةِ؟!


صفجه 331

قَالَ: ثُمَّ ضَرَبَ بِيَدِهِ عَلَي‌ لِحْيَتِهِ الشَّرِيفَةِ الْكَرِيمَةِ، فَأَطَالَ الْبُكَآءَ؛ ثُمَّ قَالَ عَلَيْهِ السَّلا مُ:

أَوْهِ! عَلَي‌ إخْوَانِي‌ الَّذِينَ تَلَوُا الْقُرْءَانَ فَأَحْكَمُوهُ، وَ تَدَبَّرُوا الْفَرْضَ فَأَقَامُوهُ. أَحْيَوُا السُّنَّةَ، وَ أَمَاتُوا الْبِدْعَةَ. دُعُوا لِلْجِهَادِ فَأَجَابُوا، وَ وَثِقُوا بِالْقَآئِدِ فَاتَّبَعُوهُ.

«كجا هستند برادران‌ من‌ كه‌ سوار بر مركب‌ راه‌ حقّ شدند، و طريق‌ را به‌ خوبي‌ پيمودند؟ آنانكه‌ بر اساس‌ حقّ گذشتند، و جميع‌ اعمال‌ و اقوالشان‌ را بر اين‌ مدار قرار ميدادند. عمّار كجاست‌؟ ابن‌ تَيِّهان‌ كجاست‌؟ حذيفه‌ ذوالشّهادتين‌ كجاست‌؟ امثال‌ و نظائرشان‌ كجا هستند كه‌ با مرگ‌ عقد اخوّت‌ بستند، و با يكديگر پيمان‌ نهادند كه‌ تا حدّ شهادت‌ و خوابيدن‌ در بستر موت‌، دست‌ از حمايت‌ برندارند؟ آنانكه‌ شهيد شدند و سرهاي‌ آنها را به‌ نزد فجره‌ و فسقه‌ و جنايتكاران‌ روزگار همچون‌ معاويه‌ بردند.

در اينحال‌ دست‌ خود را به‌ محاسن‌ مباركش‌ زد، و گريۀ طولاني‌ نمود؛ و پس‌ از آن‌ فرمود:

آه‌! بر آن‌ برادران‌ در گذشتۀ من‌ كه‌ قرآن‌ را تلاوت‌ كردند، و آنرا استوار و محكم‌ داشتند. و در واجبات‌ تدبّر كردند، و آنها را اقامه‌ نمودند. سنّت‌ را زنده‌ كردند، و بدعت‌ را كشتند. به‌ جهاد دعوت‌ شدند و اجابت‌ نمودند. و به‌ قائد و رهبرشان‌ وثوق‌ داشتند و از او پيروي‌ كردند!»

ثُمَّ نَادَي‌ بِأَعْلَي‌ صَوْتِهِ: الْجِهَادَ، الْجِهَادَ! عِبَادَ اللَهِ! أَلَا وَ إنِّي‌ مُعَسْكِرٌ فِي‌ يَوْمِي‌ هَذَا، فَمَنْ أَرَادَ الرَّوَاحَ إلَي‌ اللَهِ فَلْيَخْرُجْ.

«و پس‌ از آن‌ با بلندترين‌ فرياد خود ندا در داد: جهاد، جهاد! اي‌ بندگان‌ خدا! آگاه‌ باشيد كه‌ من‌ همين‌ امروز تهيّۀ سپاه‌ مي‌بينم‌ و به‌ سوي‌ معاويه‌ حركت‌ ميكنم‌؛ هر كس‌ ميخواهد به‌ سوي‌ خدا برود، خارج‌ شود.»


صفجه 332

قالَ نَوْفٌ: وَ عَقَدَ لِلْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلامُ في‌ عَشْرَةِ ءَالافٍ، وَ لِقَيْسِ ابْنِ سَعْدٍ رَحِمَهُ اللَهُ في‌ عَشْرَةِ ءَالافٍ، وَ لاِبي‌ أيّوبَ الانْصاريِّ في‌ عَشْرَةِ ءَالافٍ، وَ لِغَيْرِهِمْ عَلَي‌ أعْدادٍ اُخَرَ وَ هُوَ يُريدُ الرَّجْعَةَ إلَي‌ صِفّينَ.

فَما دارَتِ الْجُمُعَةُ حَتَّي‌ ضَرَبَهُ الْمَلْعونُ ابْنُ مُلْجَمٍ لَعَنَهُ اللَهُ. فَتَراجَعَتِ الْعَساكِرُ، فَكُنّا كَأَغْنامٍ فَقَدَتْ راعِيَها تَخْتَطِفُها الذِّئابُ مِنْ كُلِّ مَكانٍ. [307]

«نَوْف‌ بكالي‌ گفت‌: در اين‌ حال‌ براي‌ حضرت‌ امام‌ حسين‌ عليه‌ السّلام‌ پرچمي‌ بست‌ با ده‌ هزار نفر، و براي‌ قيس‌ بن‌ سعد بن‌ عباده‌ پرچمي‌ با ده‌ هزار نفر، و براي‌ أبوأيّوب‌ انصاري‌ با ده‌هزار نفر، و براي‌ غير از اينها پرچم‌هاي‌ ديگري‌، و اراده‌ داشت‌ به‌ سرزمين‌ صفّين‌ براي‌ جنگ‌ با معاويه‌ برگردد.

هنوز جمعه‌ كه‌ روز خطبه‌ و جماعت‌ است‌ نرسيده‌ بود كه‌ او را ابن‌ ملجم‌ ملعون‌ با شمشير زد. سپاهها و عسكرها همه‌ بازگشتند، و ما مانند گوسفنداني‌ شديم‌ كه‌ چوپانشان‌ مفقود شده‌ و گرگ‌ها از هر جانب‌ آنها را مي‌ربودند.»

روايات‌ وارده‌ در شأن‌ عمّار ياسر

عمّار ياسر از بزرگان‌ اصحاب‌ رسول‌ الله‌ و أميرالمؤمنين‌ عليهما الصّلوة‌ و السّلام‌ بود. و از كبار فقهاء و زهّاد، و أهل‌ بصيرت‌ و ولايت‌ بود. و ضميري‌ روشن‌، و قلبي‌ تابناك‌، و فكري‌ عميق‌، و انديشه‌اي‌ استوار، و روشي‌ متين‌، و حزمي‌ صحيح‌ و راستين‌ داشت‌.

رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ دربارۀ او فرمود: عَمَّارٌ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَمَّارٍ حَيْثُ كَانَ. عَمَّارٌ جَلْدَةُ بَيْنِ عَيْنِي‌ وَ أَنْفِي‌، تَقْتُلُهُ الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ. [308]


صفجه 333

«عمّار با حقّ است‌، و حقّ با عمّار است‌ هر جا كه‌ عمّار بوده‌ باشد. عمّار پوست‌ نازك‌ در ميان‌ چشم‌ و بيني‌ من‌ است‌ (كه‌ با پاره‌شدن‌ آن‌ پوست‌ چشم‌ نابينا ميگردد) عمّار را گروه‌ ستمگر مي‌كشند.»

و از «صحيح‌ بُخاريّ» نقل‌ است‌ كه‌: در وقت‌ ساختن‌ مسجد پيغمبر صلّي‌الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌، عمّار دو برابر ديگران‌ سنگ‌ حمل‌ مي‌نمود؛ يكي‌ از براي‌ خود، و يكي‌ از براي‌ رسول‌ الله‌. رسول‌ خدا گرد و غبار از روي‌ عمّار مي‌سترد و ميگفت‌:


صفجه 334

وَيْحَ عَمَّارٍ! تَقْتُلُهُ الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ؛ يَدْعُوهُمْ إلَي‌ الْجَنَّةِ، وَ يَدْعُونَهُ إلَي‌النَّارِ.[309]

«اي‌ دريغا بر عمّار! كه‌ او را طائفۀ ستمكار مي‌كشند. او ايشان‌ را به‌ سوي‌ بهشت‌ ميخواند و آنها وي‌ را به‌ سوي‌ آتش‌.»

شهادت‌ عمّار ياسر در وقعۀ صفّين‌ بدست‌ فئة‌ باغيه‌

و همچنين‌ رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ دربارۀ او فرمود:

أَبْشِرْ يَا أَبَا الْيَقْظَانِ! فَإنَّكَ أَخُو عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلا مُ فِي‌ دِيَانَتِهِ، وَ مِنْ أَفَاضِلِ أَهْلِ وِلَايَتِهِ، وَ مِنَ الْمَقْتُولِينَ فِي‌ مَحَبَّتِهِ! تَقْتُلُكَ الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ. وَ ءَاخِرُ زَادِكَ مِنَ الدُّنْيَا ضَيَاحٌ [310] مِنَ اللَبَنِ! [311]

«اي‌ أبويقظان‌! بشارت‌ باد ترا! چون‌ تو برادر علي‌ عليه‌ السّلام‌ مي‌باشي‌ در ديانتش‌، و از افاضل‌ اهل‌ ولايت‌ او هستي‌، و از كشته‌شدگان‌ در راه‌ محبّت‌ او هستي‌! تو را گروه‌ ظالم‌ مي‌كشند. و آخرين‌ غذائي‌ كه‌ در وقت‌ شهادت‌ از دنيا نصيب‌ داري‌، شيري‌ است‌ كه‌ با آب‌ مخلوط‌ شده‌ است‌!»

عثمان‌ در زمان‌ خود او را به‌ اندازه‌اي‌ زد كه‌ غش‌ كرد. و امر كرد غلام‌هاي‌ خود را كه‌ دست‌ و پاي‌ او را بستند، و با چكمۀ خود بر مذاكير او زد تا مرض‌ فتق‌ پيدا كرد، امعاءش‌ پاره‌ شد، و يك‌ دنده‌ از استخوانهايش‌ شكست‌؛ [312] در حاليكه‌ مخالفين‌ ما و عامّه‌ در كتب‌ خود بقدري‌ از فضائل‌ عمّار از زبان‌ رسول‌ الله‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ نقل‌ كرده‌اند كه‌ شگفت‌آور است‌:

گفته‌اند كه‌ دربارۀ او رسول‌ خدا فرمود: وَ إنَّهُ مَلِي‌َ إيمَانًا حَتَّي‌ أَخْمَصِ قَدَمَيْهِ. وَ إنَّ مَنْ عَادَاهُ عَادَاهُ اللَهُ؛ وَ مَنْ أَبْغَضَهُ أَبْغَضَهُ اللَهُ. وَ إنَّ الْجَنَّةَ


صفجه 335

مُشْتَاقَةٌ إلَيْهِ. [313]

«و حقّاً كه‌ سراپاي‌ عمّار تا دو انگشت‌ شصت‌ پاهايش‌ از ايمان‌ سرشار است‌. و كسي‌ كه‌ با عمّار دشمني‌ كند، خدا با او دشمني‌ ميكند؛ و كسي‌ كه‌ عمّار را مبغوض‌ بدارد، خداوند او را مبغوض‌ داشته‌ است‌. و بهشت‌ اشتياق‌ به‌ عمّار دارد.»

عمّار در واقعۀ صفّين‌ شهيد شد، و در آن‌ معركه‌ ميگفت‌: وَ اللَهِ لَوْ ضَرَبونا بِأَسْيافِهِمْ حَتَّي‌ يُبْلِغونا سَعَفاتِ [314] هَجَرٍ، لَعَلِمْنا أنّا عَلَي‌ حَقٍّ وَ أنَّهُمْ عَلَي‌الْباطِلِ. [315]

«سوگند به‌ خدا اگر سپاهيان‌ معاويه‌ ما را با شمشيرهايشان‌ بزنند، و بر ما غالب‌ شوند بطوريكه‌ ما را عقب‌ زنند تا از اين‌ زمين‌ صفّين‌ به‌ نخلستانهاي‌ مدينه‌ برسيم‌، ما يقين‌ داريم‌ كه‌: ما بر حقّيم‌ و آنان‌ بر باطل‌.»

در معركۀ صفّين‌، عمّار بن‌ ياسر به‌ نزد حضرت‌ آمد و عرض‌ كرد: يا أخا رَسولِ اللَهِ! أ تَأْذَنُ لي‌ في‌ الْقِتالِ؟! «اي‌ برادر رسول‌ خدا! آيا تو به‌ من‌ اذن‌ ميدهي‌ در جنگ‌ كردن‌؟!»


صفجه 336

حضرت‌ فرمود: مَهْلا ، رَحِمَكَ اللَهُ! «قدري‌ صبر كن‌، خدايت‌ رحمت‌ كند!»

ساعتي‌ گذشت‌، عمّار به‌ نزد حضرت‌ آمد و آن‌ عبارت‌ را تكرار كرد. حضرت‌ هم‌ همان‌ جواب‌ را اعاده‌ فرمود.

براي‌ بار سوّم‌ عمّار تقاضاي‌ جنگ‌ نمود. فَبَكَي‌ أميرُالْمُؤْمِنينَ عَلَيْهِالسَّلامُ. فَنَظَرَ إلَيْهِ عَمّارٌ، فَقالَ: يا أميرَالْمُؤْمِنينَ! إنَّهُ الْيَوْمُ الَّذي‌ وَصَفَ لي‌ رَسولُ اللَهِ صَلَّي‌ اللَهُ عَلَيْهِ وَ ءَالِهِ ] وَ سَلَّمَ [.

«أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ گريست‌. عمّار به‌ او نظري‌ نمود و گفت‌: اي‌ أميرالمؤمنين‌! امروز روزي‌ است‌ كه‌ رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ براي‌ من‌ توصيف‌ كرده‌ است‌!»

فَنَزَلَ أميرُالْمُؤْمِنينَ عَلَيْهِ السَّلامُ عَنْ بَغْلَتِهِ، وَ عانَقَ عَمّارًا وَ وَدَّعَهُ، ثُمَّ قالَ:

يَا أَبَا الْيَقْظَانِ! جَزَاكَ اللَهُ عَنِ اللَهِ وَ عَنْ نَبِيِّكَ خَيْرًا؛ فَنِعْمَ الاخُ كُنْتَ وَ نِعْمَ الصَّاحِبُ كُنْتَ. ثُمَّ بَكَي‌ عَلَيْهِ السَّلا مُ وَ بَكَي‌ عَمَّارٌ، ثُمَّ بَرَزَ إلَي‌ الْقِتَالِ.

«أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ از قاطر خود پياده‌ شد و عمّار را در آغوش‌ مهر خود فشرد، و با او وداع‌ كرد. و پس‌ از آن‌ گفت‌: اي‌ أبويقظان‌! خداوند از طرف‌ خودش‌ و از طرف‌ پيغمبرت‌، ترا جزاي‌ خير دهد! خوب‌ برادري‌ بودي‌! و خوب‌ رفيق‌ و همنشيني‌ بودي‌! و سپس‌ گريه‌ كرد، و عمّار هم‌ گريه‌ كرد. و آنگاه‌ به‌ ميدان‌ رفت‌.»

كلمات‌ أميرالمؤمنين‌ در كنار بدن‌ عمّار، و نماز خواندن‌ حضرت‌ بر او

عمّار در آنحال‌ نود و چهار سال‌ داشت‌. پس‌ از مبارزه‌ و جنگي‌ كه‌ بين‌ او و دشمن‌ درگرفت‌، أبوعاديَة‌ نيزه‌اي‌ به‌ پهلويش‌ زد و عمّار بيفتاد.        

أبوالْبُخْتُري‌ قالَ: أُتيَ عَمّارٌ يَوْمَئذٍ بِلَبَنٍ، فَضَحِكَ ثُمَّ قالَ: قالَ لي‌


صفجه 337

رَسولُ اللَهِ صَلَّي‌ اللَهُ عَلَيْهِ وَ ءَالِهِ وَ سَلَّمَ: ءَاخِرُ شَرَابٍ تَشْرَبُهُ مِنَ الدُّنْيَا، مَذْقَةٌ مِنْ لَبَنٍ؛ حَتَّي‌ تَمُوتَ. [316]

«أبوالبختري‌ ميگويد: در آنروز كه‌ عمّار شهيد شد، ظرف‌ شيري‌ را براي‌ او آوردند، عمّار بخنديد و گفت‌: رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ به‌ من‌ گفت‌: آخرين‌ آشاميدني‌ كه‌ از دنيا مي‌آشامي‌، شيري‌ است‌ كه‌ با آب‌ ممزوج‌ شده‌ است‌؛ و سپس‌ خواهي‌ مرد.»

چون‌ با نيزۀ أبوعاديه‌، عمّار بروي‌ زمين‌ افتاد، ابن‌ جوي‌ السَّكْسَكي‌ برجست‌ و رأس‌ مباركش‌ را بريد.

اين‌ دو نفر نزد معاويه‌ آمدند، و هر كدام‌ افتخار قتل‌ عمّار را به‌ خود نسبت‌ ميدادند. عمرو بن‌ عاص‌ لعين‌ گفت‌:

وَ اللَهِ إنْ يَخْتَصِمانِ إلاّ في‌ النّارِ! «قسم‌ به‌ خدا اين‌ دو نفر نزاعي‌ با هم‌ ندارند، مگر در سبقت‌ به‌ آتش‌.»

أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در قتل‌ او گريست‌. فَلَمّا كانَ اللَيْلُ طافَ أميرُالْمُؤْمِنينَ عَلَيْهِ السَّلامُ في‌ الْقَتْلَي‌، فَوَجَدَ عَمّارًا مُلْقًي‌ فَجَعَلَ رَأْسَهُ عَلَي‌ فَخِذِهِ، ثُمَّ بَكَي‌ وَ أنْشَأَ يَقولُ:

أَيَا مَوْتُ كَمْ هَذَا التَّفَرُّقُ عَنْوَة         فَلَسْتَ تُبْقِي‌ لِي‌ خَلِيلَ خَلِيلِي‌ ( 1 )

أَلَا أَيُّهَا الْمَوْتُ الَّذِي‌ لَيْسَ تَارِكِي     أَرِحْنِي‌ فَقَدْ أَفْنَيْتَ كُلَّ خَلِيلِي‌ ( 2 )

أَرَاكَ بَصِيرًا بِالَّذِينَ أُحِبُّهُم                 كَأَنَّكَ تَمْضِي‌ نَحْوَهُمْ بِدَلِيلِي‌ ( 3 )

و در روايت‌ ديگري‌ است‌ كه‌ حضرت‌ فرمود: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَيْهِ رَ'جِعُونَ.


صفجه 338

إنَّ امْرَأً لَمْ يَدْخُلْ عَلَيْهِ مُصِيبَةٌ مِنْ قَتْلِ عَمَّارٍ فَمَا هُوَ فِي‌ الإسْلامِ مِنْ شَيْءٍ. ثُمَّ صَلَّي‌ عَلَيْهِ.[317]

«چون‌ شب‌ تار آسمان‌ را پوشيد، خود أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در ميان‌ كشتگان‌ گردش‌ كرد؛ تا عمّار را در ميان‌ آنها يافت‌ كه‌ بروي‌ زمين‌ افتاده‌ است‌. در كنار او نشست‌، سرش‌ را بر زانو نهاد و گريست‌، و اين‌ ابيات‌ را در سوگ‌ او انشاد كرد:

1 ـ اي‌ مرگ‌! تا كي‌ و تا چه‌ اندازه‌ اين‌ جدائي‌ را از روي‌ دشمني‌ با من‌ ميكني‌؟! تو كه‌ براي‌ من‌ يك‌ دوست‌ از دوستان‌ دوست‌ من‌ پيغمبر، باقي‌ نگذاشتي‌!

2 ـ هان‌ اي‌ مرگي‌ كه‌ به‌ سوي‌ من‌ خواهي‌ آمد! اينك‌ بيا مرا راحت‌ كن‌! تو كه‌ هر كدام‌ از دوستان‌ مرا به‌ فنا دادي‌!

3 ـ من‌ ترا چنان‌ مي‌يابم‌ كه‌ به‌ كسانيكه‌ دوستشان‌ دارم‌ اطّلاع‌ داري‌! گويا تو به‌ سراغ‌ يكايك‌ آنها با دلالت‌ و راهنمائي‌ من‌ مي‌روي‌!»

«ما مِلك‌ طِلق‌ خدا هستيم‌؛ و ما به‌ سوي‌ او باز ميگرديم‌. آن‌ مردي‌ كه‌ از كشته‌ شدن‌ عمّار مصيبت‌ زده‌ نباشد، از اسلام‌ هيچ‌ بهره‌اي‌ ندارد. آنگاه‌ بر عمّار نماز بجاي‌ آورد.» [318]


صفجه 339

صَلَّي‌ اللَهُ عَلَيْكَ يا أميرَالْمُؤْمِنينَ، وَ يا يَعْسوبَ الْمُسْلِمينَ، وَ يا إمامَ الْمُوَحِّدينَ، وَ يا قآئِدَ الْغُرِّ الْمُحَجَّلينَ، وَ يا سَيِّدَ الْوَصيّينَ، وَ يا حامِلَ أسْرارِ رَبِّ الْعالَمينَ، وَ يا تَأْويلَ الْقُرْءَانِ الْحَكيمِ؛ وَ رَحْمَةُ اللَهِ وَ بَرَكاتُهُ.

اي‌ عَلَم‌ ملّت‌ و نفس‌ رسول            حلقه‌ كِش‌ علم‌ تو گوش‌ عقول‌

اي‌ به‌ تو مختوم‌، كتاب‌ وجود           وي به‌ تو مرجوع‌، حساب‌ وجود

داغ‌ كش‌ نافۀ تو مشك‌ ناب                       جزيه‌ دهِ سايۀ تو آفتاب‌

خازن‌ سبحاني‌ و تنزيل‌ وحي                  عالم‌ ربّاني‌ و تأويلِ وحي‌

آدم‌ از اقبال‌ تو مسجود شد     چون‌ تو خَلَف‌ داشت‌ كه‌ مسجود شد

تا كه‌ شده‌ كُنْيَتِ تو بوتُراب                نُه‌ فلك‌ از جوي‌ زمين‌ خورده‌ آب‌

عَليٌّ الدُّرُّ وَ الذَّهَبُ الْمُصَفَّي‌         و باقي‌ النّاسِ كُلُّهُمُ تُرابُ [319]

وَ عَلي‌ أهلِ بَيتِكَ الطّاهِرين‌، كه‌ مقام‌ ولايت‌ را حقيقةً وارث‌، و واقعيّت‌ شريعت‌ را مكمِّل‌، و جان‌ و روح‌ قرآن‌ را در هر زمان‌ و مكان‌ حامل‌اند؛ سيّما حضرت‌ بقيّة‌ الله‌ تعالي‌ أرواحنا فداه‌.

بِئَالِ مُحَمَّدٍ عُرِفَ الصَّوابُ         و في‌ أبْياتِهِمْ نَزَلَ الْكِتابُ ( 1 )

وَ هُمْ حُجَجُ الإلَهِ عَلَي‌ الْبَرايا            بهِمْ وَ بِجَدِّهِمْ لا يُسْتَرابُ ( 2 )[320]

 

پاورقي


[304] ـ در «وفآء الوفآء» ج‌ ص‌ 239 آمده‌ است‌ كه‌: مضيق‌، قريۀ بزرگي‌ است‌ قريب‌ به‌ فَرْع‌. (تعليقه‌)

[305] ـ كتاب‌ «المغازي‌» للواقدي‌، ج‌ ص‌ 395 تا 398؛ و نيز ابن‌ أثير جزري‌ در كتاب‌ «الكامل‌ في‌ التّاريخ‌» طبع‌ بيروت‌ (سنۀ 1385 ) ج‌ ص‌ 174 و 175؛ و نيز در «منتهي‌الآمال‌» ج‌ ص‌ 54؛ و «سفينة‌ البحار» ج‌ ص‌ 275 سطر آخر، مجملاً محدّث‌ قمّي‌ ذكر نموده‌ است‌.

[306] ـ أبْرَدَ إلَيْهِ الْبَريدَ: أرْسَلَهُ.

[307] ـ «نهج‌ البلاغة‌» خطبۀ 0 18؛ و از طبع‌ مصر با تعليقۀ شيخ‌ محمّد عبده‌: ج‌ ص‌ 344 و 345

[308] ـ «منتهي‌ الآمال‌» ج‌ ص‌ 92؛ و در «ينابيع‌ المودّة‌» طبع‌ اسلامبول‌، ص‌ 128 گويد: در كتاب‌ «المشكاة‌» از أبوقَتادة‌ روايت‌ است‌ كه‌ رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ وسلّم‌ به‌ عمّار بن‌ ياسر در وقت‌ حفر خندق‌ ـ دست‌ بر سر او كشيد و ـ گفت‌: بُؤْسُ ابْنِ سُمَيَّةَ! تَقْتُلُكَ الْفِئَةُ الْباغِيَةُ. «گرفتاري‌ و شدّت‌ براي‌ پسر سميّه‌ مي‌باشد! اي‌ عمّار تو را طائفۀ ستمگر و متجاوز مي‌كشند.» اين‌ حديث‌ را مسلم‌ در «صحيح‌» آورده‌ است‌. و ايضاً مسلم‌ از امّ سلمه‌ امّ المؤمنين‌ روايت‌ كرده‌ است‌ كه‌: رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ به‌ عمّار گفت‌: تَقْتُلُكَ الفِئَةُ الْباغِيَةُ.

و در ص‌ 129 گويد: در «سُنن‌ تِرمِذي‌» از أبوهريرة‌ روايت‌ است‌ كه‌ رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ فرمود: أبْشِرْ عَمّارُ! تَقْتُلُكَ الْفِئَةُ الباغِيَةُ. و در همين‌ باب‌ از امّ سلمه‌ و عبدالله‌ بن‌ عمروعاص‌ و أبي‌ يَسَر و حُذَيفه‌ اين‌ حديث‌ وارد است‌؛ و هذا حديثٌ حَسَنٌ صحيحٌ.

و در كتاب‌ «الإصابة‌» در ترجمۀ عمّار گويد: روايات‌ متواتره‌ از رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ وارد است‌ كه‌: إنَّ عَمّارًا يَقْتُلُهُ الْفِئَةُ الْباغِيَةُ ؛ و اجماع‌ كرده‌اند بر آنكه‌ عمّار در ركاب‌ أميرالمؤمنين‌ عليّ بن‌ أبي‌طالب‌ عليه‌ السّلام‌ در صفّين‌ كشته‌ شد، و از ياران‌ حضرت‌ بوده‌ و قاتلين‌ او گروه‌ مخالف‌ عليّ بوده‌اند؛ در سنۀ سي‌ و هفت‌، در ماه‌ ربيع‌ الاوّل‌؛ و نود و سه‌ سال‌ از عمرش‌ ميگذشت‌.

ابن‌ كثير دمشقي‌ در «البداية‌ و النّهاية‌» ج‌ ص‌ 217، ضمن‌ بيان‌ و شرح‌ ساختن‌ مسجد رسول‌ خدا در مدينه‌ از زحمات‌ عمّار و إخبارهاي‌ آنحضرت‌ راجع‌ به‌ «تَقْتُلُكَ الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ» مطالبي‌ را نقل‌ مي‌نمايد.

[309] ـ «منتهي‌ الآمال‌» ج‌ ص‌ 92

[310] ـ ضَياح‌ شيري‌ است‌ كه‌ با آب‌ آميخته‌ شده‌ است‌.

[311] ـ «سفينة‌ البحار» ج‌ ص‌ 276؛ و «الإمامة‌ و السّياسة‌» ابن‌ قتيبة‌ دينوري‌، ج‌ ص‌ 33

[312] همان مصدر

[313] ـ «سفينة‌ البحار» ج‌ ص‌ 276

[314] ـ در «مجمع‌ البحرين‌» در مادّۀ س‌ ع‌ ف‌ آمده‌ است‌ كه‌: السَّعَفات‌: جمعُ سَعَفَة‌ عبارت‌ است‌ از شاخۀ درخت‌ خرما زمانيكه‌ داراي‌ برگ‌ است‌، و چون‌ برگهايش‌ بريزد به‌ آن‌ جَريدَة‌ گويند. و گفته‌ شده‌ است‌ كه‌ در حال‌ خشك‌ شدن‌ آن‌، آنرا سَعَفَة‌ نامند و در حال‌ رطوبت‌ شَطَبَة‌ گويند. بعضي‌ از شارحين‌ گويند: عمّار در اين‌ سخنش‌ اختصاص‌ به‌ سَعَفات‌ هَجَر داده‌ است‌، به‌ جهت‌ دوري‌ مسافت‌ و زيادي‌ نخل‌ در آنجا. ـ انتهي‌.

أقول‌: هَجَر به‌ معناي‌ مدينه‌ است‌؛ و مشهورترين‌ جائي‌ كه‌ به‌ آن‌ اضافه‌ ميشود هجرالبحرَيْن‌ است‌.

[315] ـ «سفينة‌ البحار» ج‌ ص‌ 276

[316] ـ در «رجال‌ كَشّي‌» اين‌ مطلب‌ را از أبوالبُختري‌ روايت‌ ميكند. و مَذْقَةُ اللَبَنِ همان‌ ضَياح‌ است‌ كه‌ در روايت‌ سابقه‌ آمده‌ است‌؛ و آن‌ شير مختلط‌ با آب‌ است‌.

[317] ـ «سفينة‌ البحار» ج‌ ص‌ 277؛ محدّث‌ قمّي‌ در اين‌ كتاب‌، در آخر هر سه‌ بيتي‌ را كه‌ از أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ نقل‌ كرده‌ است‌، بدون‌ اضافۀ به‌ ياءِ متكلّم‌ وحده‌ آورده‌ است‌. و چون‌ در بيت‌ اوّل‌ معني‌ نامفهوم‌ بود، و در دو بيت‌ ديگر بليغ‌ نبود، لهذا اينطور به‌ نظر آمد كه‌: هر سه‌ بيت‌ مضاف‌ به‌ ياءِ متكلّم‌ بوده‌ است‌ و در ضبط‌، و يا در نسخه‌ بواسطۀ اشتباه‌ تلفّظ‌ به‌ كتابت‌، ياء ساقط‌ شده‌ است‌؛ و صحيحش‌ آنستكه‌ دارا باشد.

[318] ـ براي‌ اطّلاع‌ بيشتر از احوال‌ عمّار، به‌ «طبقات‌ ابن‌ سعد» ج‌ ص‌ 246، از طبع‌ دار بيروت‌، دار صادر (سنۀ 1376 ) مراجعه‌ شود.

[319] ـ «علي‌ است‌ يكتا گهر تابناك‌ و طلاي‌ خالص‌؛ و بقيّۀ مردم‌ بدون‌ استثناء، خاك‌ مي‌باشند.»

[320] ـ ( 1 ) «راه‌ راست‌ و روش‌ درست‌، تنها به‌ آل‌ محمّد شناخته‌ مي‌شود. و در خانه‌هاي‌ آنهاست‌ كه‌ وحي‌ قرآن‌ حكيم‌ نازل‌ شده‌ است‌.»

( 2 ) «ايشانند حجّت‌هاي‌ خدا بر تمامي‌ بندگان‌ خدا، و بواسطۀ ايشان‌ و جدّ ايشان‌، مردم‌ در شكّ و ترديد و ريبه‌ و عمل‌ خلاف‌ نمي‌افتند.»

      
  
فهرست
  بحث پنجم: منطق‌ قرآن‌، توحيد خالص‌ در جميع‌ شؤون‌ است‌ و تفسير آيۀ:‌ قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهَ
  قرآن‌، خداوند را حاضر و مُسيطر بر تمام‌ أشياء ميداند.
  آيات‌ دالّۀ بر آنكه‌ خداوند بر هر موجودي‌، شهيد و رقيب‌ و حفيظ‌ و محيط‌ است‌
  خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در توصيف‌ قرآن‌ و لزوم‌ متابعت‌ از آن‌
  بيان‌ ابن‌ أبي‌ الحديد دربارۀ كلمات‌ بزرگان‌ در تعظيم‌ و تجليل‌ از قرآن‌
  تأثير كلام‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ بر فرزدق‌، كه‌ به‌ پدرش‌ فرمودند:عَلِّمْهُ القُرءانَ.
  كلمات‌ بزرگان‌ دربارۀ قرائت‌ قرآن‌
  قرآن‌ با نظر توحيدي‌ خود، همۀ موجودات‌ را پيوند ميدهد.
  دستورات‌ توحيدي‌ قرآن‌ در مقابل‌ نظر مادّيّون‌ است‌ كه‌ عالم‌ را متفرّق‌ مي‌بينند.
  غرور و استبداد اروپائيان‌ سبب‌ شد تا بعد از نهضت‌ خود، اسلام‌ را نپذيرند.
  مقدّمات‌ انقلاب‌ اروپا عليه‌ پاپ‌هاي‌ مسيحي‌ جاه‌طلب‌
  انتقادات‌ دانشمندان‌ اروپا از لحاظ‌ علمي‌ و تاريخي‌ به‌ توراة‌ و انجيل‌
  جهل‌ و تعصّب‌ اروپا در عدم‌ رجوع‌ به‌ قرآن‌، پس‌ از نهضت‌ عليه‌ ارباب‌ كليسا
  قرآن‌، خطاهاي‌ توراة‌ و انجيل‌ فعلي‌ را بر مَلا ميكند و كشيش‌ها را متّهم‌ مينمايد.
  آلكسيس‌ كارل‌، علّت‌ عدم‌ موفّقيّت‌ علوم‌ طبيعي‌ را بيان‌ ميكند.
  گفتار آلكسيس‌ كارل‌؛ و تجاهل‌ و تغافل‌ او نسبت‌ به‌ عرفان‌ إسلامي‌
  شرق‌ و غرب‌، گرچه‌ به‌ مسيحيّت‌ يا يهوديّت‌ تظاهر ميكنند ولي‌ مكتبشان اصالة‌ المادّه‌ است‌
  تعاليم‌ و دستورات‌ اسلام‌ در جنگهاي‌ داخلي‌ و جنگ‌ با دشمنان‌
  تعميم‌ نعمت‌ اسلام‌، ايجاب‌ جهاد ميكند.
  أحكام‌ جهاد، از قتل‌ و إسارت‌ و فديه‌ و نَهب‌ و غارت‌
  تحمّل‌ مشاقّ جهاد، صرفاً براي‌ هدايت‌ كفّار به‌ توحيد است‌
  فلسفۀ جهاد در اسلام‌، ايثار و انفاق‌ توحيد است‌ به‌ فاقدين‌ آن‌
  داستان‌ عبور پيامبر صلّي‌ الله‌ عليه‌ وآله‌ وسلّم‌ از نزد اسيران‌، و تبسّم‌ آن‌ حضرت‌
  از جمله‌ أحكام‌ مترتّبۀ بر جهاد إسلامي‌، استعباد است‌
  بحث‌ تفصيلي‌ علاّمۀ طباطبائي‌ قَدّس‌ الله‌ سرَّه‌ الشّريف‌ دربارۀ بردگي‌ و رقّيّت‌، در آخر سورۀ ما
  آيات‌ دالّۀ بر آنكه‌ تمام‌ موجودات‌، عبد رِقّ و بندۀ مطلق‌ خدايند.
  مبدأ و علّت‌ بردگي‌ در تاريخ‌
  سير بردگي‌ در تاريخ‌
  الغاءِ اسلامْ بردگي‌ را در ناحيۀ غلبه‌، و در ناحيۀ ولايت‌ ابويني‌
  آيات‌ دالّۀ بر تساوي‌ افراد بشر من‌ جميع‌ الجهات‌ مگر از جهت‌ تقوي‌
  إن أكرمكم عند الله أتقيكم.
  شرائط‌ جهاد اسلام‌، و كيفيّت‌ كشتار و برده‌گيري‌ از كافران‌
  روش‌ اسلام‌ در كيفيّت‌ نگهداري‌ غلامان‌ و كنيزان‌ چگونه‌ بوده‌ است‌؟!
  إرفاق‌ اسلام‌ دربارۀ بردگان‌، عالي‌ترين‌ نمونۀ اخلاق‌ است‌
  اسلام‌ أسباب‌ بردگي‌ را تقليل‌ داده‌ و اسباب‌ آزادي‌ بندگان‌ را زياد كرده‌ است‌
  نِقاطي‌ كه‌ در جهان‌ از قديم‌ برده‌داري‌ معمول‌ بوده‌، و نقاطي‌ كه‌ معمول‌ نبوده‌ است‌
  تاريخ‌ و كيفيّت‌ آزادي‌ بردگان‌
  انسان‌ هميشه‌ در محدوده‌ زيست‌ مي‌نمايد؛ و لغت‌ «آزادي‌ مطلق‌» اسمي‌ است‌ فاقد مسمّي‌
  داشتن‌ قوّۀ دفاعيّه‌، براي‌ هر اجتماعي‌ ضروري‌ است‌
  الغاءِ حكم‌ بردگي‌ بروسل‌، الغاءِ لفظي‌ و ابقاءِ حقيقي‌ آن‌ به‌ وجه‌ أتمّ است‌
  فجايع‌ استعمارهاي‌ اروپا و آمريكا همگي‌ در پوشش‌ الفاظي‌ فريبنده‌ صورت‌ مي‌گيرد (ت‌)
  غرب‌، حكم‌ فطري‌ اسلام‌ در مورد استرقاق‌ را در مرحلۀ عمل‌ پذيرفته‌ است‌
  الغاءِ لفظ‌ بردگي‌، براي‌ ابقاي‌ معناي‌ آن‌ بنحو أتمّ و أكمل‌ است‌
  روايات‌ و آيات‌ وارده‌ در وجوب‌ جهاد في‌ سبيل‌ الله‌
  وظيفۀ حكومت‌ اسلام‌، إقامۀ نماز و إيتاءِ زكوة‌ و... است‌
  نهضت‌ ضدّ استعماري‌ الجزائر عليه‌ فرانسۀ طاغي‌، به‌ پيروي‌ از قرآن‌ بود.
  تنها راه علاج مسلمين جهان، بازگشت به قرآن است...
  اصل‌ أوّل‌: حركت‌ و تسابق‌ اروپائيان‌ در جهانگيري‌، بعد از كريستف‌ كلمب‌
  اصل‌ دوّم‌: جنگهاي‌ صليبي‌، و قتل‌ عامّ و اخراج‌ مسلمين‌ از أندلس‌
  استعمار كشورهاي‌ كوچك‌ و ضعيف‌؛ هدف‌ جنگهاي‌ جهاني‌
  غلبۀ انگليس‌ بر عراق‌ در جنگ‌ جهاني‌، ناشي‌ از رشوه‌گيري‌ بوده‌ است‌
  جهاد و دفاع‌ مردم‌ و علماء عليه‌ هجوم‌ سپاه‌ انگليس‌
  إعلان‌ جهاد آية‌ الله‌ آقا ميرزا محمّد تقي‌ شيرازي‌ بر ضدّ انگليس‌
  جنگ‌ تحميلي‌ عراق‌، براي‌ هدم‌ ايران‌ إسلاميِ از نو بپاخاسته‌ بود.
  سياست‌ انگلستان‌ در هر كشوري‌، دعوت‌ به‌ ملّيّت‌گرائي‌ است‌
  إشاعۀ فحشاء و مقابلۀ با دين‌، اوّلين‌ إقدام‌ دول‌ استعمارگر در كشورهاست‌
  اختصاص‌ مبالغ‌ بسيار مهمّ در كشورها براي‌ مقابله‌ با مسائل‌ قرآنيّه‌
  عمل‌ استعمارگران‌، مانند عمل‌ فراعنۀ مصر در أهرام‌ است‌ با بردگان‌
  دستورات‌ هيچ‌ آئيني‌ همچون‌ اسلام‌ توأم‌ با محبّت‌ و إعطاء امتيازات‌ انساني نيست‌
  منطق‌ استعمارگران‌، قدرت‌ و زور است‌
  كلام‌ علاّمۀ طباطبائي‌ در «وحي‌ يا شعور مرموز» دربارۀ استعمار.
  استعمار عالم‌، همان‌ قوانين‌ وحشي‌ و جنگل‌ است‌ كه‌ بصورت‌ مدرن‌ در آمده است‌
  نژادپرستي‌ و اثبات‌ نابرابري‌ نژادهاي‌ بشري‌ توسّط‌ استعمارگران‌
  نظر سيّد جمال‌ الدّين‌ أسدآبادي‌، در دشمني‌ انگلستان‌ با اسلام‌
  اروپائيان‌، اعتقاد ديني‌ مسلمين‌ را تعصّب‌ مي‌نامند.
  راه‌ نجات‌ و قدرت‌ و حيات‌ مجدّد مسلمين‌، رجوع‌ و عمل‌ به‌ قرآن‌ است‌
  خطابۀ سيّد جمال‌ الدّين‌ در مصر، راجع‌ به‌ عظمت‌ قرآن‌
  غَش‌ نمودن‌ سيّد جمال‌ و اعضاءِ انجمن‌ در اثر آن‌ خطابه‌
  بخشهائي‌ از شرح‌ حال‌ و آثار سيّد جمال‌ الدّين‌ أسدآبادي‌
  دعوت‌ به‌ جهاد، پيوسته‌ در سيماي‌ قرآن‌ متلالي‌ و درخشان‌ است‌
  «آزاديت‌ به‌ دستۀ شمشير بسته‌اند»
  گفتار محمّد عبده‌، در عداوت‌ سيّد جمال‌ الدّين‌ با انگلستان‌
  فتنه‌هاي‌ انگليس‌ در مستعمرات‌، توسّط‌ دست‌پرورده‌هاي‌ فراماسوني‌ خود انجام‌ ميگيرد.
  آشوبها و فتنه‌هاي‌ محافل‌ سرّي‌ فراماسوني‌ در زمان‌ ناصرالدّين‌ شاه‌ و مظفّرالدّين‌ شاه‌
  دخالتهاي‌ انگليس‌ در فتنۀ ايران‌ به‌ نام‌ نهضت‌ مشروطيّت‌
  مداخلت‌هاي‌ نارواي‌ دولت‌ انگليس‌ در سرنوشت‌ ملّت‌ ايران‌
  عدم‌ تسليم‌ سلطان‌ أحمد شاه‌ در برابر فشار قويّ انگليس‌
  أحمد شاه‌ أبداً حاضر نيست‌ با اجانب‌ بسازد گرچه‌ از سلطنت‌ كنار رود.
  أحمد شاه‌ مردي‌ با فكر و مـآل‌ انديش‌ بود، مصلحت‌ عامّه‌ را فداي‌ رياستش ننمود.
  أحمد شاه‌ با راه‌آهن‌ جنوب‌ به‌ شمال‌ كه‌ به‌ نفع‌ انگليس‌ بود مخالفت‌ كرد.
  چرا سلطان‌ أحمد شاه‌ با ترور كردن‌ رضاخان‌ مخالف‌ بود؟.
  سخنراني‌ أحمد شاه‌ در فرانسه‌ دربارۀ حقّانيّت‌ خود.
  أحمد شاه‌، تاريخ‌ پرماجرائي‌ را طيّ كرد و حاضر به‌ خيانت‌ نشد.
  سفر فروغي‌ به‌ پاريس‌ براي‌ خريدن‌ استعفانامۀ أحمد شاه‌ به‌ يك‌ ميليون‌ ليره‌
  از زندگي‌ أحمد شاه‌، حقيقت‌ حال‌ مشروطه‌ و لواداران‌ اصلي‌ آن‌ معلوم مي‌شود (ت‌)
  استعمارِ كفر مكتبش‌ خُدعه‌ و جنايت‌، و مكتب‌ قرآن‌ حيات‌ است‌
  تأثير نغمه‌هاي‌ جانبخش‌ قرآن‌ در قلوب‌ مؤمنين‌
  حقّانيّت‌ قرآن‌، حقّانيّت‌ رسول‌ الله‌ و ائمّۀ طاهرين‌ است‌
  امام معصوم، وجودش حقيقت قرآن است...
  بحث‌ ششم‌: سير قرآن‌ در آيات‌ أنفسي‌
  تفسير آيۀ: اللَهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَـابًا مُتَشَـابِهًا مَثَانِيَ..
  كلام‌ حضرت‌ استاد علاّمۀ طباطبائي‌ در معني‌ «متشابه‌» و «مَثاني‌»
  روايات‌ خاصّه‌ و عامّه‌ بر آنكه‌ «بَسمَلَه‌» جزءِ قرآن‌ است‌
  معناي‌ مثاني‌ و سُوَر طِوال‌ و مِئين‌ و مُفصَّلات‌ و قِصار.
  معناي سور طوال و مئين و مفصلات وقصار.
  تمام آيات قرآن متشابه: شبيه به هم، و مثاني ميباشند.
  تفسير آيات آخر سوره فرقان.
  آيات‌ قرآن‌ با نفوس‌ مؤمنين‌ چه‌ ميكند؟!
  از علائم‌ كفر، عدم‌ پذيرش‌ آيات‌ قرآن‌ است‌
  كفّار و منافقين‌ در پذيرش‌ قرآن‌، گوئي‌ پردۀ صِماخشان‌ پاره‌ است‌
  كفّار و منافقين‌ با تظاهر به‌ اسلام‌، در صدد معارضه‌ با حقيقت‌ قرآن‌ برآمدند.
  تفسير آيۀ: هُوَ الَّذِي‌ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَـابَ مِنْهُ ءَايَـاتٌ مُحْكَمَـاتٌ...
  گروه متمرد و فتنه‌جو، اخذ به متشابهات نموده و هميشه راه فتنه را در پيش مي‌كشند.
  روايات‌ وارده‌ در آنكه‌ امامان‌ عليهم‌ السّلام‌ راسخين‌ در علم‌اند.
  قتال‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ با ناكثين‌ و قاسطين‌ و مارقين‌، بر تأويل‌ قرآن‌
  گفتار رسول‌ خدا در اينكه‌: عليّ خاصِفُ النَّعْل‌، در راه‌ تأويل‌ قرآن‌ مي‌جنگد.
  روايات وارده از رسول خدا، در جهاد أمير المومنين با منافقين امت...
  روايت‌ ابن‌ أبي‌ الحديد، در شرح‌ دوران‌ فتنه‌ و غيبت‌
  فتنه‌هاي‌ معاويه‌ و دستيارانش‌، با تمسّك‌ و استدلال‌ به‌ آيات‌ قرآن‌
  خطبۀ أميرالمؤمنين‌ در برائت‌ از خون‌ عثمان‌
  نامۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ معاويه‌ در بازگو كردن‌ رياست‌ خواهي‌ وي‌ با تأويل‌ قرآن‌
  «نهج‌ البلاغة‌» و شكوۀ حضرت‌ از عدم‌ تفسير بعضي‌ از آيات‌ را به‌ بعضي‌ ديگر.
  خطبۀ حضرت‌ در «نهج‌ البلاغة‌» دربارۀ عظمت‌ قرآن‌
  خطبۀ غرّاي‌ «نهج‌ البلاغة‌» در لزوم‌ تمسّك‌ به‌ قرآن‌، و أخذ آن‌ از اهلش‌ كه‌ واليان ولايتند.
  ائمّۀ أطهار «عَيشُ العلمِ و مَوتُ الجَهل‌» مي‌باشند.
  خطبۀ ديگر حضرت‌ دربارۀ قرآن‌ و اهمّيّت‌ پاسدارانش‌: آل‌ محمّد عليهم‌ السّلام‌
  كيفيّت‌ قرائت‌ رسول‌ الله‌ قرآن‌ كريم‌ را
  روايات‌ وارده‌ در قرائت‌ حضرت‌ رسول‌ الله‌ قرآن‌ مجيد را
  «حَمَلَةُ القُرءانِ عُرَفآءُ أهلِ الجَنّة‌...»
  حالات‌ حضرت‌ امام‌ كاظم‌ و حضرت‌ امام‌ سجّاد عليهما السّلام‌ در قرائت‌ قرآن‌
  دعاي‌ ختم‌ قرآن‌ از «صحيفة‌ سجّاديّه‌»
  صحيفه‌هاي‌ سجّاديّه‌، علويّه‌، حسينيّه‌، مهدويّه‌ (ت‌)
  رسيدن‌ رسول‌ خدا و ائمّه‌ عليهم‌ السّلام‌ به‌ أعلي‌ مدارج‌ تصوّر، در اثر تبعيّت‌ از خدا و مجاهده‌
  مسلمين‌ در اثر تعاليم‌ قرآن‌ به‌ جائي‌ رسيدند كه‌ عقل‌ از وصفش‌ عاجز است‌
  شنيدن‌ فُضَيل‌ بن‌ عِياض‌ آيۀ «أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ ءَامَنُوا أَن‌تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْ
  بِشر حافي‌ و انقلاب‌ او از يك‌ گفتار موسي‌ بن‌ جعفر عليهما السّلام‌
  خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در اوصاف‌ متّقين‌
  تأثير خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در همّام‌ و جان‌ سپردن‌ وي‌
  پاره‌ شدن‌ جگر بشر حافي‌ از عشق‌ خدا، بنا به‌ نقل‌ شهيد ثاني‌ (ره‌)
  كلام‌ امام‌ حسن‌ مجتبي‌ عليه‌ السّلام‌ در هنگام‌ رحلت‌، دربارۀ سبب‌ گريۀ آنحضرت‌
  تدبّر و تأمّل‌ در قرآن‌، كليد نجات‌ و مفتاح‌ سعادت‌ است‌
  روايات‌ وارده‌ در تدبّر و تأمّل‌ در قرآن‌، و تفسير «وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِيلاً»
  «ديوان‌ منسوب‌ به‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌» و أشعار راجع‌ به‌ قرآن‌
  وجوب‌ استماع‌ قرآن‌ در وقت‌ قرائت‌ آن‌
  نهي‌ أخبار دربارۀ غافلين‌ از قرآن‌
  عاملان‌ و قاريان‌ حقيقي‌ قرآن‌، أعزّ از كبريت‌ أحمرند.
  روايات‌ وارده‌ دربارۀ قرائت‌ قرآن‌ در منازل‌
  مقداري‌ كه‌ بايد هر مسلمان‌ در روز قرآن‌ بخواند.
  از آداب‌ قرائت‌ قرآن‌، حُسن‌ صوت‌ و استعاذه‌ است‌
  در نمازها بعد از حمد، سورۀ كامل‌ واجب‌ نيست‌
  آيات‌ قرآن در توصيف‌ مؤمنيني‌ كه‌ شب‌ به‌ قرائت‌ قرآن‌ و ذكرخدا مشغولند.
  قرائت‌ قرآن‌ و نماز شب‌ أميرالمؤمنين‌ و فواطم‌، در بيابان‌ هجرت‌
  جلوگيري‌ قريش‌ از حركت‌ أميرالمؤمنين‌ و فَواطم‌ به‌ مدينه‌
  ورود اين‌ آيات‌ دربارۀ أميرالمؤمنين‌ و سه‌ فاطمۀ همراه‌ ايشان‌، در وقت‌ هجرت از مكّه‌ به‌ مدينه‌
  كيفيّت‌ نماز شب‌ و تلاوت‌ قرآن‌ رسول‌ الله‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ و آله‌ و سلّم‌
  در نمازهاي‌ واجب‌ و مستحبّ، بايد از همه‌ جاي‌ قرآن‌ قرائت‌ شود.
  هر مسلمان‌، فقط‌ آن‌ مقداري‌ را از قرآن‌ متحمّل‌ است‌ كه‌ ميتواند از حفظ‌ بخواند.
  داستان‌ قرائت‌ مرد أنصاريّ سورۀ كهف‌ را در غَزوه‌، و خوابيدن‌ مرد مهاجري‌
  در غزوۀ ذاتُ الرُّقاع‌، عبّاد بن‌ بشر أنصاريّ ميخواست‌ بميرد ولي‌ قرائتش‌ را قطع ننمايد.
  آخرين‌ خطبۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌، و ياد از برادران‌ شهيدش‌
  روايات‌ وارده‌ در شأن‌ عمّار ياسر.
  شهادت‌ عمّار ياسر در وقعۀ صفّين‌ بدست‌ فئۀ باغيه‌
  >> كلمات‌ أميرالمؤمنين‌ در كنار بدن‌ عمّار، و نماز خواندن‌ حضرت‌ بر او.
  بحث‌ هفتم‌: ثمرۀ قرآن‌، تربيت‌ انسان‌ كامل‌ است‌ و تفسير آيات‌: فَلَا أُقْسِمُ بِمَوَ'قِعِ النُّجُوم
  فِي‌ كِتَـابٍ مَكْنُونٍ * لَا يَمَسُّهُ
  «تنزيل‌» در قرآنِ مفصّل‌، و «نُزول‌» در قرآن‌ محكم‌ است‌
  قرآن‌ مفصّل‌ و قرآن‌ محكم‌، يك‌ حقيقت‌ واحده‌ هستند به‌ دو صورت‌
  نفس‌ رسول‌ الله‌ با قرآن‌ عالي‌ و مُحكم‌، متّحد است‌
  قرآن‌، همانند نفس‌ رسول‌ خدا، افضل‌ از جميع‌ كائنات‌ است‌
  حاملين‌ قرآن‌، اشرف‌ مكارم‌ انسانيّت‌ را دارا هستند.
  اگر قرآن‌ به‌ كسي‌ داده‌ شود، عظيمترين‌ موهبت‌ خدا به‌ او داده‌ شده‌ است‌
  تفسير آيۀ: خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجَـاهِلِينَ..
  رهبر و مُرشد إلي‌ الله‌، بايد عارف‌ به‌ قرآن‌ باشد.
  تأثير آيات‌ شفابخش‌ قرآن‌ (ت‌)
  امر به تلاوت قرآن موتدبر در آيات آن، در اخبار.
  صفات‌ قاريان‌ قرآن‌، خشيت‌ الهي‌ و رقّت‌ دل‌ و اشك‌ چشم‌ است‌
  داستان‌ جواني‌ كه‌ در مسجد به‌ رسول‌ الله‌ گفت‌: أصبَحتُ يا رسولَ اللهِ مُوقِنًا!
  پاسخ‌هاي‌ قاري‌ قرآن‌ در جواب‌ خدا، در هنگام‌ تلاوت‌ آيات‌ مختلف? قرآن‌
  سوره‌هاي‌ قرآن‌ كه‌ سجدۀ واجبه‌ يا مستحبّه‌ دارند.
  داستان‌ گفتار سيّد الشّهداء به‌ حبيب‌ بن‌ مَظاهر: لِلّهِ دَرُّكَ يا حَبيبُ!
  معني‌ و تفسير روايات‌ وارده‌ در اينكه‌ قرآن‌، بيان‌ حقيقت‌ امام‌ است‌
  آيات‌ قرآن‌ كه‌ تأويلش‌ دربارۀ امامان‌ است‌
  معني‌ و مراد «صراط‌ مستقيم‌»
  مراد از صراط‌ مستقيم‌، صراط‌ عليّ بن‌ أبي‌طالب‌ است‌
  ابيات‌ اُزْريّ در اينكه‌ أميرالمؤمنين‌ حقيقت‌ قرآن‌ است‌
  أشعار اُزريّ، شاعر اهل‌ بيت‌، گويا نفخۀ روحُ القُدُس‌ است‌ (ت‌)
  تأويل‌ قرآن‌ همان‌ معني‌ واقعي‌ قرآن‌ است‌، كه‌ دشمنان‌ آنرا تضييع‌ مي‌كنند.
  معني‌ «كَفانا كتابُ الله‌» نقض‌ و عدم‌ پذيرش‌ كتابُ الله‌ است‌
  روايات‌ وارده‌ در اتّحاد نفس‌ رسول‌ الله‌ با أميرالمؤمنين‌ در تحقّق‌ به‌ قرآن‌
  حبيب‌ بن‌ مظاهر و ميثم‌ تمّار از خواصّ اصحاب‌ أميرالمؤمنين‌ بودند.
  داستان‌ ملاقات‌ ميثم‌ تمّار و حبيب‌ بن‌ مظاهر، و إخبار از شهادت‌ يكدگر.
  حبيب‌ بن‌ مظاهر، در هر شب‌ يك‌ ختم‌ قرآن‌ مي‌نمود.
  نقل‌ ابن‌ أبي‌ الحديد در اينكه‌: اصحاب‌ امام‌ حسين‌ همچون‌ شيرانِ غُرّان‌ بوده‌اند.

کلیه حقوق در انحصارپرتال متقین میباشد. استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است

© 2008 All rights Reserved. www.Motaghin.com


Links | Login | SiteMap | ContactUs | Home
عربی فارسی انگلیسی