موضوع: چگونگي حفظ و تداوم بخشيدن به حالات معنوي و الهي. فقره: و لا يدع أيامه باطلاً. 1 چگونه انسان مي‌تواند حال معنوي حاصل شده براي خود در ماه مبارك رمضان و ساير ايام را تداوم و ثبات ببخشد. 2 توضيحي راجع به اين حديث شريف از پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم در ارتباط با غنيمت استفاده از ايام مخصوص: إنَّ لله في أيّام دهركم نفحات ألأ فتعرَّضوا لها و لا تعرَّضوا عنها بيان معناي متداول و مشهور از حديث شريف پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم 3 كيفيت تأثير ازمنه و امكنه مختلف بر نفوس و حالات نفسي افراد. 4 بيان علت و فلسفه تسبيح پروردگار متعال قبل از طلوع شمس و غروب آن بر اساس آيه شريفه:( وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها) 5 هر يك از ادعيه وارد شده از ائمه اطهار داراي اثر و ويژگي خاص به خود مي‌باشد و نبايد در زمان و موقع مختص به خود خوانده شود. 6 زمان و مكان دو عامل بسيار مهم در كيفيت تأثير سلسله علل و معلومات بر عالم ملكوت و مثال انسان‌ها مي‌باشند. 7 همان‌گونه كه حركت انسان در امور ظاهري و جسماني بايد بر اساس موازين عقلي و شرعي باشد حركت و سير انسان در امور باطني هم به همين منوال باشد. 8 كيفيت تأثير متقابل روح بر بدن و عكس آن. 9 تأكيد بسيار زياد بزرگان و اولياء الهي بر بيداري افراد حتي كودكان در بين الطلوعين. 10 نزول رزق معنوي و نفحات پروردگار متعال در بين الطلوعين مي‌باشد. 11 در مكتب اسلام شب و ليل به روز بعد تعلق دارد نه به روز قبل و ملاك در ماه و شهر، ماه قمري مي‌باشد نه شمسي. 12 برگزاري مراسم عيد نوروز بر اساس تقويم اعتباري شمسي و دور بودن آن از حقيقت اسلام و فرهنگ ديني.

موضوع: بيان يكي از مراتب بطلان, کیفیت سلوک عقلانی . فقره: و لا يدع أيامه باطلاً. 1 انسان در قبال عمر و زماني را كه خداوند متعال به او عطا كرده است بايد ما به ازايي براي خود تحصيل كند و چيزي جز رضاي پروردگار نمي‌تواند ما به ازاء آن قرار گيرد. 2 بزرگ‌ترين درد و بيماري كه براي آن علاجي متصور نمي‌شود جهالت مي‌باشد. 3 ميزان طلب و نياز افراد وابسته به ميزان فهم و بينش ایشان مي‌باشد. 4 تأكيد مرحوم علّامه طهراني و اولياء الهي بر اينكه همه افراد قابليت رسيدن به مقام و موقعيت امام عليه‌السلام كه عبارت مي‌باشد از ادراك حقيقت توحيد و ولايت پروردگار را دارا مي‌باشند. 5 يك سخن از ائمه اطهار عليهم‌السلام و اولياء الهي كه قلب و ضمير و سرّ فردي را از مرحلۀ ماده و توغل در كثرات و اعتبارات به عالم تجرّد و نورانيت برمي‌گرداند از هزار معجزه و كرامت بالاتر است. 6 از جمله صفات عارف الهي اين است كه ماده كائنات مورد اطاعت و فرمان او قرار مي‌گيرند به واسطۀاتصال نفس او با مقام اراده و مشيت پروردگار متعال. 7 نفس انسان به واسطۀ اتصال با مقام اراده و مشيت پروردگار متعال قادر خواهد بود هرآنچه را كه از علم به واسطه حواس ظاهر براي او حاصل مي‌شود بدون استعانت از ادوات و آلات مادي براي خود حاصل كند. 8 توضيحي راجع به كيفيت تصرفات و تسخير قواي عالم ماده توسط حضرت سليمان عليه‌السلام بر اساس تجلي اسم اعظم پروردگار متعال. 9 در زمان ظهور امام زمان عليه‌السلام ايشان نسبت به افراد بر اساس واقع حكم و قضاوت مي‌كنند. 10 از جمله مسائلي را كه اولياء الهي بسيار نسبت به آن تأكيد مي‌كردند مسأله همت و اهتمام و پايبندي افراد نسبت به اموري است كه براي ايشان نسبت به آنها علم و فهم حاصل شده است.

موضوع: كيفيت سلوك عقلاني. فقره: و لا يدع أيامه باطلاً. 1 توضيحي راجع به اين فقرۀ شريفه از كلام امام صادق عليه‌السلام و بيان مراد امام صادق عليه‌السلام از بطالت. 2 شرط اول در مسير سير و سلوك انجام دقيق واجبات و ترك محرمات مي‌باشد. 3 بيان برخي از سنن باطله و به دور از فرهنگ اسلام و تشيع كه امروزه در ميان افراد رايج و متعارف شده است. 4 استفاده از هرگونه آلات موسيقي در مجالس عزاداري سيدالشهداءعلیه السلام حرام مي‌باشد. 5 حركت سيدالشهداء عليه‌السلام براي خارج كردن انسان‌ها از احساسات و زدودن پرده‌هاي غفلت و جهل از ديدگاه ايشان و قرار دادن آنها در مسير عقلاني مي‌باشد. 6 توضيحي راجع به سلوك عقلاني و اينكه مبنا و پايۀ تفكرات و اعمال انسان‌ها بر اساس تبعيت از احساسات و مسائل اعتباري مي‌باشد. 7 عدم ادراك عقلاني حقيقت و واقعيت پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم و دستورات او و تبعيت از ايشان بر اساس احساسات و اعتباريات منجرّ به كنار زدن اميرالمؤمنين عليه‌السلام از مسأله جانشيني و خلافت پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم شد. 8 ذكر حكايتي از ابابكره در جريان جنگ جمل در ارتباط با حيرت و سرگشتگي او از ادراك جريان حق به واسطۀ غلبۀ احساسات بر او.

موضوع: لزوم حركت سالك الهي بر اساس سلوك عقلاني. فقره: و لا يدع أيامه باطلاً. 1 مقصود و منظور از حركت به سمت پروردگار متعال وصول به مرتبه تكامل و فعليت تامه استعدادات است و اين امر جز با تعبد و التزام به ملاكات و مباني راه امكان‌پذير نمي‌باشد. 2 سير و سلوك در راه پروردگار متعال خارج از نظام حاكم بر عالم وجود كه مبتني بر سعي و تلاش و عمل افراد در رسيدن به غايت و مقصود خود است نمي‌باشد. 3 حمايت خالد بن وليد از خليفه اول مانع از اجراي حد بر او در جريان قتل مالك بن نويره و عمل زشت او شد. 4 مقايسه‌اي ميان عملكرد خلفاء و اميرالمؤمنين عليه‌السلام در ارتباط با وقايع و جريانات مختلف. 5 اطاعت و تبعيت اصحاب از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم بر اساس احساسات و نه بر پايۀ موازين و مباني عقلاني علي‌رغم 23 سال تلاش پيامبر در هدايت ايشان منجر به كنار زدن اميرالمؤمنين عليه‌السلام از جايگاه خلافت و جانشيني مي‌شود. 6 عدم پذيرش عقلاني حقيقت و واقعيت پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم و مباني آن حضرت توسط افراد در جريان جنگ خندق و اُحد ظاهر و آشكار مي‌شود. 7 تقاضاي خليفه اول از اميرالمؤمنين عليه‌السلام علامت و نشانه‌اي را براي اثبات حقانيت خود در مسأله خلافت و مشاهده پيغمبر اكرم صلوات الله عليه. 8 اميرالمؤمنين عليه‌السلام و اصحاب خاص پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم ايشان را از دريچه اعجاز و انجام امور غيرعادي و احساسات مشاهده نمي‌نمودند بلكه از دريچه حق و واقع و نفس اطاعت از پروردگار متعال نظاره مي‌كردند. 9 چگونه انسان‌ها در بسياري از موارد مسحور احساسات و چهرۀ به ظاهر صلاح و مقدس‌نماي افراد قرار مي‌گيرند. 10 عدم بهره‌مندي و استفاده شايسته و مبتني بر مباني عقلاني افراد از اولياء الهي و بزرگان در مسير تربيت نفس و تكامل وجودي خويش و حسرت نعمت از دست رفته ايشان.

موضوع: پرهیز از گذران عمر به بطالت. فقره: ولا يدع ايامه باطلاً. 1 امام صادق عليه السلام در خطاب به عنوان بصري مي‌فرمايند: كسي كه طالب راه خداست نبايد ايامش را به بطالت سپري كند. 2 انسان‌ها در رسيدن به منافع و خواسته‌هاي مادي و ظاهري خويش به نحو اتم و اكمل اين مسأله را مورد توجه وعنايت قرار مي‌دهند. 3 افرادي كه اتجاه نفساني آنها و مقصد آنها دنيا بوده، براي ارضاء نفس خود و جلوه نمايي در قبال افراد به انجام اعمال شرعي و زهد و تقوي مي‌پردازند از مصاديق كلام امام صادق عليه‌السلام به شمار مي‌روند. 4 چگونه انسان‌ها در بسياري از موارد تابع احساسات و چهرۀ به ظاهر صلاح و مقدس افراد قرار مي‌گيرند. 5 نحوۀ عملكرد و برخورد اولياء الهي با افراد بر اساس احاطه و اشراف ايشان بر نفوس و باطن افراد مي‌باشد نه بر اساس چهرۀ ظاهر‌الصلاح ايشان و يا عدم آن. 6 بر اساس كلام امام صادق عليه‌السلام فردي كه قصد حركت در مسير پروردگار متعال و رسيدن به كمال نهايي خود را دارد بايد در سه مرتبه از مراتب وجودي خود روزگارش به بطالت نگذرانده، هر لحظه از عمرش را به ياد خداوند باشد. 7 توضيحي راجع به كيفيت تحقق فرمايش امام صادق عليه‌السلام در مرتبه ظاهر. 8 تأكيد اولياء الهي و بزرگان بر انجام اعمال از روي خلوص نيت.

موضوع: بيان مقام اخلاص و مراتب آن . فقره: و لا يدع ايامه باطلاً. 1 توضيحي راجع به اين فقره شريفه از كلام امام صادق عليه‌السلام و بيان مراد حضرت از بطالت. 2 سخن مرحوم قاضي در ارتباط با افرادي كه از ايشان تقاضاي دستور و موعظه داشتند. 3 مكتب عرفان، مكتب تعقّل و فهم مي‌باشد نه مكتب تقليد كوركورانه و تبعيت از احساسات و اعتبارات. 4 ذكر حكايتي جالب از حسن صباح در ارتباط با زيركي او در فريب مردم. 5 توضيحي راجع به سخنان دُرر بار اميرالمؤمنين عليه‌السلام در ارتباط با اخلاص در عمل: 6 توضيحي راجع به ميزان عصمت و طهارت اولياء الهي در مراتب ظاهر و باطن. 7 در مكتب عرفان، سالك به استاد و ولي كامل الهي به عنوان معبر و گذر و راهنما در مسير حركت به سمت پروردگار متعال نظاره مي‌كند نه به عنوان يك اصل. 8 تفكر و ديدگاه‌هاي افراد نسبت به مقام و موقعيت ائمه اطهار عليهم‌السلام محكوم به احساسات وتخيلات ايشان مي‌باشد. 9 ذكر حكايتي در ارتباط با فردي كه به حضور مرحوم علّامه طهراني رسيده بود براي نشان دادن تصوير امام زمان عليه‌السلام و سخن مرحوم علّامه در انكار و ردّ آن. 10 مكتب عرفان، مكتب شناخت و معرفت نسبت به حقيقت توحيد و ولايت ائمه معصومين عليهم‌السلام مي‌باشد.

موضوع: لزوم عمل به دستورات بزرگان و تطبيق آن با مراتب وجودي خويش. فقره: تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذينَ لا يُريدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ. 1 امام صادق عليه‌السلام رسيدن به اولين مرتبه از مراتب تقوي را متوقف بر تحقق سه امر در وجود انسان مي‌دانند. 2 تفسير آيه 83 سورۀ مباركه قصص: تلك الدّار الآخرة نجعلها للذين لا يريدون علوّاً في الارض و لا فساداً و العاقبة للمتقين. 3 امام صادق عليه‌السلام در اين فقرات شريفه آنچه را كه سالك الهي براي رسيدن به تجرد و طي مراتب كمال بدان نيازمند است بيان مي‌فرمايند. 4 بيان ديدگاه عرفاء بالله نسبت به قرآن و كيفيت تلاوت آن. 5 همۀ انسان‌ها تا روز قيامت مخاطب قرآن كريم مي‌باشند و اين مسأله اختصاص به من خوطب به في زمان النزول ندارد. 6 لزوم تعلّم و يادگيري زبان عربي براي همۀ افراد به منظور ايجاد انس و الفت بيشتر و فهم عميق‌تر نسبت به قرآن كريم. 7 كيفيت نفوذ استعمار و غرب در تركيه و تغيير فرهنگ اسلامي و ادبيات مذهبي ايشان. 8 پرداختن به قرائت و حفظ آيات قرآن كريم نبايد افراد را از دقت و توجه به مضامين و مفاهيم عاليه قرآن كريم باز دارد. 9 مراد از غنا در هنگام تلاوت قرآن كريم بر اساس روايات وارد شده چه مي‌باشد؟ 10 مزد و اجر پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم پس از بيست و سه سال رنج و زحمات طاقت‌فرسا در هدايت و دستگيري از افراد مخالفت با نص صريح ايشان مبني بر جانشيني اميرالمؤمنين علیه السلام و به شهادت رساندن حضرت صديقه طاهره سلام الله عليها مي‌باشد.

موضوع: بيان اصول اساسي راه سير و سلوك الهی . فقره: تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذينَ لا يُريدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ. 1 در اين فقرات شريفه امام صادق عليه‌السلام هر آنچه را كه تمايل نفس به آنها مانع از رسيدن انسان به حقايق و عوالم معرفت و عالم توحيد مي‌شود بيان مي‌فرمايند. 2 تفسير آيه 83 سورۀ مباركه قصص: تلك الدار الآخرة نجعلها للذين... 3 بيان ديدگاه اولياء الهي و بزرگان نسبت به دنيا: الدنيا دار ممرٍّ و الآخرة دار مقرّ 4 ذكر حكايتي از مرحوم علّامه طهراني كه حكايت از ديد آلي و اعتباري ايشان نسبت به عالم دنيا و مافيها مي‌كند. 5 آنچه به عنوان مبنا و اساس در اعمال و كارهاي افراد بايد مورد لحاظ قرار گيرد لحاظ جنبۀ عقلاني و منطقي امور مي‌باشد نه جنبۀ تخيّلي و اعتباري و احساسي آنها. 6 مرحوم علّامه طهراني مي‌فرمايند: فرد عاقل براي رسيدن به مقصود و غايت خود در ارتباط با هر امري بايد بر اساس موقعيت و شرايط خود بهترين راه و بهترين مورد را انتخاب نمايد. 7 لزوم رعايت تعادل و پرهيز از افراط و تفريط در انجام امور و كارها و ذكر حكايتي از پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم در اين رابطه. 8 بيان كيفيت ثبت و ضبط اعمال و نيات افراد توسط ملائكه و مشاهده آنها در روز قيامت. 9 عالم دنيا در عين دارا بودن همۀ جاذبه‌ها و امور اعتباري، مسير حركت انسان به سمت معرفت وتوحيد پرودرگار متعال مي‌باشد. 10 ذكر حكايتي از مرحوم آية الله شيخ محمدحسين اصفهاني مسجد شاهي مبني بر ادراك اعتباريت عالم دنيا و مسائل آن توسط ايشان و انصراف از مسجد و امور آن. 11 توضيحي راجع به سخن اميرالمؤمنين عليه‌السلام به مالك اشتر به عنوان حاكم مصر: اي مالك بهترين اوقات خود را براي عبادت وتوجه به پروردگار متعال قرار بده. 12 چگونه افرادي كه در زمان پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم براي شركت در نماز جماعت حضرت و تبرك جستن از آب وضوي ايشان از يكديگر سبقت مي‌گرفتند پس از رحلت پيامبر صلی الله علیه وآله وسلم با نصّ صريح حضرت مبني بر خلافت اميرالمؤمنين علیه السلام مخالفت مي‌كنند. 13 توضيحي راجع به سخن پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم مبني بر اهميت تفكر: تفكر ساعةٍ خير من عبادة سبعين سنة. 14 ذكر برخي از فضائل و مقامات باطني مرحوم شيخ محمدحسين اصفهاني مسجد شاهي. 15 اولياء الهي و بزرگان هر آنچه را كه سالكان راه الهي براي پيمودن مسير و طي مراتب كماليه و رسيدن به توحيد پروردگار متعال بدان نيازمند مي‌باشند بيان فرموده‌اند. 16 لزوم انجام مراقبه و محاسبه اعمال و بررسي ميزان خلوص و صدق آنها و نزديكي آنها به حق در پيمون مسير عرفان پروردگار متعال امري اجتناب‌ناپذير مي‌باشد. 17 تنها در صورتي كه انسان نفس خود را در مقام اطاعت و انقياد از حق و دستورات اولياء الهي درآورد قادر به طي مراحل كماليه و به فعليت رساندن استعدادات خود خواهد بود. 18 مرحوم علّامه طهراني مي‌فرمودند: سلوك زن به بودن او در منزل است و مسجد زن منزل او مي‌باشد.

موضوع: حقيقت تقوا. فقره: تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذينَ لا يُريدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ. 1 تفسير آيه شريفة: تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذينَ لا يُريدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ 2 مرحوم علّامه طهراني مي‌فرمودند: الانسان يطير بهمته انسان به هر اندازه كه در اين راه همت بگمارد بهمان مقدار رشد و تعالي خواهد كرد. 3 توضيح راجع به مراتب و نعمات مختلف بهشت و جايگاهي كه اولياء الهي در آن مستغرق هستند. 4 توضيحي راجع به اقتضاءات نفساني و اميال افراد نسبت به امور مختلف بر اساس تفاوت سنين ايشان. 5 پرهيز و اجتناب كردن برخي از افراد نسبت به بعضي از امور بر اساس اقتضاءات نفساني ايشان بوده و ولايت بر زهد و تقواي و تقدس ايشان نمي‌كنند. 6 در حالي كه خليفه اول به زهد و تناول نان و سركه مي‌پردازد از اعطاء منصب خلافت به صاحب اصلي آن خودداري مي‌كند. 7 توضيحي راجع به به كيفيت نفوذ شيطان در مدركات افراد و تأثير القاءات او بر پرده افكندن ايشان بر نفس خود بواسطه غلبه هوي و هوس. 8 كيفيت حشر و نشر مرحوم قاضي در ميان افراد. 9 سالك راه الهي فرديست كه در ارتباط با استاد و رفيق خود نسبت به مباني مكتب و دستورات استاد كامل به ميزان فهم و ادراك خود جامۀ عمل بپوشاند. 10 بيان مراتب مختلف افرادي كه در مجالس اولياء الهي شركت كرده و مطالب ايشان را اخذ مي‌كنند. 11 سالك راه الهي تنها درصورتي قادر به طي مراحل كماليه و بفعليت رساندن استعدادات خود خواهد بود كه در مقام انقياد و اطاعت كامل و تطبيق مباني مكتب و دستورات استاد كامل بر وجود خود باشد. 12 از جمله مصادیق سرقت و دزدي اين است كه فرد مطالب عاليه و راقيه افراد را بمنظور جلب توجه و گرايش مردم به خود بدون ذكر مرجع و منبع آن نوشته بيان كند. 13 ذكر حكايتي شيرين از گلستان سعدي در ارتباط با طبيبي كه براي طبابت به مدينه منوره رفته بود. 14 بيان برخي از مطالب در ارتباط با پرهيز از كثرت در تناول طعام و اثرات سوء آن بر روح و بدن. 15 اميرالمؤمنين عليه السلام الگو و سرلوحۀ همۀ افراد بشر تا روز قيامت مي‌باشد و بر همۀ افراد است كه وصايا و سخنان حضرت در نهج‌البلاغه را به دقت مورد مطالعه و بررّسي قرار دهند.

موضوع: حقيقت تقوا . فقره: تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذينَ لا يُريدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ. 1 تفسير آيه شريفه:( تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذينَ لا يُريدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ) 2 توضيح راجع به اشكال مختلف دنيا طلبي در عين ملتزم بودن به ظواهر تكاليف شرعي. 3 تاريخ سياه خلفاي اسلام از بني اميه و بني العباس. 4 توضيحي راجع به حقيقت لذت و مراتب مختلف آن. 5 سالك راه الهي بايد مخاطب مطالب و سخنان اولياء الهي را خود فرض كند، نه ساير افراد و در مقام اصلاح نقاط ضعف و نقائص وجودي خويش بر آيد. 6 تنبيه‌ها و هشدارهاي خاصّ مرحوم علّامه طهراني به برخي از افراد بر اساس خصوصيات و مقتضاي نفساني آنها و ميزان پذيرش آن افراد. 7 از جمله اشكالات مرحوم علّامه طباطبائي و علّامه طهراني رضوان الله عليهما بر غير از اهل معرفت از ساير مكاتب افشاي اسرار و عيوب افراد توسط ايشان مي‌باشد. 8 اطلاع بر امور غيبي و انجام امور خارق العاده فضيلت و كمال بحساب نمي‌آيد، بهره‌مندي شخص از تربيت اسلامي و اتصال قلب و ضمير او به مبدأ و منشأ حق و ذات پروردگار متعال برتري و فضيلت مي‌باشد. 9 شهادت حنظله غسيل الملائكه در حالت جنابت و سخن پيامبر اكرم در مدح و ستايش او. 10 ذكر حكايتي بسيار جالب در ارتباط با فرمايش اميرالمؤمنين عليه السلام به يكي از طلّاب نجف اشرف مبني بر اهميت خلوص نيت و ارزش فقر و نياز و مسكنت در درگاه ايشان. 11 توضيحي راجع به اين دو بيت شعر از مثنوي معنوي: *ما همه شيران ولي شير الم * حمله مان از باد باشد دم به دم حمله‌مان از باد و ناپيداست باد * جان فداي آنكه ناپيداست آن* 12 – ذكر حكايتي در ارتباط با فرهاد ميرزا يكي از شاهزادگان قاجار مبني بر اهميت حفظ عزت و آبروي مؤمن.