موضوع: امور حقيقي و امور اعتباري فقره: قلت يا ابا عبدالله: ما حقيقة العبودية ...حیث أمَرهم الله به 1 – هرحیثیت و شأن اعتباري در اين دنيا بازگشتش به امر حقيقي و واقعي می باشد . 2 – چرا خداوند متعال مالك حقيقي همۀ اشياء بوده و ملكيت سایر افراد بالعرض واعتباری می باشد. 3 – تفسير فرمايش نبي اكرم صلی الله علیه وآله وسلم: اني أباهي بكم الأمم يوم القيامة ولو بالسقط. 4 – تفسير آيه 26سوره مبارکۀ آل عمران: قل اللهم مالك الملك تؤتي الملك.... 5 – نفس انسان با تمام تعيّنات و تعلّقاتي كه در اين دنيا با آنها انس والفت گرفته است وارد عالم برزخ مي‌شود. 6 – هر يك از اعمالي كه انسانها در اين دنيا انجام مي‌دهند داراي دو جنبۀ ملكي و ملكوتي مي‌باشد. 7 – اربعين و چهلّه گرفتن در اسلام فقط اختصاص به سيدالشهداء عليه السلام دارد. 8 – لقب اميرالمؤمنين علیه السلام فقط اختصاص به علي بن ابيطالب دارد و بكار بردن آن نسبت به ساير ائمه حرام مي‌باشد.

موضوع: اولي به تصرف بودن پروردگار متعال و ائمه معصومين نسبت به جميع شئون افراد فقره: قلت يا ابا عبدالله: ما حقيقة العبودية ...حیث أمَرهم الله به 1 – تصرف انسانها در اموري كه متعلّق به آنهاست محدود به قوانين شرع است. 2 – نفوس هر يك از انسانها امور را مطابق با منافع و خواست‌هاي نفساني خود توجيه مي‌كند. 3 – مراقبه به چه معنا مي‌باشد. 4 – ذكر حكايتي راجع به مخالفت يكي از علماء با برگزاري نماز جمعه بدليل عدم تصدّي منصب آن. 5 – اهمال در مخالفت با تخيلات و تصورات و خواست‌هاي نفساني به تدريج سبب تثبيت نفس در جايگاه خود مي‌شود. 6 – پايه و اساس دستورات اسلامي ايجاد انس و الفت ميان برادران ايماني و رفع كدورت‌ها و تيرگي‌ها مي‌باشد. 7 – سخن گفتن سگ با بايزيد بسطامي در حال مكاشفه. 8 – پروردگار متعال از همة موجودات نسبت به آنها سزاوارتر است در تصرف كردن چرا كه همة موجودات در اصل وجود خويش و بقاء آن وابسته به پروردگار و عين تعلّق و ربط به او هستند. 9 – چرا در عالم وجود تنها پروردگار متعال مي‌تواند تشريع و جعل احكام كند و غير از او حتي جبرئيل امين هم قادر بر اين امر نيست. 10 – تفسير آية 16 ازسورۀ مبارکۀ ق « و نحن اقرب اليه من حبل الوريد». 11 – سخن امام سجاد عليه السلام در ارتباط با شطرنج. 12 – ائمه معصومين عليهم السلام واسطه نزول حقيقت و نور وجودند از مقام اجمال به مقام انبساط

موضوع: حقيقت ولايت رسول خدا و ائمه عليهم السلام و علت وجوب تبعيّت از ايشان فقره: قلت يا ابا عبدالله: ما حقيقة العبودية ...حیث أمَرهم الله به 1 – انسانها نبايد نسبت به آنچه خداوند به آنها عطا كرده است احساس ملكيّت و تعلّق كنند. 2 – هارون ‌الرشيد حكومت بر مردم را ملك طلق خويش مي‌دانست. 3 – برخي اوقات خداوند متعال از انسانهايي كه در قعر ظلمت و جهل به سر مي‌برند فرزنداني در اعلا مرتبة كمال بوجود مي‌آورد. 4 – تفسير آيه‌هاي 33 و 34 سورة طه (اذهبا الي فرعون، انه طغي... 5 – از آنجايي كه همة انسانها داراي فطرت الهي و وجدان مي‌باشند دعوت انبياء به سمت پروردگار دعوت عامّ و جهان شمول است و اختصاصي به مؤمنين ندارد. 6 – نجاشي پادشاه حكيم حبشه بر اساس تحقيق و حكم عقل و فطرت دعوت پيامبر اسلام را پذيرفت. 7 – ذکریکی از بشارت‌ها و اسراري را كه مرحوم علّامه طهراني نسبت به شاگردان خویش بیان می فرمودند. 8 – خسرو پرويز نامه پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم را قبل از خواندن آن پاره مي‌كند. 9 – رمز سلوك عبارتست از اينكه هر يك از افراد آنچه از شئون و تعلّقات و سِمَت‌هاي ظاهري به همراه خود دارند به كناري نهاده خود را با مردم يكي ببینند. 10 – متنبّه شدن يكي از معاريف همدان كه مخالف با طريق و راه عرفان بوده است. 11 – محل ضربت خوردن اميرالمؤمنين عليه السلام در مسجد كوفه محراب نافله حضرت بوده است نه محراب نماز جماعت ايشان. 12 – تأكيد مرحوم قاضي و بزرگان بر زيارت دو مكان مقدس در عتباب عاليات. 13 – رمز موفقيت رسول خدا و ائمه معصومين عليهم صلوات الله در هدايت مردم. 14 – معناي ولايت مطلقه و اينكه چرا اين ولايت تنها اختصاص به امام معصوم عليه السلام دارد.

موضوع: تأكيد بر حفظ هويّت و اصالت‌هاي اسلامي، فقره: قلت يا ابا عبدالله: ما حقيقة العبودية ...حیث أمَرهم الله به، 1 – بر اساس سنت پيغمبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم خطيب و شخصي كه مسائل اخلاقي و اسلامي را مطرح مي‌كند بايد بر روي منبر به سخنراني بپردازد نه در پشت تريبون. 2 – اگر نماز بر اساس شرايطي كه در سنّت و شرع آمده اقامه شود تأثيرات بسيار عميقي بر روح و جان افراد خواهد گذاشت. 3 – ائمه هدي عليهم السلام مسلمانان را به سمت تعالي و رشد و تفوّق علمي بر ساير ملل دعوت مي‌كنند. 4 – قرون وسطي آشكار كننده انحطاط فرهنگي و تمدني غرب. 5 – در جامعه اسلامي عمران و آبادي و رسيدگي به مسائل فرهنگي و اجتماعي كه حيات جامعه متوقف بر آنست از مراتب ايمان بشمار مي‌رود. 6 – تأكيد بي حد و حصر دستورات اسلامي بر رعايت نظافت و مسائل بهداشتي در تمام ابعاد زندگي. 7 – ذكر قضيه‌اي از علّامه طهراني در اهميّت اقامۀ نماز در اول وقت. 8 – در جامعه اسلامي ميان اموري كه به فرهنگ و اصالت اسلامي خدشه وارد مي كند و اموري كه هويّت اسلامي و انساني افراد را تقويت مي‌كند بايد فرق گذاشته شود. 9 – مقتضاي عمل به دستورات اسلام و دين اينست كه مرد قيموميّت بر زن خود داشته و هر چه موجب سلب اين قيموميّت بشود جلوي آن را بگيرد. 10 – قرار گرفتن زندگي زناشويي در چهارچوب قوانين اسلام مستلزم بقاء نظام خانواده مي‌شود. 11 – زني كه بدون اجازۀ شوهرش به زيارت ائمه عليهم السلام برود اين زيارت براي او معصیت شمرده مي‌شود. 12 – اطاعت زن از شوهر در مسائل خلاف شرع از ترك واجبات تا ارتكاب محرمات حرام مي‌باشد. 13 – نظر و ديدگاه انسان نسبت به اموال خويش بايد نظر وكالتي و امانتي باشد نه نظر و ديدگاه استقلالي. 14 – حكايت مرحوم انصاري در ارتباط با خيانت نسبت به امانت.

موضوع: تصحيح ديدگاه وفكر انسان نسبت به مالكيت خويش فقره: قلت يا ابا عبدالله مالحقيقه العبودية ...حيث اَمرهم الله به 1 – سلوك عبارتست از تصحيح حال كه بدنبال آن تصحيح فكر و تفكّر است. 2 – فرق بين شخص عارف و عالم. 3 – دين را بايد از كسي گرفت كه آنرا با وجدان خويش يافته و با جان و سرشت او وحدت پيدا كرده است. 4 – ذكر دو حكايت در مقايسه ميان عملكرد مرحوم علّامه طهراني و یکی از اعاظم علماي نجف در مسأله تعيین مهر. 5 – خداوند تبارك و تعالي توسط جبرئيل به پيامبر خويش می فرماید: مهر دختر خود را مهر السنه قرار بده تا امّت تو از نظر كمي مهر به تو تأسّي كنند. 6 – انسانها بايد اموال خويش را مال الله ديده و تعلق خود را نسبت به آن تصحيح كنند. 7 – افراد بايد بر اساس تكليف عمل كنند و اجازه ندهند تخيّلات و تصوّرات واهي مانع از رسيدن ايشان به سعادت ابدي شود. 8 – ديدگاه اشخاص به مايملك خويش بايد مانند ديدگاه بندگان نسبت به موالی خويش باشد. 9 – ذكر حكايتي در ارتباط با مرحوم حداد رضوان الله عليه مبني بر عدم تعلق ايشان نسبت به مال و اموال دنيا. 10 – اولياي الهي به درجه‌اي مي‌رسند كه توجه به بدن و وجود خويش را مانع از رسيدن به كمال مطلق مي‌بينند. 11 – اصحاب سيدالشهداء عليه السلام از شدّت اشتياق وصال معبود درد اسباب و آلات جنگ را احساس نمي‌كردند: لا يمسّون اَلم الحديد 12 – سه دستور اخلاقي مرحوم انصاري به مرحوم آيت الله سيد محمد تقي خوانساري.

موضوع: تبيين حقيقت سلوك الي الله و ذكر برخي از شرائط آن فقره: قلت يا ابا عبدالله: ما حقيقة العبودية ...حیث أمَرهم الله به 1 – امام صادق عليه السلام حقيقت عبوديت را در سه چيز بيان مي‌كنند. 2 – توجه نفس به مسائل خارج از اتّجاه و مسير توحيدي سبب توقّف انسان از رشد و تكامل مي‌شود. 3 – تمام حقيقت سلوك در اينست كه شخص در عين داشتن توجّه تام به حيثيت توحيدي، رعايت قوانين عالم ظاهر و كثرت را هم به تمامه بكند. 4 – مرحوم علّامه طهراني مي‌فرمودند: كسي كه مي‌خواهد تصدّي منصبی از مناصب كشوري را بعهده گيرد حتماً بايد يا متّصل به حضرت بقية الله الاعظم باشد يا دستش در دست وليّ خدا باشد. 5 – ولايت و اشراف خاص امام زمان عليه السلام شامل حال كساني خواهد شد كه قلب و دل خود را به حضرت سپرده باشند. 6 – ذكر حكايتي از شيخ مفيد مبني بر تصحيح فتواي او توسط حضرت حجة بن الحسن المهدي عليه السلام. 7 – تفسير آيه 63 سورۀ مبارکه فرقان: و عباد الرحمن الذين یمشون علي الارض هوناً... 8 – كلام بسيار دقيق و حكيمانه علّامه طهراني راجع به شخصی كه بر عليه ايشان به سخنراني مي‌پرداخته است. 9 – ذكر حكايتي از اميرالمؤمنين عليه السلام مبني بر رعايت شئون روحي و نفساني افراد. 10 – توضيح فرمايش سيدالشهداء عليه السلام به امام سجاد عليه السلام، بُنيّ و اَعرز نفسك، عن كل دَنِیَة و إن ساقتك الي الرَّغائب

موضوع: تفاوت حريّت و آزادي دنیوي با حريّت وآزادي الهي، فقره: قلت يا ابا عبدالله ما حقيقة العبودیة ...حيث امرهم الله به، 1 – تفاوت ميان حريّت و آزادي دنیوي با حريّت و آزادي الهي. 2 – كليد حركت انسان بسوي كمال و تعالي در اينست كه انسان همیشه خود و موقعيّت خويش را در قبال كارهايي كه انجام داده است شرمنده و بدهكار ببيند. 3 – مرحوم علّامه طهراني مي‌فرمودند: درجات قرب و بعد دوستان ما نسبت به ما به اندازة مقدار تسليم و اطاعت آنها از ماست. 4 – شئونات اجتماعي بتدريج سبب تغيير عملكرد و نحوۀ قضاوت و صحبت كردن افراد مي‌شود. 5 – كيفيت علاقه و ارتباط روح با بدن قبل از مرگ و در هنگام مرگ. 6 – حديث نفس روح و وجود انسان با خويشتن. 7 – شخص محتضر با چشم برزخي به افراد نگاه مي كند و صور مثالي هر يك از افراد را مي‌بيند. 8 – همۀ انسانها در بدو تولد داراي فطرت الهي و پاك و معصوم‌اند لکن بتدريج و بر اساس كثرت تعلق‌ها و انانيت‌ها به پايين ترین درجات انسانيت نزول مي‌كنند. 9 – هر كسي در دنيا درجايگاه اطاعت و انقياد نسبت به پروردگار قرار گيرد و روح ونفس خود را از آلودگي‌ها پاك كند در روز قيامت در صف متّقين قرار مي‌گيرد. 10 – آزادي الهي به چه معنا مي‌باشد. 11 – حقيقت عبوديت در اينست كه انسان در وجدان و سرّ خود احساس ملكيّت و تعلّقي نسبت به خود و آثار وجودي خود نداشته باشد. 12 – نحوۀ مواجهه و برخورد افرادي كه به حقيقت عبوديت رسيده‌اند بواسطه مرگ.

موضوع: ارزش جایگاه عبودیت وشرایط تحقق معنای آن در وجود افراد، فقره: قلت يا ابا عبدالله ما حقيقة العبودية ...و لا يدبِّر العبد لنفسه تدبيراً، 1 – كيفيت معراج پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم 2 – بهترين وصفي كه خداوند تبارك و تعالي نبي‌اش را به آن مخاطب ساخته عنوان عبد مي‌باشد. 3 – تمام ارزش‌ها و كمالات انساني در سايه عبوديت در وجود افراد محقّق مي‌شود 4 – كيفيت برخورد علّامه طهراني با يكي از علماء كه عمر گرانبهای خود را صرف بدست آوردن علوم غريبه كرده بود. 5 – صرف كردن عمر براي بدست آوردن زمان ظهور حضرت ولي عصر اتلاف كننده عمر است. 6 – ذكر يكي از علل نامعين بودن زمان ظهور حضرت ولي عصر عج الله تعالي فرجه. 7 – تنبّه مولانا نسبت به يكي از شاگردان خود بخاطر تأسف خوردن از عدم ادراك شمس تبريزي. 8 – ظهور امور خارق‌العاده توسط مرتاضان هندي در اثر تقويت نفس مي‌باشد نه بر اساس مقام عبوديت. 9 – توضيحي راجع به حقيقت ولايت تكوينۀ مطلقه ائمّه معصومين عليهم صلوات الله. 10 – كلام محي‌الدّين عربي راجع به اينكه انسان بواسطة اتّصال به نفس وليّ عالم امكان مي‌تواند احكام را مستقيماً از نفس آن وليّ ادراك كند. 11 – امام صادق عليه السلام مي‌فرمايند: اينگونه نيست كه خداوند مالي را كه به شخصي مي‌دهد براي اينست كه او شایستگی دارد يا اگر از او امساك می کند بخاطر اينست كه او قابليّت ندارد. 12 – لزوم رعايت و توجّه نسبت به دو مسأله مهمّ براي تحقّق معناي عبوديت در انسان. 13 – تعلّق داشتن نسبت به امور دنيوی به چه معناست. 14 – توضيح فرمايش امام سجاد عليه السلام، يا بُنَیَّ لا تكن عبد غيرك و قد جعلك الله حراً. 15 – كلام علّامه طهراني راجع به اينكه انسان نبايد به غير از لقاي پروردگار به چيزي رضا دهد. 16 – توضيح فرمايش اميرالمؤمنين عليه السلام، هيچ یقیني نيست كه شبیه تر از شك باشد نسبت به مرگ. 17 – اهميّت رعايت موقعيّت اجتماعي و شخصيّت افراد در برخورد با آنها از ديدگاه اسلام. 18 – رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: اكرموا كلَّ قومٍ ولو كانوا كفاراً 19 – كيفيت برخورد اميرالمؤمنين عليه السلام با دختران يزدگرد در هنگام اسارت. 20 – اختلاف كيفيت معاشرت و زندگي ائمه عليه السلام بر اساس تفاوت سطح زندگي مردم در زمانهاي مختلف مي‌باشد.

موضوع: بیان مراد از عدم تدبیر عبد نسبت به خود، فقره: قلت يا ابا عبدالله ما حقيقة العبودية ...و لا يدبِّر العبد لنفسه تدبيراً، 1 – توضيح فرمايش امام صادق عليه السلام: ولا يدبِّر العبد لنفسه تدبيرا. 2 – ذكر شرائط خطيب نماز جمعه و اموري را كه در هنگام خواندن خطبه بايد رعايت كند. 3 – مرحوم علّامه طهراني نماز جمعه را واجب عيني و تعيني مي‌دانستند. 4 – ارتباط مرحوم علّامه طهراني در سنه چهل و دو و بعد از آن با شهيد سرلشكر سپهبد قرني. 5 – صحبت‌ها و سخنراني‌هاي قبل از نماز جمعه موجب خستگي و ملالت مردم شده و ايشان را از تهيّؤ و آمادگي‌ كامل براي استماع خطبه‌هاي نماز جمعه باز مي‌دارد. 6 – نماز جمعه موجب احياء ملّت و خروج ايشان از كثرات و توغل در دنيا مي‌شود. 7 – ذكر دليلي از ادله فقهايي كه قائل به تخیير در نماز جمعه هستند و پاسخ آن. 8 – كسي كه حج واجب را بجا نياورد بر دين يهود يا نصاری از دنيا مي‌رود نه بر دين اسلام. 9 – استطاعت در حج به چه معنا مي‌باشد. 10 – يكي از دستورهاي مهم و أكيد بزرگان به سالكين راه خدا در تمام طول حيات تلاوت مستمر قرآن كريم مي‌باشد. 11 – شدّت اهتمام مرحوم علّامه طهراني نسبت به تلاوت قرآن كريم. 12 – قرآن كلامي است كه براي تك تك افراد بشر نازل شده است و اختصاص به مخاطبین در زمان پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ندارد. 13 – چرا در روايات توصیه به تلاوت قرآن كريم با صوت حزين شده است. 14 – بر اساس آيه ولا تقفُ ما ليس لك به علم ،انسان پاية حركت و امور خود را در زندگي بايد بر اساس علم و يقين قرار دهد نه برگمان و تخمين.

موضوع: اساس نظام خلقت و تكوين بر نظم نهاده شده است، فقره: قلت يا ابا عبدالله ما حقيقة ،العبودية ...و لا يدبِّر العبد لنفسه تدبيراً 1 – مراد امام صادق عليه السلام از اينكه انسان نبايد تدبير امور خودش را بكند چه مي‌باشد. 2 – ذكر دو معنا براي شعر سعدي شيراز: فرشته‌اي كه وكيل است بر خزائن باد چه غم خورد كه بميرد چراغ پيرزني 3 – بيان كيفيت تصرّف و تدبير امور توسط ملائكه و فرشتگان در عالم دنيا. 4 – سنخيت بين علّت و معلول سبب مي‌شود كه ملائكه مجرّد در ملكوت امور تصرّف كنند نه در مادۀ آنها 5 – ذكر قضيه‌اي از مرحوم انصاري مبني بر آمدن زلزله در يكي از روستاهاي همدان. 6 – در مكتب اسلام اصل و اساس در تمام مسائل سياسي و اجتماعي و فردي براساس محوريت توحيد مي‌باشد. 7 – كيفيت برخورد اميرالمؤمنين عليه السلام با عثمان بن حُنيف در پي شركت در مجلس ثروتمندان 8 – نحوۀ برخورد اميرالمؤمنين عليه السلام با طلحه و زبير كه در طمع رسيدن به مقام و مال بودند نشان از تجسّم حقيقت توحيد و عدالت در وجود حضرت مي‌كند. 9 – در مكتب مادّیین اصل و اساس امور بر پاية ارزشهاي مادّي استوار گردیده است. 10 – پايه و اساس حركت سقيفه بر محوريّت نفس و ارزشهاي مادّي بوده است. 11 – مرحوم علّامه طباطبايي مي‌فرمودند: منطق الهي در اين آيه مباركه به منصۀ ظهور رسيده است: قل هل تربصون بنا الا احدي الحسنيین 12 – سخت‌ترين مصائب و مشكلات را ائمه معصومين سلام الله عليهم در زندگي خود متحمّل مي‌شوند.