گالری تصاویر آرشیو بانک صوت کتابخانه پرسش و پاسخ ارتباط با ما صفحه اصلی
 
اعتقادات اخلاق حکمت عرفان علمی اجتماعی تاریخ قرآن و تفسیر جنگ
کتابخانه > اعتقادات > امام شناسی > امام شناسي جلد 9
 کتاب امام شناسي / جلد نهم /قسمت چهارم: احتجاجات به حدیث غدیر بر ولایت علی علیه السلام

 

 

گواهي‌ پيك‌ هاي‌ معاويه‌ به‌ انصاف‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌

سليم مى‏گويد: ابو درداء و ابو هريره ساكت‏شدند و گفتند: حقا سخن منصفانه‏اى راندى! و از در انصاف درآمدى!

على عليه السلام گفت: اگر معاويه بر گفتار خود استوار باشد و در مسئلتى كه با من در ميان گذاشته صادق باشد، سوگند به جان خودم كه او نيز انصاف خواهد داد و مرا ذى حق خواهد شمرد.آخر، اينك اين جماعت، پسران عثمان هستند كه همه عاقل و بالغ‏اند و طفل و صغير نيستند و بنده و عبد نيستند كه نياز به ولى داشته باشند، همگى بيايند تا بين ايشان و بين‏كشندگان پدرشان محاكمه شود.آنگاه اگر در بيان دعواى خود و از اقامه مدعاى خود فرو ماندند و نتوانستند اقامه دليل كنند، گواهى دهند كه معاويه وكيل آنها و ولى آنها و مدافع حقوق آنها از مخالفان و دشمنان آنهاست.و در اين صورت آنها با وكيلشان و وليشان و با گروه مدعى عليهم كه كشندگان پدرشان هستند بايد در مقابل من بنشينند همانند نشستن كسانى كه براى اقامه دعوا و اخذ حق خود در برابر امام و والى مى‏نشينند و به حكم او اقرار و اعتراف نموده و قضاوت و حكم او را نافذ مى‏دانند.

و در آنوقت من در حجت و دليلى كه مى‏آورند و در حجت و دليلى كه مخالفان و خصمانشان نيز بياورند نظر مى‏كنم، اگر پدرشان ظالمانه كشته شده بود




  صفحه  77

و خونش حلال بود در اين صورت حرمت‏خونش باطل مى‏شود. (و در روايتى است كه خونش هدر مى‏رود) . و اگر مظلومانه كشته شده بود و خونش احترام داشت من از قاتل پدرشان فديه مى‏گيرم و حكم به جزا مى‏نمايم، و آنها اگر بخواهند قاتل را مى‏كشند و اگر بخواهند عفو مى‏كنند و اگر بخواهند ديه مالى مى‏ستانند.

و اين جماعت كشندگان عثمان در لشكر من هستند و اقرار و اعتراف به كشتن عثمان را دارند و به حكمى كه من براى آنها صادر كنم راضى هستند.بنابراين فرزندان عثمان با معاويه - اگر معاويه ولى آنها و يا وكيل آنهاست - بايد به نزد من بيايند و اقامه دعوا بر عليه قاتلان عثمان كنند و آنها را به محاكمه بكشانند تا من به كتاب خدا و سنت پيغمبرش صلى الله عليه و آله در ميان آنها حكم كنم.

و اگر معاويه بدون گناه و خطائى كه از قاتلان عثمان سرزده باشد ايشان را به گناه متهم مى‏كند و دنبال علت‏هاى واهى و اباطيل مى‏گردد پس به هر گناهى كه مى‏خواهد آنها را متهم كند، بكند كه بزودى خداوند قواى خود را بر عليه او به كار مى‏بندد.

ابو درداء و ابو هريره گفتند: سوگند به خدا كه انصاف را تمام كردى بلكه از انصاف هم پيشتر رفتى و علت و اشكال مطلب را برطرف كردى و حجت او را شكستى و چنان دليل و برهان قوى و روشن و صادقى اقامه كردى كه بر آن هيچگونه اشكال و ايرادى نيست!

ابو هريره و ابو درداء از نزد على عليه السلام خارج شدند.سليم مى‏گويد: در اينحال قريب به بيست هزار نفر مرد زره‏پوش كه با كلاه‏هاى خود سر و صورتشان مجهز بود در مقابل آنها آمدند و گفتند: ما كشندگان عثمان مى‏باشيم، به كشتن او اقرار و اعتراف داريم و به حكم على عليه السلام راضى هستيم چه بر له ما و چه بر عليه ما، پس لازم است اولياء و صاحبان خون عثمان بيايند و ما را براى گرفتن خون پدرشان به نزد على عليه السلام به جهت تحكيم و قضاء او بخوانند.و اگر على عليه السلام حكم به قصاص و يا ديه را بكند، ما در برابر حكم او شكيبا و تسليم هستيم.

ابو درداء و ابو هريره گفتند: شما نيز حقا سخن منصفانه‏اى گفتيد، و براى على جائز نيست كه شما را به معاويه بسپارد و يا شما را بكشد تا اينكه اولياء




  صفحه  78

دم عثمان، شما را براى محاكمه به نزد على بخوانند و او بين شما و بين صف مقابلتان به كتاب خدا و سنت پيامبرش صلى الله عليه و آله حكم كند!

ابو درداء و ابو هريره حركت كردند و آمدند تا بر معاويه وارد شدند و آنچه را كه على عليه السلام و آنچه را كه قاتلان عثمان و آنچه را كه ابو النعمان بن ضمان گفته بودند، به معاويه خبر دادند.

معاويه گفت: على پاسخ شما را در ترحمش بر ابو بكر و عمر و خوددارى از ترحمش بر عثمان و برائتش از او در پنهانى، و نيز در ادعائى كه مى‏كند: او خليفه رسول الله است و از هنگامى كه جان رسول الله قبض شده است پيوسته مظلوم و مورد ستم قرار گرفته است، چه داد؟ !

آن دو نفر گفتند: آرى در نزد ما ترحم بر ابو بكر و عمر و عثمان كرد و ما مى‏شنيديم، و على در بين گفتارش به ما گفت كه: اگر اختيار انتخاب خليفه براى امت‏باشد و ايشانند كه بايد نظر كنند و براى خودشان كسى را اختيار كنند، و اختيارشان براى خودشان و نظرشان در امورشان بهتر و به صواب نزديكتر است از اختيار خدا و رسول خدا، پس اين امت مرا اختيار كردند و با من بيعت نمودند بيعت هدايت، و من امام بر مردم هستم كه نصرت من واجب است چون ايشان درباره من مشورت كردند و سپس مرا انتخاب نمودند.

و اگر اختيار انتخاب خليفه براى خدا و براى رسول خدا صلى الله عليه و آله براى آنها بهتر و به صواب نزديكتر است از اختيار امت و نظر آنها، پس خدا و رسول خدا مرا براى امت اختيار كردند و مرا به عنوان جانشين و خليفه در ميان آنها قرار دادند، و خدا و رسول خدا در كتاب الله منزل بر زبان پيامبر مرسل امر به اطاعت از من و نصرت مرا نمودند، و اين دليل حجت مرا قوى‏تر مى‏كند و لزوم رعايت‏حق مرا ثابت‏تر و استوارتر مى‏سازد.

استشهاد أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ حديث‌ غدير در صفّين‌

و سپس على عليه السلام در ميان عسكر و لشگرش بر فراز منبر بالا رفت، و هر كس كه نزد آنحضرت بودند از مهاجرين و انصار و سائر نواحى را به دور خود جمع نمود، و پس از آن حمد و ثناى خدا را بجاى آورد و گفت:

معاشر الناس! ان مناقبى اكثر من ان تحصى! و بعد ما انزل الله فى كتابه من ذلك و ما قال رسول




  صفحه  79

‏الله صلى الله عليه و آله اكتفى بها عن جميع مناقبى و فضلى.

«اى جماعت مردم! مناقب و فضايل من بيشتر از آن است كه به شمار درآيد! ولى پس از آنكه خداوند قدرى از آن را در كتاب خودش بيان كرده و فرستاده است، و پس از آنكه رسول خدا صلى الله عليه و آله قدرى از آن را گفته است، من از جميع مناقب و فضايل خود به همان مقدار گفتار خدا و رسول خدا اكتفا مى‏كنم‏» .

(در اينجا حضرت به بسيارى از مناقب خود كه در كتاب خدا نازل شده و يا رسول خدا صلى الله عليه و آله بيان كرده‏اند مفصلا و تصريحا بياناتى دارد، و با يكايك آنها به نحو مناشده با مردم مستمع احتجاج مى‏كند، و همه مى‏گويند: اللهم نعم «بار پروردگارا ما شاهديم كه همينطور است كه على مى‏گويد و پيامبر درباره او چنين گفته است‏» .اين مناشده بسيار مفصل و جالب است، ولى چون غالب عبارات و مطالب آن مشابه با مناشده و احتجاج آنحضرت در زمان خلافت عثمان در مسجد رسول الله در هنگامى كه مهاجرين و انصار به سوابق خود افتخار مى‏كردند، مى‏باشد - و ما نيز عين آن را در احتجاج سوم از همين بحث از «فرائد السمطين‏» حموئى با سند متصل خود از سليم بن قيس از  صفحه  32
تا  صفحه  40
نقل كرده‏ايم - فلهذا از ذكر متن آن صرف‏نظر نموده و فقط به جمله مورد استشهاد و احتجاج ما در اين بحث كه احتجاج به حديث غدير است مى‏پردازيم:)

فامر الله عز و جل ان يعلمهم و ان يفسر لهم من الولاية ما فسر لهم من صلاتهم و صيامهم و زكاتهم و حجهم، فنصبنى بغدير خم و قال: ان الله ارسلنى برسالة ضاق بها صدرى، و ظننت ان الناس مكذبونى، فاوعدنى لابلغنها او يعذبنى! قم يا على!

ثم نادى بالصلاة جامعة فصلى بهم الظهر ثم قال: ايها الناس! ان الله مولاى و انا مولى المؤمنين و اولى بهم من انفسهم.من كنت مولاه فعلى مولاه.اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه، و انصر من نصره، و اخذل من خذله!

فقام اليه سلمان الفارسى فقال: يا رسول الله ولاؤه كماذا؟ ! فقال: ولاؤه كولايتى.من كنت اولى به من نفسه فعلى اولى به من نفسه.و انزل الله: اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا.




  صفحه  80

فقال سلمان الفارسى: يا رسول الله! انزلت هذه الآيات فى على خاصة؟ ! فقال: فيه و فى اوصيائى الى يوم القيامة.فقال سلمان الفارسى: يا رسول الله! بينهم لنا! فقال: على اخى و وزيرى و وصيى و وارثى و خليفتى فى امتى و ولى كل مؤمن بعدى، و احد عشر اماما من ولده: الحسن و الحسين ثم تسعة من ولد الحسين، واحدا بعد واحد، القرآن معهم و هم مع القرآن، لا يفارقونه حتى يردوا على الحوض.

فقام اثنا عشر رجلا من البدريين فقالوا: نشهد انا سمعنا ذلك من رسول الله صلى الله عليه و آله كما قلت‏سوآء لم تزد حرفا و لم تنقص حرفا.و قال بقية السبعين [1]قد سمعنا ذلك و لم نحفظه كله، و هؤلاء اثنا عشر خيارنا و افضلنا.فقال: قد صدقتم، ليس كل الناس يحفظه...تا آخر خطبه.

و ما چون ترجمه اين فقرات را در احتجاج سوم ذكر كرده‏ايم، در اينجا از ترجمه مجدد آن صرف‏نظر مى‏نمائيم.

و چون ابو هريره و ابو درداء اين خطبه امير المؤمنين عليه السلام را با پاسخ‏ها و تصديق‏هاى مردم براى معاويه بازگو كردند، از شدت غضب و غيظ مهر خاموشى بر زبانش زده شد و عاجز از گفتار شد، و گفت: يا ابا الدرداء و يا ابا هريرة لئن كان ما تحدثانى عنه حقا لقد هلك المهاجرون و الانصار غيره و غير اهل بيته و شيعته. [2]

«اى ابو درداء و اى ابو هريره: اگر آنچه را كه شما از جانب على براى من بازگو كرديد حق باشد، حقا مهاجرين و انصار در هلاكت مى‏باشند غير على و غير اهل‏بيت او و شيعيان او» .




  صفحه  81

بارى اين هفت احتجاجى را كه ذكر كرديم همه آنها از امير المؤمنين عليه السلام در ادوار مختلف بوده است.

احتجاج هشتم: احتجاج‌ فاطمۀ زهرا سلام‌ الله‌ عليها به‌ حديث‌ غدير

احتجاج حضرت شفيعه روز جزاء، خير النساء، ام ابيها، فاطمه زهرآء سلام الله عليها است كه شمس الدين جزرى دمشقى مقرى شافعى در كتاب اسنى المطالب فى مناقب على بن ابيطالب آورده است.او مى‏گويد: لطيف‏ترين طريقى كه براى حديث غدير و غريب‏ترين طرزى كه اين حديث روايت‏شده است آن طريقى است كه شيخ ما خاتمه حفاظ ابو بكر محمد بن عبد الله بن محب مقدسى مشافهة روايت كرده است.آنوقت‏سلسله سند را مرتبا ذكر مى‏كند تا مى‏رسد به بكر بن احمد قصرى، و او روايت مى‏كند از فاطمه و زينب و ام كلثوم: دختران موسى بن جعفر عليهما السلام كه آنها گفتند: حديث كرد براى ما فاطمة: دختر جعفر بن محمد عليهما السلام، و او گفت: حديث كرد براى من فاطمه: دختر محمد بن على عليهما السلام، و او گفت: حديث كردند براى من فاطمه: دختر على بن الحسين عليهما السلام، و او گفت: حديث كردند براى من سكينه و فاطمه: دو دختر حسين بن على عليهما السلام از ام كلثوم دختر فاطمه بنت النبى صلى الله عليه و آله از فاطمه بنت رسول خدا كه مى‏گفت: انسيتم قول رسول الله صلى الله عليه و آله يوم غدير خم: من كنت مولاه فعلى مولاه؟ و قوله: انت منى بمنزلة هارون من موسى عليهما السلام؟

و اين حديث را بدين صورت حافظ كبير ابو موسى مدينى در كتاب خود كه در اسامى سلسله است، تخريج كرده است و گفته است: اين حديث از جهتى مسلسل است، زيرا هر يك از اين فاطمه‏ها از عمه خودش روايت مى‏كند.پس روايت پنج‏برادرزاده مى‏باشد كه هر يك از آنها از عمه خود روايت كرده‏اند. [3]

احتجاج نهم: استشهاد حضرت امام حسن مجتبى عليه السلام است‏به حديث غدير.

شيخ طوسى (ره) با سند خود روايت كرده است از ابى عمر زاذان كه او گفت: چون حضرت حسن بن على عليهما السلام با معاويه متاركه جنگ كرده و كار به م صفحه الحه و


  صفحه  82

مسالمت كشيد، معاويه بر منبر بالا رفت و مردم را جمع كرد و خطبه خواند و گفت: حسن بن على مرا اهل براى خلافت ديده است و خود را اهل براى آن نديده است.و حضرت يك پله پائين‏تر از او نشسته بودند.چون از خطبه فارغ شد امام حسن عليه السلام برخاستند و حمد خداوند را بجاى آورده و خطبه بسيار بليغى ايراد كردند كه در آن مناقب و فضائل امير المؤمنين عليه السلام و اهل بيت عليهم السلام آمده بود، و تا به اينجا مى‏رسد كه مى‏فرمايد:

و قد راوا رسول الله صلى الله عليه و آله نصب ابى يوم غدير خم و امرهم ان يبلغ الشاهد منهم الغائب. [4]

«و ديدند كه رسول خدا صلى الله عليه و آله پدر مرا در روز غدير خم نصب كرده و مردم را امر كرد كه حاضران به غائبان تبليغ كنند» .

اين روايت را محدث بحرانى آورده است. [5]

و در روايت ديگرى كه مفصل‏تر و حاوى مناقب بيشترى است‏بدين عبارت آورده است كه: و قد راوا رسول الله حين نصبه لهم بغدير خم، و سمعوه و نادى له بالولاية، ثم امرهم ان يبلغ الشاهد منهم الغائب.[6]

و قندوزى حنفى بدين عبارت آورده است كه:

و قد راوه و سمعوه صلى الله عليه و آله حين اخذ بيد ابى بغدير خم و قال لهم: (من كنت مولاه فعلى مولاه) اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه.ثم امرهم ان يبلغ الشاهد منهم الغائب[7]

احتجاج دهم: احتجاج‌ سيّد الشهداء عليه‌ السّلام‌ در مني‌ به‌ حديث‌ غدير

مناشده و استشهادى است كه حضرت سيد الشهداء عليه السلام به حديث غدير، يكسال و يا دو سال قبل از مردن معاويه در زمين منى نمودند.و اين مناشده حاوى مطالب بسيار است و در وقتى صفحه ورت گرفت كه تعديهاى معاويه به حد اعلى رسيده بود.زياد بن ابيه را بر كوفه و ب صفحه ره مسلط كرده و شيعيان


  صفحه  83

امير المؤمنين عليه السلام را در زير هر ستاره‏اى مى‏يافت مى‏كشت، بلكه اتهام به تشيع كافى براى هدر بودن خون شيعه بود، و به تمام استان‏ها نوشته بود كه: احدى حق ندارد يك روايت در منقبت و فضيلت على و اهل‏بيت نقل كند و آنچه مى‏تواند در منقبت و فضيلت عثمان براى مردم روايت كند.و نوشته بود كه: شيعيان على را ذليل و خوار نمايند و نام آنها را از ديوان عطاء محو كنند، و به عكس پيروان عثمان را معزز و محترم بدارند، تا جائى كه دوباره نوشت: بس است اين مقدارى كه در فضايل عثمان بيان شده، اينك در فضائل شيخين: ابو بكر و عمر بيان كنيد، زيرا سوابق آنها و فضيلت آنها در نزد من محبوب‏تر است و بيشتر موجب سرور و خنكى چشمان من مى‏شود، و حجت و برهان اهل البيت را بيشتر خرد مى‏كند و در هم مى‏شكند، و كوبنده‏تر است‏براى از بين بردن اهل بيت تا بيان مناقب و فضائل عثمان.

قريب بيست‏سال معاويه بر اين نهج مشى مى‏نمود، و به تمام عمال خود نوشته بود كه: نسخه‏هاى اين مناقب را كه گردآورى شده در فراز منابر شهرها و قصبات و حتى كوره‏ده‏ها و در هر مسجدى و محفلى براى مردم بخوانند و على بن ابيطالب را سب كنند و به معلمان مكتب‏ها دستور دهند كه به اطفال بياموزند، و به همان‏گونه كه قرآن را ياد مى‏گيرند اينها را نيز فرا گيرند، و به زنها و دختران و حتى به خدم و حشم خود بياموزند.

طفل‏ها بر اين اساس تربيت‏شدند، و جوانان پير شدند، و پيران بمردند، كاسه اسلام واژگون شد.

و چون حضرت امام حسن مجتبى عليه السلام در سنه 49 هجرى به زهر معاويه توسط زوجه خود: دختر اشعث‏بن قيس كندى مسموم شده و رحلت كردند[8]پيوسته فتنه و بلآء بالا مى‏رفت و شدت امر بر شيعه بيشتر مى‏شد به طورى كه در هيچ نقطه از ممالك اسلامى يك ولى خدا نبود مگر آنكه بر خون خود ترسان و هراسان بود و طريد و شريد و منفور بود.و دشمن خدا ظاهر و بدون پيرايه و حجاب علنا به بدعت




  صفحه  84

و ضلالت‏خود مباهات مى‏كرد.يك سال قبل از اينكه معاويه بميرد [9] حسين بن على صلوات الله عليه عازم حج‏بيت الله الحرام شدند و با آنحضرت عبد الله بن عباس و عبد الله بن جعفر همراه بودند.

حسين عليه السلام تمام بنى هاشم را از مردان و زنان و موالى آنها (غلامان و پسرخواندگان و هم‏پيمانان و غيرهم) و نيز از انصار آن افرادى را كه آنحضرت مى‏شناخت، و همچنين اهل بيت‏خود را جمع كرد و پس از آن رسولانى را گسيل داشت و به آنها فرمود: يكنفر از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله را كه معروف به زهد و صلاح و عبادت است فرو مگذاريد مگر آنكه تمام آنها را نزد من در سرزمين منى گرد آوريد!

در سرزمين منى در خيمه بزرگ و افراشته آنحضرت بيش از هفتصد مرد مجتمع شدند كه همه از تابعين بودند، و قريب دويست نفر از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله بودند.

فقام فيهم خطيبا فحمد الله و اثنى عليه ثم قال: اما بعد فان هذا الطاغية قد فعل بنا و بشيعتنا ما قد رايتم و علمتم و شهدتم، و انى اريد ان اسئلكم عن شى‏ء، فان صدقت فصدقونى، و ان كذبت فكذبونى!

و اسئلكم بحق الله عليكم و حق رسول الله صلى الله عليه و آله و قرابتى من نبيكم لما سيرتم مقامى هذا و وصفتم مقالتى و دعوتم اجمعين فى امصاركم من قبائلكم من آمنتم من الناس (و فى رواية اخرى بعد قوله: فكذبونى: اسمعوا مقالتى و اكتبوا قولى، ثم ارجعوا الى امصاركم و قبائلكم من امنتم من الناس) و وثقتم به فادعوهم الى ما تعلمون من حقنا، فانى اتخوف ان يدرس هذا الامر و يذهب الحق و يغلب، و الله متم نوره و لو كره الكافرون.

و ما ترك شيئا مما قاله رسول الله صلى الله عليه و آله فى ابيه و اخيه و امه و فى نفسه و اهل بيته الا رواه، و كل ذلك يقول اصحابه: اللهم نعم! و قد سمعنا و شهدنا.و يقول التابعى: اللهم قد حدثنى به من اصدقه و ائتمنه من الصحابة.




  صفحه  85

فقال: انشدكم الله الا حدثتم به من تثقون به و بدينه!

قال سليم: فكان فيما ناشدهم الحسين و ذكرهم ان قال...: انشدكم الله اتعلمون ان رسول الله صلى الله عليه و آله نصبه يوم غدير خم فنادى له بالولاية، و قال: ليبلغ الشاهد الغائب!

قالوا: اللهم نعم...فقالوا: اللهم نعم قد سمعنا، و تفرقوا على ذلك. ([10]

«حسين عليه السلام در ميان آنها براى خواندن خطبه بپا خاست، و حمد و ثناى خداوند را بگزارد، و پس از آن گفت: اما بعد اين مرد جبار متكبر متجاوز [11] با ما و با شيعيان ما آن كارى را كرد كه شما همه ديديد، و دانستيد و بر آن حضور داشتيد! و من مى‏خواهم از شما از چيزى پرسش كنم، اگر راست گفتم، مرا تصديق كنيد، و اگر دروغ گفتم، مرا تكذيب نمائيد!

و از شما به حقى كه خدا بر شما دارد، و به حقى كه رسول خدا بر شما دارد، و به قرابت و نزديكى كه من با پيغمبر شما دارم، مى‏خواهم كه اين مقام و مجلس مرا در اينجا به شهرهاى خودتان از قبيله‏ها و عشيره‏هاى خود، از كسانى كه مورد امانت و وثوق شما هستند و از اين جهت مامونند، ببريد و براى آنها بازگو كنيد، و اين سخنان و گفتار مرا براى ايشان توضيح دهيد، و همه شما آنها را دعوت كنيد و بدين امر بخوانيد.

(و در روايت ديگر بعد از آنكه گفت: و اگر دروغ گفتم، مرا تكذيب نمائيد، چنين گفت: شما گفتار مرا بشنويد، و سخن مرا بنويسيد، و پس از آن به شهرها و قبيله‏هاى خود برگرديد، و هر كدام از مردم را كه مورد امانت و ايتمان شما بود) و به او وثوق داشتيد، آنها را به آنچه از حق ما مى‏دانيد بخوانيد و دعوت كنيد! زيرا كه من در خوف و نگرانى هستم كه اين امر، محو و نابود شود، و حق از بين برود، و مغلوب باطل گردد.

حسين عليه السلام در اين خطبه از بيان چيزى كه خداوند درباره آنان در قرآن مجيد




  صفحه  86

فرود آورده است، فروگذار نكرد، مگر آنكه آن را بيان كرد و تفسير نمود.و از بيان چيزى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله درباره پدرش، و برادرش، و مادرش، و درباره خودش و اهل‏بيتش، فرموده بود، فروگذار نكرد، مگر آنكه آنها را روايت كرد.و درباره هر فقره از فقراتى كه بيان مى‏نمود، اصحاب او مى‏گفتند: اللهم نعم: بار پروردگارا! همينطور است كه حسين مى‏گويد: ما اينها را از رسول خدا شنيديم و بر آنها حاضر و ناظر بوديم.و هر يك از تابعين مى‏گفتند: بار پروردگارا! اين مطلب را آن صحابه‏اى كه به آنها وثوق داشتم، و مورد امانت من بودند براى من بيان كرده‏اند!

و حسين عليه السلام مى‏گفت: من با سوگند به خداوند از شما مى‏خواهم كه اين مطالب را براى كسانى كه به آنها، و به دين آنها وثوق داريد، بازگو كنيد!

سليم مى‏گويد: و از جمله مطالبى كه حسين عليه السلام درباره آن مناشده و احتجاج نمود، و آنها را يادآور شد، اين بود كه گفت: ... من با سوگند به خداوند از شما مى‏خواهم كه: آيا مى‏دانيد كه رسول خدا صلى الله عليه و آله او (امير المؤمنين على بن ابيطالب پدرم) را در روز غدير خم نصب نمود، و نداى ولايت او را در داد؟ و گفت: واجب است كه: آن كه حاضر است اين مطالب را به آن كه غائب است‏برساند؟ !

گفتند: بار پروردگارا! آرى ما مى‏دانيم! ...

و درباره هر فقره مى‏گفتند: اللهم نعم، ما حقا اين داستان را شنيديم.و بر اين پيمان و عهد [12] مردم متفرق شدند.

احتجاج يازدهم: احتجاج‌ عبدالله‌ بن‌ جعفر با معاويه‌ به‌ حديث‌ غدير

استدلال و استشهاد عبد الله بن جعفر بن ابيطالب است‏با معاوية بن ابى سفيان ( صفحه خر بن حرب بن اميه بن عبد شمس) .و هر چند در روايت جاى اين گفتگو بيان نشده است، ولى از قراين معلوم مى‏شود كه در مدينه منوره در سفرى كه معاويه حج نمود، انجام نگرفته است، زيرا معاويه در سال پنجاهم


  صفحه  87

هجرى با پسرش يزيد حج كرد، و اين بعد از رحلت‏حضرت امام حسن عليه السلام بود كه در سنه چهل و نهم واقع شد.و در اين احتجاج همانطور كه خواهيم ديد حضرت امام حسن عليه السلام نيز حضور داشتند، و بعيد بنظر نمى‏رسد كه: در وقت صلح حضرت امام حسن عليه السلام در كوفه كه معاويه بدان شهر آمد و يا در شام صورت گرفته باشد.

اين احتجاج را سليم بن قيس هلالى در كتاب خود آورده است، و بسيار نفيس و حاوى مطالب عاليه است.ولى ما در اينجا فقط نيمه اول آن را كه شاهد ما در احتجاج به حديث غدير خم در آن آمده است، ذكر مى‏كنيم، و بجهت رعايت عدم اطناب، از ذكر نيمه دوم آن خوددارى مى‏نمائيم:

ابان بن ابى عياش از سليم روايت مى‏كند كه: او مى‏گويد: عبد الله بن جعفر بن ابيطالب براى من گفت: من در نزد معاويه بودم، و حسن و حسين عليهما السلام نيز با ما بودند، و در نزد معاويه عبد الله بن عباس بود.معاويه رو كرد به من و گفت: اى عبد الله چقدر تعظيم و تكريم تو نسبت‏به حسن و حسين شديد است؟ آنها از تو بهتر نيستند، و پدرشان از پدر تو بهتر نيست، و اگر فاطمه، دختر رسول خدا نبود، مى‏گفتم: مادر تو: اسماء دختر عميس، از فاطمه كمتر نيست.

من به معاويه گفتم: قسم به خدا كه معرفت تو نسبت‏به آنها، و نسبت‏به پدرشان و مادرشان بسيار كم است.سوگند به خدا آن دو از من بهترند، و پدرشان از پدر من بهتر است، و مادرشان از مادر من بهتر است! اى معاويه، تو هر آينه در غفلتى از آنچه من از رسولخدا صلى الله عليه و آله شنيده‏ام كه درباره آنها، و پدرشان، و مادرشان مى‏گفت! من همه آن سخنان را در حفظ دارم، و در خاطره و ذهنم نگهدارى مى‏كنم، و آنها را روايت مى‏نمايم.

معاويه گفت: اى پسر جعفر، بياور آنچه دارى و بيان كن! سوگند به خدا نه تو دروغگو هستى، و نه به دروغ متهم مى‏باشى!

من گفتم: آنچه من مى‏دانم از آنچه تو خيال مى‏كنى و مى‏پندارى بزرگتر است!

معاويه گفت: بگو، اگر چه از مجموع كوه احد و كوه حراء هم بزرگتر باشد.




  صفحه  88

براى من مهم نيست، و باكى ندارم، در اين زمينه‏اى كه خدا صاحب [13] تو را كشته است، و جمعيت‏شما را متفرق نموده، و امر ولايت در ميان اهل خود قرار گرفته است.براى ما بيان كن و روايت كن! ما باكى در آنچه شما مى‏گوئيد نداريم، و آنچه را كه شما از دست داده‏ايد، و فاقد آن شديد، براى ما ضررى نمى‏رساند و نقصى به ما وارد نمى‏سازد!

من گفتم: چون از رسول خدا صلى الله عليه و آله درباره اين آيه قرآن:

و ما جعلنا الرؤيا التى اريناك الا فتنة للناس و الشجرة الملعونة فى القرآن. [14]

«و ما قرار نداديم رؤيائى را كه به تو نشان داديم، مگر به جهت امتحان و آزمايش مردم و نيز قرار نداديم درختى را كه در قرآن، لعنت‏شده است مگر به جهت امتحان و آزمايش مردم‏»

- كه مراد از شجره، اهل آن درخت و خورندگان از آن مى‏باشند - سؤال شد،

پيامبر فرمود: من در رؤيا ديدم كه: دوازده نفر از پيشوايان ضلالت‏بر منبر من بالا مى‏روند و پائين مى‏آيند و امت مرا به دين جاهليت كشانده و به قهقرى برمى‏گردانند، در ايشان دو مرد از دو طائفه مختلف قريش بودند، و سه نفر از




  صفحه  89

بنى اميه، و هفت نفر از فرزندان حكم بن ابى العا  صفحه  [15].و شنيدم كه مى‏فرمود: چون پسران ابى العا  صفحه  به پانزده تن برسند، كتاب خدا را به فساد و خرابى گيرند، و بندگان خدا را عبد و بنده خود قرار دهند، و مال خدا را در بين خود دست‏به دست‏بگردانند.

0
50px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; line-height: 200%; "> اى معاويه! من شنيدم از رسول خدا  صفحه  لى الله عليه و آله كه مى‏گفت‏بر فراز منبر، و من در نزد او و در مقابل او بودم، و عمر بن ابى سلمة، و اسامة بن زيد، و سعد بن ابى وقا  صفحه  ، و سلمان الفارسى، و ابوذر، و المقداد، و الزبير بن العوام حاضر بودند:

0
50px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; line-height: 200%; "> الست اولى بالمؤمنين من انفسهم؟

0
50px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; line-height: 200%; "> «آيا من به مؤمنين از خود آنها به خودشان اولى و سزاوارتر نيستم؟»

0
50px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; line-height: 200%; "> گفتيم: بلى يا رسول الله.

0
50px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; line-height: 200%; "> پيامبر گفت:

0
50px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; line-height: 200%; "> من كنت مولاه فعلى مولاه - اولى به من نفسه - و با دو دست‏خود بر شانه على زد و گفت: اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه.ايها الناس! انا اولى بالمؤمنين من انفسهم ليس لهم معى امر!

0
50px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; line-height: 200%; "> اى مردم من از مؤمنين به خود آنها سزاوارترم، و ولايتم بيشتر و قوى‏تر است، با وجود من، آنها داراى امر ولايت نيستند.و پس از من على از همه مؤمنان به آنها سزاوارتر و ولايتش قوى‏تر است، آنها با وجود على داراى امر ولايت نيستند، و پس از او، پسرم حسن، از همه مؤمنان به آنها سزاوارتر و ولايتش قوى‏تر است، آنها با وجود حسن داراى امر ولايت نيستند.




  صفحه  90

پيامبر باز بر گفتار خود عودت نمود، و گفت: من در وقتى كه شهيد شدم على اولى است‏به شما از خودتان! و چون على شهيد شد، پسرم حسن اولى است‏به مؤمنان از خودشان! و چون پسرم حسن شهيد شد، پسرم حسين اولى است‏به مؤمنان از خودشان! و چون حسين شهيد شد پسرم على بن الحسين اولى است‏به مؤمنان از خودشان، و با وجود ايشان براى مؤمنان، اختيار امر ولايت نيست.و سپس رسول خدا رو كرد به على عليه السلام و گفت: اى على تو او را ادراك مى‏كنى، و سلام مرا به او برسان.و چون على بن الحسين شهيد شد، فرزندم محمد اولى است‏به مؤمنان از خودشان، و اى حسين تو او را ادراك مى‏كنى و سلام مرا به او برسان، و سپس به دنبال محمد مردانى يكى پس از ديگرى مى‏آيند، و يكنفر از آنها نيست مگر آنكه اولى است‏به مؤمنان از خودشان، و با وجود آنها براى مؤمنان اختيارى در انتخاب امر ولايت نيست.و تمام آنها هدايت‏شده و هدايت كننده‏اند.

على بن ابيطالب برخاست‏به حال گريه، و گفت: پدرم و مادرم فداى تو باد اى رسول خدا آيا شما كشته مى‏شويد؟ ! پيامبر گفت: آرى! من با زهر مسموم شهيد مى‏شوم! و اى على تو با شمشير كشته مى‏شوى، و محاسنت از خون سرت خضاب مى‏شود! و پسرم حسن با زهر مسموم شهيد مى‏شود، و پسرم حسين با شمشير كشته مى‏شود، و او را طاغى پسر طاغى مى‏كشد.آن كسى كه خود زنازاده و پسر زنازاده است.

معاويه گفت: اى پسر جعفر سخن بزرگى بر زبان راندى! اگر آنچه را كه تو مى‏گوئى حق باشد امت محمد از مهاجرين و انصار همه هلاكت مى‏شوند غير از شما اهل بيت و اولياى شما و ياران شما!

من گفتم: به خدا آنچه را كه گفتم حق است و آنرا از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم.

معاويه گفت: اى حسن و اى حسين و اى پسر عباس! پسر جعفر چه مى‏گويد؟ !

ابن عباس گفت: اگر تو به آنچه او مى‏گويد: ايمان ندارى بفرست‏به پى كسانى كه او نام برده است، و از ايشان بپرس!

معاويه فرستاد به دنبال عمر بن ابى سلمة و اسامة بن زيد و از آن دو نفر سؤال‏




  صفحه  91

كرد.ايشان گواهى دادند كه: آنچه را كه پسر جعفر گفته است، ما از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيده‏ايم، بهمان گونه‏اى كه او شنيده است!

معاويه بطرز شخص منكر و از روى مسخره گفت: اى پسر جعفر! ما درباره حسن و حسين و پدرشان آنچه بايد شنيديم، تو درباره مادر آنها از رسول خدا چه شنيدى؟ !

من گفتم: از رسولخدا شنيدم كه مى‏گفت: در بهشت عدن منزل و خانه‏اى نيست كه اشرف و افضل و اقرب به عرش پروردگارم باشد از منزل من، و با من سيزده نفر از اهل بيت من هستند: برادرم على، و دخترم فاطمه، و دو پسرم حسن و حسين، و نه نفر از فرزندان حسين: آنانكه خداوند، هر گونه رجس و پليدى را از ايشان برده است، و آنها را به مقام طهارت مطلقه رسانيده است.تمام ايشان هاديان و مهتديان هستند.من از جانب خداوند تبليغ مى‏كنم، و ايشان از جانب من تبليغ مى‏كنند.و ايشانند حجت‏هاى الهيه بر خلق خدا، و گواهان خدا در زمين خدا، و خزانه‏داران علم خدا، و معدن‏هاى حكمت‏هاى خدا، و سرچشمه حكم خدا، كسى كه آنها را اطاعت كند، خدا را اطاعت كرده است، و كسى كه مخالفت آنها را كند مخالفت‏خدا را كرده است.

زمين به قدر يك طرفة العين باقى نخواهد بود، مگر به بقاء آنها، و به خير و صلاح و آبادانى نمى‏رسد، مگر به وجود آنها.امت را به امور دينشان از حلال و حرام خبر مى‏دهند، و بر راه رضاى پروردگارشان دلالت مى‏كنند، و از سخط و غضب پروردگارشان باز مى‏دارند.هيچ در آنها اختلاف نيست.امرشان واحد، و نهيشان واحد است، و نه با هم جدائى دارند و نه تنازعى.آخرين آنها از اولين آنها اخذ مى‏كند و مى‏گيرد.اين املاء من است و با خط برادرم على كه با دست‏خود نوشته است، مى‏باشد، ايشان امر امامت را يكى پس از ديگر از هم به توارث مى‏برند تا روز قيامت.

اهل روى زمين همگى در فرورفتگى جهالت، و غفلت، و سرگشتگى، و حيرت مى‏باشند، غير از ايشان و شيعيان ايشان و اولياى ايشان.آنها در امر دينشان ابدا نيازى به احدى از افراد امت ندارند، و ليكن امت نيازمند بديشان




  صفحه  92

‏است.ايشانند كه خداوند در كتاب خود آنان را قصد كرده، و طاعت از آنها را مقرون به طاعت‏خود قرار داده، و مقرون به طاعت رسول خود نموده است و گفته است:

اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولى الامر منكم [16] .

«از خداوند اطاعت كنيد، و از رسول او اطاعت كنيد، و از صاحبان امرى كه از شما هستند.»

معاويه رو كرد به حسن و حسين و ابن عباس و فضل بن عباس و عمر بن ابى سلمة و اسامة بن زيد و گفت: تمام شما همين انديشه را داريد كه پسر جعفر بيان كرد؟ ! گفتند: آرى!

گفت: اى پسران عبد المطلب! شما امر عظيمى را ادعا مى‏كنيد، و به حجت‏هاى قوى استدلال و استشهاد مى‏نمائيد، اگر آنها حق باشد! و شما امرى را در ضمير و سر خود پنهان مى‏داريد كه مردم از آن غافلند، و در عمى و جهل محض به سر مى‏برند.و اگر آنچه را كه مى‏گويند حق باشد امت در هلاكتند، و از دينشان برگشته‏اند، و عهد و پيمان با پيمبرشان را ترك نموده‏اند، غير از شما اهل بيت و كسيكه در گفتار و اعتقاد با شما همراه باشد، و اين افراد در بين مردم اندكند.

احتجاج‌ و استدلال‌ عبدالله‌ بن‌ جعفر كه‌ اكثريت‌ مردم‌ در جهالتند

من گفتم: اى معاويه خداوند تبارك و تعالى مى‏گويد:

و قليل من عبادى الشكور[17]

«و اندكى از بندگان من هستند كه سپاس گزارند» .

و مى‏گويد:

و ما اكثر الناس و لو حرصت‏بمؤمنين. [18]

«و اكثريت مردم، گر چه تو هم بر ايمان آنها حريص باشى، مؤمن نيستند» .

و مى‏گويد:

الا الذين آمنوا و عملوا الصالحات و قليل ما هم. [19]

«مگر كسانى كه ايمان آورده‏اند، و عمل شايسته انجام داده‏اند، و ايشان اندكند» .




  صفحه  93

و درباره نوح مى‏گويد:

و ما آمن معه الا قليل. [20]

«با نوح ايمان نياوردند مگر قليلى.»

اى معاويه! ايمان آورندگان در ميان مردم اندكند.

عبد الله بن جعفر در اينجا داستان حضرت موسى و سحره، و هارون و سامرى را بيان مى‏كند كه مردم از اكثريت كه به دنبال سامرى و گوساله رفتند تبعيت كردند، و حضرت هارون را تنها گذاشتند، و سپس مى‏گويد:

و پيغمبر ما صلى الله عليه و آله در غدير خم، افضل مردم و سزاوارترين و بهترين آنها را براى امت‏خود نصب كرد، و نيز در مواطن عديده‏اى ولايت او را بيان كرد، و به واسطه على با مردم احتجاج كرد، و مردم را امر به اطاعت او نمود، و به مردم خبر داد كه نسبت على با او مثل نسبت هارون با موسى است، و او ولى هر مؤمنى است پس از پيامبر، و هر كس كه پيغمبر ولى او باشد على ولى اوست و هر كس كه پيغمبر نسبت‏به او اولى باشد على نسبت‏به او اولى است، و على خليفه و جانشين اوست در ميان مردم، و وصى اوست، و هر كس اطاعت او را كند، خداوند را اطاعت كرده است، و كسى كه عصيان او را بنمايد، عصيان خدا را نموده است، و كسيكه ولايت او را بر عهده گيرد ولايت‏خدا را بر عهده گرفته است، و كسى كه با او دشمنى كند، با خدا دشمنى كرده است.

فانكروه و جهلوه و تولوا غيره

تا آخر بيان عبد الله كه براى معاويه احتجاج كرده است. [21]

احتجاج دوازدهم: احتجاج‌ أ صفحه بغ‌ بن‌ نُباته‌ در حضور معاويه‌ به‌ حديث‌ غدير

استشهاد ا صفحه بغ بن نباته است‏به حديث غدير براى معاويه، و مناشده اوست‏با ابو هريره، در آن مجلس كه در سنه 37 هجرى واقع شده است.و ابو هريره از ا صفحه حاب رسول خداست كه دين را به دنيا فروخت، و از كاسه‏ليسان سفره معاويه شد، و با وضع احاديث موضوع و جعلى و سراسر كذب و دروغ، جزء آخوندهاى دربارى معاويه به شمار مى‏رفت. ما براى روشن شدن ذهن خوانندگان گرامى، آنان را فقط به مطالعه دو كتاب


  صفحه  94

رهبرى مى‏نمائيم:

1- ابو هريره

تاليف آية الله علامه سيد شرف الدين عاملى تغمده الله برضوانه.

2- ابو هريره: شيخ المضيرة

تاليف عالم و فقيه مستبصر شيخ محمود ابو رية.

امير المؤمنين عليه السلام در ايام جنگ صفين نامه‏اى براى معاوية بن ابى سفيان نوشتند و آنرا به دست اصبغ بن نباته سپردند، تا آن را به معاويه برساند.

اصبغ مى‏گويد: من بر معاويه وارد شدم و او بر روى نطعى از چرم دباغى شده نشسته بود، و بر دو بالش سبز رنگ تكيه زده بود، و در طرف راست او عمرو بن عاص، و حوشب، و ذو الكلاع، و در طرف چپ او برادرش: عتبة بن ابى سفيان، و ابن عامر بن كريز، و وليد بن عقبة، و عبد الرحمن بن خالد، و شرحبيل بن سمط بودند، و در برابر او ابو هريره، و ابو درداء، و نعمان بن بشير، و ابو امامه باهلى قرار داشتند.

من نامه را به معاويه دادم، و چون آن را قرائت كرد، گفت: على كشندگان عثمان را به ما نمى‏سپارد؟ !

من گفتم: اى معاويه! خون عثمان را بهانه مگير! تو سلطنت و حكومت را مى‏خواهى! و اگر مى‏خواستى عثمان را در زمان حياتش نصرت كنى، مى‏كردى! و ليكن تو آنقدر دست‏به دست كردى، و تمهل و تربص نمودى كه عثمان را بكشند، و تو بهانه خون عثمان را وسيله براى وصول به پادشاهى خود قرار دهى!

معاويه از گفتار من خشمگين شد.و من خواستم بر خشم او بيفزايم، فلهذا رو به ابو هريره كرده، گفتم: اى صحابى رسول الله! من تو را قسم مى‏دهم به آنكه هيچ معبودى بجز او نيست، و به پنهان و آشكار داناست، و به حق حبيب او: مصطفى صلى الله عليه و آله و سلم كه به من خبر دهى: آيا تو در روز غدير خم حضور داشتى؟ ! گفت: آرى! حاضر بودم.

من گفتم: درباره على چه شنيدى كه رسول خدا مى‏گفت؟ !

گفت: شنيدم كه مى‏گفت: من كنت مولاه فعلى مولاه.اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه! و انصر من نصره! و اخذل من خذله!

من گفتم: پس اى ابو هريره! تو ولايت دشمن على را اخذ كردى، و با ولى




  صفحه  95

او دشمنى كردى! ابو هريره، آه سردى برآورد و گفت:

انا لله و انا اليه راجعون [22] و [23]

احتجاج سيزدهم: احتجاج‌ دارميۀ حجونيّه‌ به‌ حديث‌ غدير در برابر معاويه‌

استشهاد دارميه حجونيه [24] است كه از زنان بزرگوار و شيعيان مخلص امير المؤمنين عليه السلام است كه با معاويه درباره حديث غدير نموده است:

معاويه چون حج كرد، فرستاد در پى زنى كه به او دارميه حجونيه مى‏گفتند.دارميه زن سياه چهره، و ضخيمى بود، و از شيعيان على محسوب مى‏شد.

معاويه به او گفت: حالت چطور است، اى دختر حام؟ !

دارميه گفت: خوب است، و من از قبيله حام نيستم! من زنى هستم از بنى كنانة!

معاويه گفت: راست گفتى! آيا مى‏دانى: من تو را براى چه امرى طلب كرده‏ام؟ !

دارميه گفت: سبحان الله، من علم غيب ندارم!




  صفحه  96

معاويه گفت: تو را طلبيده‏ام، تا از تو بپرسم: چرا على را دوست دارى؟ ! و مرا دشمن دارى؟ ! و چرا ولايت على را دارى؟ ! و با من سر عداوت و ستيزگى؟ !

دارميه گفت: آيا از پاسخ اين سؤال درمى‏گذرى؟ معاويه گفت: نه!

دارميه گفت: حالا كه تو دست‏بردار از شنيدن جوابت نيستى، فانى احببت عليا على عدله فى الرعية، و قسمه بالسوية، و ابغضتك على قتال من هو اولى بالامر منك، و طلبك ما ليس لك، و واليت عليا على ما عقد له رسول الله صلى الله عليه و آله من الولاية يوم خم بمشهد منك، و حبه للمساكين، و اعظامه لاهل الدين، و عاديتك على سفك الدمآء، و شقك العصا، و جورك فى القضآء، و حكمك بالهوى الحديث.[25]

«من على را دوست دارم به جهت آنكه در ميان رعيت‏به عدالت رفتار مى‏كند، و بيت المال را بطور مساوى تقسيم مى‏كند، و تو را دشمن دارم به جهت آنكه جنگ كردى با كسى كه او سزاوارتر است‏به امر ولايت و حكومت از تو، و طلب كردى چيزى را كه حق آن را نداشتى! و من ولايت على را دارم به جهت آنكه رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز خم در مراى و منظر تو، عقد ولايت او را بست، و على را دوست دارم به جهت آنكه مساكين را دوست دارد، و اهل دين را بزرگ مى‏شمارد، و تو را دشمن دارم به هت‏خون‏هائى كه ريخته‏اى! و اجتماع مسلمين را شكستى و گسستى! و در قضآء و حكم ستم روا مى‏دارى! و از روى هواى نفس اماره خود حكم مى‏رانى‏» ! تا آخر حديث كه دنباله دارد.

پاورقي




[1] ـ في‌ بعض‌ النُسخ‌ بدل‌ ذلك‌ : و قال‌ بقيّة‌ البدريّين‌ الّذين‌ شهدوا مع‌ عليّ صِفّين‌ : قد حفظنا جلّ ما قلتَ و لم‌ تَحفظ‌ كّلَه‌ . عن‌ الهامش‌ .

[2] ـ «كتاب‌ سُليم‌ بن‌ قيس‌» ص‌ 179 تا ص‌ 190 . و در «الغدير» ج‌ 1 ، ص‌ 195 و ص‌ 196 ، فقط‌ جملات‌ مورد استشهاد به‌ حديث‌ غدير را ذكر كرده‌ است‌ . و در «غاية‌ المرام‌» قسمت‌ اوّل‌ ص‌ 139 و ص‌ 140 حديث‌ چهل‌ و ششم‌ ، اين‌ حديث‌ را بتمامه‌ از «كتاب‌ سليم‌ بن‌ قيس‌» روايت‌ كرده‌ است‌ .

[3] ـ «الغدير» ج‌ 1 ، ص‌ 196 و ص‌ 197 .

[4] ـ «أمالي‌» طوسي‌ ، طبع‌ نجف‌ ، ج‌ 2 ، ص‌ 172 و ص‌ 173 .

[5] ـ «غاية‌ المرام‌» قسمت‌ اوّل‌ ، ص‌ 298 و ص‌ 299 ، حديث‌ بيست‌ و هفتم‌ .

[6] ـ «غاية‌ المرام‌» همين‌ موضع‌ ، ص‌ 297 و ص‌ 298 ، حديث‌ بيست‌ و ششم‌ .

[7] ـ «ينابيع‌ المودّة‌» طبع‌ اوّل‌ اسلامبول‌ ، ص‌ 482 .

[8] ـ ابن‌ أثير جَزَري‌ در «الكامل‌ في‌ التاريخ‌» ج‌ 3 ، ص‌ 460 در حوادث‌ سال‌ 49 هجري‌ آورده‌ است‌ كه‌ كه‌ در اين‌ سال‌ حسن‌ بن‌ علي‌ عليهما السّلام‌ وفات‌ يافت‌ . جَعْدَة‌ دختر اشعث‌ بن‌ قيس‌ كِندي‌ او را زهر داد .

[9] ـ و در بعضي‌ از نسخ‌ وارد است‌ : دو سال‌

[10] ـ كتاب‌ سُليم‌ بن‌ قيس‌ ، ص‌ 206 تا ص‌ 209 .

[11] ـ يعني‌ مُعاوية‌ بن‌ أبي‌ سُفيان‌ .

[12] ـ پيماني‌ كه‌ حسين‌ عليه‌ السّلام‌ از مردم‌ گرفت‌ كه‌ در شهرها و قبائل‌ خود اين‌ مطالب‌ را به‌ مردم‌ مورد امانت‌ و وثوق‌ برسانند .

[13] ـ يعني‌ أميرالمؤمنين‌ : علي‌ بن‌ أبيطالب‌ عليه‌ السّلام‌ .

[14] ـ آيۀ 60 ، از سورۀ 17 : إسراء .

در «تفسير الميزان‌» ج‌ 13 ، ص‌ 157 و ص‌ 158 از «تفسير الدرّ المنثور» از ابن‌ جرير از سهل‌ بن‌ سعد ، و از ابن‌ أبي‌ حاتم‌ از ابن‌ عمرويعلي‌ بن‌ مرّة‌ ، و از ابن‌ مردويه‌ از حسين‌ بن‌ علي‌ عليه‌ السّلام‌ ، از ابن‌ حاتم‌ و ابن‌ مردويه‌ و بيهقي‌ در «دلائل‌» و ابن‌ عساكر از سعيد بن‌ مسيّب‌ ، و در تفسير «مجمع‌ البيان‌» طبع‌ صيدا ج‌ 3 ، ص‌ 424 از سهل‌ بن‌ سعد و حضرت‌ باقر و حضرت‌ صادق‌ عليه‌ السّلام‌ رواياتي‌ را ذكر كرده‌اند كه‌ رسول‌ خدا در عالم‌ رؤيا ديدند كه‌ بوزينگان‌ از منبر او بالا مي‌روند و بر روي‌ آن‌ مي‌جهند و اين‌ رؤيا رسول‌ خدا را غمگين‌ كرد و ديگر خندان‌ ديده‌ نشدند تا از دنيا رحلت‌ كردند . و خداوند به‌ آن‌ حضرت‌ وحي‌ فرستاد كه‌ اين‌ به‌ جهت‌ امتحان‌ مردم‌ است‌ ، و آن‌ بوزينگان‌ بني‌ اميّه‌ هستند كه‌ إمارت‌ را غصب‌ مي‌كنند . و بنابراين‌ مراد از شجرۀ ملعونه‌ در قرآن‌ همين‌ بني‌ اميّه‌ مي‌باشند كه‌ به‌ جهت‌ امتحان‌ و آزماش‌ مردم‌ روي‌ كار آمدند . از منهال‌ بن‌ عمرو روايت‌ است‌ كه‌ بر حضرت‌ سجّاد عليه‌ السّلام‌ وارد شدم‌ و گفتم‌ : كيف‌ أصبحت‌ يابن‌ رسول‌ الله‌ ؟ فقال‌ : أصحبنا والله‌ بمنزلة‌ بني‌ اسرائيل‌ من‌ آل‌ فرعون‌ يذبّحون‌ أبناءهم‌ و يستحيون‌ نساءهم‌ ، و أصبح‌ خيرُ البرية‌ بعد رسول‌ الله‌ يُلعَن‌ علي‌ المنابر ، و أصبح‌ من‌ يُحبنا منقوصاً حقّه‌ بحبّه‌ أيّانا . و چون‌ به‌ حسن‌ گفته‌ شد : اي‌ أبوسعيد ! حسين‌ بن‌ علي‌ را كشتند آنقدر گريه‌ كرد تا پهلوهايش‌ مي‌لرزيد و سپس‌ گفت‌ : وَاذُلاة‌ لامَّةٍ قَتَل‌ ابنُ دَعِيَها ابنَ بنتِ نَبِيِّهَا .

[15] ـ ـ از فرزندان‌ أبي‌ العاص‌ ده‌ نفر خلافت‌ كردند : 1 ـ مروان‌ بن‌ حكم‌ بن‌ أبي‌ العاص‌ ـ 2 ـ عبدالملك‌ بن‌ مروان‌ . 3 ـ وليد بن‌ عبدالملك‌ . 4 ـ سليمان‌ بن‌ عبدالملك‌ . 5 ـ عمر بن‌ عبدالعزيز بن‌ مروان‌ . 6 ـ يزيد بن‌ عبدالملك‌ . 7 ـ هشام‌ بن‌ عبدالملك‌ . 8 ـ وليدن‌ بن‌ يزيد بن‌ عبدالملك‌ . 9 ـ ابراهيم‌ بن‌ يزيد بن‌ عبدالملك‌ . 10 ـ مروان‌ بن‌ محمد بن‌ مروان‌ ، كه‌ از سنۀ 64 هجري‌ كه‌ معاوية‌ بن‌ يزيد بن‌ معاويه‌ خود را از خلافت‌ خلع‌ كرد تا سنۀ 132 هجري‌ كه‌ أبوالعباس‌ سفاح‌ حكومت‌ بني‌ اميّه‌ را منقرض‌ كرد ، حكومت‌ كردند و شايد مراد از هفت‌ نفر در روايت‌ متعديّان‌ شديد آنها باشند ك‌ غير از عمر بن‌ عبدالعزيز و ابراهيم‌ و مروان‌ بن‌ محمّد هستند ، بايد دانست‌ كه‌ بني‌ مروان‌ همه‌ از بني‌ اميّه‌ هستند . زيرا أبوالعاص‌ كه‌ جدّ مروان‌ بن‌ حكم‌ است‌ پسر اميّة‌ بن‌ عبد شمس‌ است‌ و بنابراين‌ در روايت‌ كه‌ آمده‌ است‌ : و سه‌ نفر از بني‌ اميّه‌ يعني‌ غير از طائفۀ مروانيان‌ ، و آن‌ سه‌ نفر عبارتند از : عثمان‌ ، و معاويه‌ ، و يزيد .

[16] ـ آيۀ 59 ، از سورۀ 4 : نساء .

[17] ـ آيۀ 13 ، از سورۀ 34 : سباء .

[18] ـ آيۀ 103 ، از سورۀ 12 : يوسف‌ .

[19] ـ آيۀ 24 ، از سورۀ 38 : ص‌ .

[20] ـ آيۀ 40 ، از سورۀ 11 : هود .

[21] ـ كتاب‌ سُلَيم‌ بن‌ قيس‌ ، از ص‌ 231 تا ص‌ 238 .

[22] ـ آيۀ 156 ، از سورۀ 2 : بقره‌ .

[23] ـ «تذكرة‌ الخواصّ» سبط‌ ابن‌ جوزيّ ص‌ 48 و ص‌ 49 و به‌ دنبال‌ استرجاع‌ أبوهريره‌ گويد كه‌ : رنگ‌ چهرۀ معاويه‌ متغيّر شد و گفت‌ : اين‌ گفتار چيست‌ ؟ دست‌ از سخن‌ خود بازدار ، تو نمي‌تواني‌ اهل‌ شام‌ را گول‌ بزني‌ تا دست‌ از طلب‌ كردن‌ خون‌ عثمان‌ بردارند ؟ عثمان‌ مظلوم‌ كشته‌ شد ، در ماه‌ حرام‌ در حرم‌ رسول‌ الله‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ وآله‌ وسلّم‌ نزد صاحب‌ تو ! و صاحب‌ تو آنان‌ را ترغيب‌ كرد در كشتن‌ او تا او را كشتند . و آنانكه‌ أعوان‌ او انصار او و دست‌ و پاي‌ او به‌ شمار مي‌آيند در امروز ، همان‌ كساني‌ هستند كه‌ عثمان‌ را كشتند . در اين‌ حال‌ ذوالكلاع‌ و حوشب‌ و معاويۀ بن‌ خديج‌ گفتند : اي‌ معاويه‌ ما از نصرت‌ تو از پاي‌ نمي‌نشينيم‌ تا اينكه‌ به‌ مراد خود برسي‌ ، و يا آنكه‌ همۀ ما كشته‌ شويم‌ ! أصبَغ‌ برخاست‌ و مي‌گفت‌ :

مُعَاوِيَ لله‌ من‌ خَلقهِ         عبادٌ قلوبهم‌ قاسِية

‌ و قلبك‌ من‌ شرّ تلك‌ القلوب        ‌ و ليس‌ المطيعة‌ كالعاصية‌

 دع‌ ابن‌ خديج‌ و دَعْ حوشبا         و ذا كلع‌ واقبل‌ العافية‌

معاويه‌ فرياد زد : أجثتَ رسولاً أم‌ مُنفّراً : «آيا به‌ عنوان‌ پيك‌ آمده‌اي‌ و يا مي‌خواهي‌ حجّت‌ خود را بر ما غلبه‌ دهي‌» ؟! و پس‌ از اين‌ أصبَغ‌ به‌ سوي‌ عراق‌ رهسپار شد .

[24] ـ دارميّه‌ منسوب‌ به‌ داروم‌ است‌ ، و آن‌ قلعه‌اي‌ است‌ بعد از غزنه‌ در ساحل‌ دريا براي‌ كسي‌ كه‌ مي‌خواهد به‌ مصر سفر كند . در آنجا بنوحام‌ وارد شدند و مسكن‌ گزيدند ، همانطور كه‌ از گفتار معاويه‌ ظاهر است‌ كه‌ گفت‌ : يا بنتَ حام‌ ، و حَجُون‌ محلّي‌ است‌ معروف‌ در مكّۀ مكرّمه‌ ؛ و چون‌ دارميه‌ در آنجا منزل‌ داشته‌ است‌ ؛ به‌ حَجُونيّه‌ معروف‌ شده‌ است‌ .

[25] ـ «الغدير» ج‌ 1 ، ص‌ 208 و ص‌ 209 ، از زمخشري‌ در «ربيع‌ الابرار» در باب‌ چهل‌ و يكم‌ .

و در پاورقي‌ گويد : اين‌ احتجاج‌ به‌ ألفاظ‌ ديگري‌ در «بلاغات‌ النساء» ص‌ 72 ، و «عقد الفريد» ج‌ 1 ، ص‌ 162 ، و «صبح‌ الاعشي‌» ج‌ 1 ، ص‌ 259 آورده‌ شده‌ است‌ .

 

.

      
  
فهرست
  درس صد و بيست و يكم: تا صد و بيست و هفتم: استدلال‏ها و استشهادها به حديث غدير (حديث ولايت)
  اشعار مهيار ديلمي‌ دربارۀ بيعت‌ غدير.
  احتجاج‌‌ها به‌ حديث‌ غدير در برابر منكران‌ و اعتراف‌ ايشان‌
  احتجاج اول: احتجاج‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ حديث‌ غدير در نزد أبوبكر.
  احتجاج دوم: احتجاج‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ حديث‌ غدير در روز شوري‌
  روايت‌ يوسف‌ بن‌ حاتم‌ شامي‌ در احتجاج‌ غدير در شوري‌
  احتجاج سوم: احتجاج‌ أميرالمومنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ حديث‌ غدير در مسجد رسول‌ الله‌
  احتجاج‌ أميرالمومنين‌ عليه‌ السّلام‌ و بيان‌ كيفيّت‌ خطبۀ رسول‌ خدا حديث‌ غدير را
  احتجاج‌ به‌ حديث‌ غدير و اقرار صحابه‌ در زمان‌ عثمان‌
  احتجاج چهارم: احتجاج‌ أميرالمومنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ حديث‌ غدير در رحبۀ كوفه‌
  نام‌ اصحاب‌ رسول‌ خدا كه‌ در رحبه‌ شهادت‌ به‌ حديث‌ غدير دادند
  تعداد گواهان‌ حديث‌ غدير در رحبه‌
  روايت‌ «فرآئد السمطين‌» در احتجاج‌ به‌ حديث‌ غدير در رحبه‌
  روايات‌ احمد حَنبل‌ در احتجاج‌ به‌ حديث‌ غدير در رحبه‌
  روايات‌ نسائي‌ در احتجاج‌ به‌ حديث‌ غدير در رحبه‌
  روايات‌ ابن‌ اثير در «اسد الغابة‌» دربارۀ احتجاج‌ به‌ حديث‌ غدير در رحبه‌
  روايت‌ أبونعيم‌ اصفهاني‌ در «حلية‌ الاوليا» دربارۀ احتجاج‌ به‌ حديث‌ غدير.
  روايت‌ خطيب‌ خوارزم‌ و بيان‌ معني‌ مناشده‌
  احتجاج پنجم، احتجاج‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ حديث‌ غدير در واقعۀ جَمَل‌
  منصرف‌ شدن‌ زبير از جنگ‌ و كشته‌ شدن‌ او غيلَةً..
  احتجاج ششم:
  استشهاد دوازده‌ نفر از صحابه‌ نزد أميرالمومنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ حديث‌ غدير.
  احتجاج هفتم:.
  پاسخ‌هاي‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ سؤال‌هاي‌ معاويه‌
  >> گواهي‌ پيك‌ هاي‌ معاويه‌ به‌ انصاف‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌
  استشهاد أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ حديث‌ غدير در صفّين‌
  احتجاج هشتم: احتجاج‌ فاطمۀ زهرا سلام‌ الله‌ عليها به‌ حديث‌ غدير.
  احتجاج نهم: استشهاد حضرت امام حسن مجتبى عليه السلام است‏به حديث غدير.
  احتجاج دهم: احتجاج‌ سيّد الشهداء عليه‌ السّلام‌ در مني‌ به‌ حديث‌ غدير.
  احتجاج يازدهم: احتجاج‌ عبدالله‌ بن‌ جعفر با معاويه‌ به‌ حديث‌ غدير.
  احتجاج‌ و استدلال‌ عبدالله‌ بن‌ جعفر كه‌ اكثريت‌ مردم‌ در جهالتند
  احتجاج دوازدهم: احتجاج‌ أصبغ‌ بن‌ نُباته‌ در حضور معاويه‌ به‌ حديث‌ غدير.
  احتجاج سيزدهم: احتجاج‌ دارميۀ حجونيّه‌ به‌ حديث‌ غدير در برابر معاويه‌
  احتجاج چهاردهم: مجلس‌ پر اهميّت‌ مأمون‌ با علماي‌ عامّه‌ دربارۀ ولايت‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام
  احتجاج‌ مأمون‌ به‌ اينكه‌ علي‌ عليه‌ السّلام‌ أفضل‌ افراد امّت‌ است‌
  احتجاج‌ مأمون‌ در افضليّت‌ علي‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ سورۀ هل‌ أتي‌
  استدلال‌ مأمون‌ بر اينكه‌ مصاحبت‌ در غار موجب‌ فضيلت‌ نيست‌
  احتجاج‌ مأمون‌ به‌ خوابيدن‌ أميرالمؤمنين‌ در فراش‌ رسول‌ خدا و به‌ حديث‌ غدير.
  استدلال‌ مأمون‌ به‌ حديث‌ منزله‌ براي‌ خلافت‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌
  استدلال‌ مأمون‌ به‌ ولايتعهدي‌ حضرت‌ رضا عليه‌ السّلام‌
  پاسخ‌ مأمون‌ به‌ نامۀ بني‌ عبّاس‌ و استشهاد به‌ حديث‌ غدير
  درس صد و بيست و هشتم تا صد و سي ‏ام: شان نزول آيه: «سال سائل، ...» و آيه: «فامطر علينا حجارة...» درب
  اشعار أبوالعلي‌ و أبوالفرج‌ در ولايت‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌
  اشعار ابن‌ رومي‌ دربارۀ حديث‌ غدير.
  روايت‌ ثعلبي‌ در تفسير «كشف‌ و بيان‌» در شأن‌ نزول‌ آيۀ سأل‌ سائلٌ...
  روايت‌ أبوالفتوح‌ رازي‌ و كلمات‌ شيرين‌ و مسجّع‌ او در ولايت‌
  اشعار عوني‌ و روايت‌ أبوالقاسم‌ حَسكاني‌ در آيۀ سأل‌ سائل‌
  گفتار أبوالسعود در شأن‌ نزول‌ آيۀ سأل‌ سائل‌
  ابن‌ تيميّه‌ ، واقعۀ نزول‌ عذاب‌ را انكار دارد.
  در علوم‌ نادرۀ دهر : علاّمۀ حلّي‌ رضوان‌ الله‌ عليه‌
  همّت‌ و كوشش‌ علاّمۀ حلّي‌ ، در تشييد مذهب‌ شيعه‌
  حسد ابن‌ تيميّه‌ ، بر علاّمۀ حلّي‌ رضوان‌ الله‌ عليه‌
  نزاع‌ شيعه‌ با عامّه‌ ، در اصول‌ شريعت‌ است‌
  عامّه‌ با علم‌ و وجدان‌ ، پيروي‌ از خلفاء جور مي‌كنند
  أعيان‌ عُلماءِ عامّه‌ ، آيۀ سَأل‌ سَائلٌ را دربارۀ منكر علي‌ آورده‌اند
  أبطح‌ ،اختصاص‌ به‌ مكّه‌ ندارد.
  بيان‌ اهل‌ لغت‌ در أبطح‌ كه‌ هر مكان‌ مسيل‌ گسترده‌ با شن‌ و رَمْل‌ است‌
  ممكن‌ است‌ آيات‌ اوّل‌ سورۀ معارج‌ ، مدنيّه‌ باشد..
  آيۀ : وَ إِذْ قَالُوا اللَّهُمَّ نمي‌تواند گفتار يك‌ بت‌ پرست‌ باشد
  در صورت‌ تداوم‌ مخالفت‌ ، بر قوم‌ پيغمبر نيز مانند اقوام‌ قبل‌ عذاب‌ نازل‌ مي‌شد..
  دستور رسول‌ خدا به‌ قَتل‌ صَبْر براي‌ سه‌ تن‌ از اُسراي‌ جنگ‌ بَدْر ..
  نفرين‌ پيامبر دربارۀ دو پسر أبولهب‌
  قياس‌ قضيّۀ حارث‌ با اصحاب‌ فيل‌ ، مع‌ الفارق‌ است‌
  عامّه‌ و اهل‌ سنّت‌ ، وهّابي‌ها را لعنت‌ مي‌كنند..
  تمام‌ كتاب‌ رجال‌ و تراجم‌ ، عُشري‌ از اُسامي‌ صحابه‌ را نياوده‌اند
  صحابۀ پيغمبر از يكصد هزار تن‌ بيشتر بوده‌اند..
  اشكال‌ به‌ شيخ‌ عبده‌ در بازگو كردن‌ اشكالات‌ ابن‌ تيميّه‌
  درس صد و سى و يكم تا صد و سى و چهارم : عيد غدير، عيد بزرگ اسلام و روز تهنيت است.
  روز غدير خمّ ، روز عيد است‌
  خطبۀ حضرت‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در فضيلت‌ غدير
  أبيات‌ بِشْنَوي‌ كُرْدي‌ ، دربارۀ عيد غدير.
  معناي‌ عيد در لغت‌ و در اصطلاح‌ مردم‌
  سيّد ابن‌ طاوس‌ (ره‌) روز بلوغ‌ فرزند خود را عيد مي‌گيرد
  معناي‌ عيد فطر و عيد قربان‌
  عيد غدير ، أفضل‌ اعياد است‌
  أئمّۀ شيعه‌ و شيعيان‌ ، عيد غدير را زنده‌ نگه‌مي‌دارند
  عيد غدير ، در نزد سائر مسلمين‌ از عامّه‌
  شاهان‌ بايد به‌ عوض‌ تاجگذاري‌ ، عيد غدير را عيد كنند
  مصافقه‌ و بيعت‌ با مردم‌ با أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در روز غدير
  بيعت‌ أبوبكر و عمر با أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ ولايت‌
  تهنيت‌ و تسليم‌ شيخين‌ با أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ به‌ ولايت‌
  تهنيت‌ عمر به‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در روز غدير
  تحليل شيعه‌ از يكايك‌ عمل‌ صحابه‌ 224..
  بحث‌ سيّد ابن‌ طاوس‌ ، با فقيه‌ سنّي‌ مذهب‌ درحرم‌ كاظمين‌ عليهما السّلام‌
  بيان‌ سيد ابن‌ طاوس‌ در موارد مختلفي‌ كه‌ صحابه‌ مخالفت‌ رسول‌ الله‌ كرده‌اند..
  توبۀ فقيه‌ سنّي‌ از متابعت‌ خلفاء و رجوع‌ به‌ امامت‌ أئمّه‌ عليهم‌ السّلام‌
  بيان‌ ابن‌ طاوس‌ در علّت‌ أفضليت‌ عيد غدير بر ساير أعياد
  خطبۀ أبوالهيثم‌ ابن‌ تَيهان‌ در علت‌ حسد قريش‌ با أميرالمؤمنين‌ عليه السّلام‌
  روز غدير در نزد حضرت‌ رسول‌ الله‌ و جميع‌ امامان‌ عليهم‌ السّلام‌ عيد است‌
  روايات‌ وارده‌ در افضليّت‌ عيد غدير.
  ثواب‌ عمل‌ خير در روز غدير معادل‌ ثواب‌ هشتاد ماه‌ است‌
  عيد غدير ، روز نزول‌ جميع‌ خيرات‌ و بركات‌ است‌
  أميرالمؤمنين‌ علي‌ بن‌ أبيطالب‌ عليه‌ السّلام‌، مجموعۀ اسلام‌ است‌
  عظمت‌ روز غدير ، و ثواب‌ روزه‌ در آن‌ عيد..
  روايت‌ حِميري‌ در عظمت‌ عيد غدير ، و نماز وارد در آن‌
  نماز و دعاي‌ وارد در روز عيد غدير.
  دعا و روزه‌ و زيارت‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در عيد غدير
  زيارت‌هاي‌ أميرالمؤمنين‌ عليه‌ السّلام‌ در روز غدير.
  ذَهَبي‌ و ابن‌ كثير ، ثواب‌ روزۀ عيد غدير را منكرند..
  فتاوي‌ و قضاوت‌هاي‌ عامّه‌ چون‌ براي‌ حفظ‌ مذهب‌ خودشان‌ است‌ حجّت‌ نيست‌
  تمام‌ ثواب‌ها و پاداش‌ها ، تفضّل‌ و احسان‌ است‌
  حديث‌ قدسي‌ در آثار نوافل‌
  درس صد و سى و پنجم : عمامه بستن رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم بر سر امير المؤمنين عليه السلام د
  لباس‌ اهل‌ بهشت‌ ، حرير سبز فام‌ است‌
  بهترين‌ لباس‌ آنست‌ كه‌ انسان‌ را از خدا به‌ غير خدا مشغول‌ نكند
  تأسّي‌ به‌ رسول‌ الله‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ وآله‌ وسلّم‌ موجب‌ نجات‌ است‌
  كلاه‌ و لباس‌ ملسمين‌ بايد مثل‌ رسول‌ خدا باشد..
  انواع‌ كلاه‌ و عمامۀ رسول‌ خدا صلّي‌ الله‌ عليه‌ وآله‌ وسلّم‌
  عمامه، تاج‌ عزّت‌ است‌
  رسول‌ خدا بر سر أميرالمؤمنين‌ عليهما السّلام‌ در روز عيد غدير عمامه‌ مي‌بندند..
  عمامه‌ ، تاج‌ ملائكه‌ و تاج‌ عرب‌ است‌
  روايات‌ وارده‌ در فضيلت‌ عمامه‌ بر سر نهادن‌

کلیه حقوق در انحصارپرتال متقین میباشد. استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است

© 2008 All rights Reserved. www.Motaghin.com


Links | Login | SiteMap | ContactUs | Home
عربی فارسی انگلیسی