پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:49036/1740تاریخ پاسخ: 9 ربیع الاول 1433 گروه: مسائل پزشکی

تشریح جسدانسان

سؤال: سوالات زیر مجموعه ای از سوالات فقهی پزشكان است كه در سمينار ديدگاههاي اسلام در پزشكي مشهد مطرح گرديده است. با توجه به حساسیت مسائل پزشكی و مبتلابه بودن آنها پاسخ روشن جنابعالي می تواند راهگشای بسیاری از مشكلات باشد. سؤالات احكام مربوط به تشریح جسد 1) در مورد آموزش در صورت عدم دستیابي، مشكلات تهیه و گراني اجساد غیر مسلمان، آیا مي‏توان از جسد مرده مسلمان براي آموزش دانشجویان استفاده كرد؟ 2) در صورت لزوم براي تشریح قطعه اي از بدن (مثلاً استخوان گیجگاهي) براي دستیاران تخصصي آیا این مسئله امكان‏پذیر است. 3) در صورت مجوز تشریح بند 1 و 2 آیا دیه تعلق مي‏گیرد؟ به چه كسي؟ دولت، تشریح كننده... 4) با توجه به توسعه شهرها و تخریب قبرستانهاي قدیمي آیا میتوان از استخوانهاي مكشوفه، در امر آموزش استفاده كرد؟ 5) حكم استفاده از جسد مسلمان جهت تشریح با وصیت قبلي متوفي مبني بر این امر چه میباشد؟ 6) حكم تشریح و رؤیت دستگاه تناسلي مردان و زنان متوفي براي دانشجویان همگن و ناهمگن چگونه است؟ (با توجه به اهمیت آموزش براي دانشجویان). 7) آیا میتوان براي تشخیص جرم واقع شده در مرگهاي مشكوك اقدام به كالبد گشائي كرد؟ آیا رضایت متولیان متوفي شرط است؟ (در عرف بین المللي این مجوز وجود دارد) 8) آیا براي پیشرفت علم پزشكي میتوان اقدام به كالبد گشائي نمود؟ (لازم بتذكر است كه كالبد گشایي در جوامع پزشكي بعنوان یك تأیید نهائي براي تشخیص و غني كردن تجارب درماني براي استفاده در موارد بیماران آتي با بیماري‏هاي مشابه ضروري است). 9) آیا تشریح جسد جنین كامل انسان از نظر حكم تشریح متفاوت است؟ (براي كار تحقیقي و علمي...) 10) سؤال قبلي در مورد جنین با سن قبل از ولوج روح چگونه است؟ (براي كار تحقیقي و علمي...) 11) نگهداري جنین مرده در شیشه براي نشان دادن به دانشجویان چه حكمي دارد؟ و همچنین در مورد قطعات یا اعضاء اجسادي كه تشریح شده اند؟

پاسخ:

هوالعلیم.
1ـ فقط در صورت عدم دستیابی می‌توان. گرانی نمی‌تواند مجوّز برای تشریح مسلمان باشد.
2ـ در صورت حذاقت دستیار مانعی ندارد.
3ـ دیه به کسی تعلق نمی‌گیرد.
4ـ بلی.
5ـ وصیت کننده هیچ تکلیفی را نفیاً و اثباتاً ایجاب نمی‌کند.
6ـ اشکالی ندارد.
7ـ اشکالی ندارد.
8ـ در صورت عدم کالبد  غیر مسلمان ایرادی ندارد.
9ـ تفاوتی ندارد.
10ـ در صورت لزوم ایرادی ندارد.
11ـ ایرادی ندارد.

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:90107/1741تاریخ پاسخ: 9 ربیع الاول 1433 گروه: مسائل پزشکی

تغییرجنسیت و رحم اجاره ای

سؤال: كمیسیون احكام مربوط به ازدواج در بیماري‏هاي مختلف‏ 1) آزمایشات اجباري در مورد بیماري‏هاي ذیل (مثل آزمایشاتي كه اكنون براي ابتلاء به بیماریهاي مقاربتي بصورت اجباري انجام میشود) از جنبه شرعي چه حكمي دارد؟ 1 در مورد بیماریهاي خوني مثل تالاسمي، هموفیلي. 2 در مورد بیماریهاي آمیزشي. 2) در مورد بیماریهائي كه موجب فسخ نكاح مي‏شود و مواردیكه به لحاظ علم پزشكي قابل برگشت میباشد چه حكمي دارد؟ مثال: 1 افضاء 2 قرن‏ 3 جذام‏ 3) در مورد برص تعریف چیست؟ حدود چیست؟ و اگر علم پزشكي بگوید كه برص به معني لك و پیس جز اشكال زیبائي سرایت در پي ندارد، حكم چه میباشد؟ 4) با پیشرفتهاي علمي موجود كه امكان رشد جنین (لقاح نطفه و تخمك زن) در خارج بدن وجود دارد و پس از انجام اینكار (با رعایت موازین شرعي) در صورتي كه مادر رحم نداشته باشد آیا میتوان اقدام به جایگزیني و پرورش جنین آزمایشگاهي در رحم مادر بزرگ یا اقرباي نسبي و یا سببي و یا رحم بیگانه (رحم كرایه اي) نمود تا رشد یابد؟ حكم طفل چگونه است؟ (بویژه از لحاظ مسائل ارثي و حقوقي). 5) حكم تغییر جنسیت از نظر اسلام در موارد زیر چیست؟ 1 دو جنسي حقیقي (فردي كه از نظر ژنتیكي نه مرد و نه زن اطلاق میگردد) 2 فردي كه اصالتاً مرد ولي تا به حال در جامعه بعنوان زن زندگي و یا حتي چندین سال است كه ازدواج كرده است. 3 همین مسأله در مورد مردي كه اصالتاً زن است و تا به حال مرد قلمداد مي‏شده است. 4 پس از تغییر جنسیت احتمالي وضعیت ازدواجي و حقوقي هر یك از موارد فوق چگونه است؟

پاسخ:

هوالعلیم.
1ـ اشکالی ندارد. البته در صورتی که هیچ طریقی برای تشخیص غیر از معاینه وجود نداشته باشد.
2ـ در مواردی که ذکر شده است ایرادی ندارد.
3ـ برص یک نوع بیماری است که چهره‌ی انسان را از میزان طبیعی خارج می‌سازد به نحوی که مشخص و بارز شود نه مقدار کم آن که چندان از نظر عرف قابل توجه و اعتنا نمی‌باشد. در این صورت نیز مانعی ندارد.
4ـ اشکال ندارد. و می‌توان نطفه را پس از لقاح آزمایشگاهی که از زن و شوهر شرعی در حال استخراج نطفه گرفته شده باشد در رحم دیگری قرار داد، ولی احتیاط این است که غیر از مادربزرگ باشد. و طفل مانند سایر اطفال به پدر و مادر حقیقی که نطفه از آن‌ها گرفته شده است ملحق می‌شود و سایر احکام بر او مترتّب می‌شود.
5ـ در مورد عدم جنسیّت حقیقی نمی‌توان فرد را به یکی از دو طرف برگرداند. و اما در دو مورد دیگر اشکالی ندارد.
6ـ طبعا ازدواج فسخ خواهد شد و هیچ ارتباطی بین دو طرف باقی نخواهد ماند ولی تعهدات شرعی در دوران نکاح باید ملاحظه گردد.

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:21761/1744تاریخ پاسخ: 24 ربیع الاول 1433 گروه: مسائل پزشکی

معاینه افراد جهت آموزش

سؤال: سؤالات مربوط به معاینات پزشكي‏ 1 معاینات توسط دانشجویان جهت آموزش چه حكمي دارد؟ 2 معاینه افراد غیر بیمار براي كنترل سلامتي، استخدام، سربازي و كارهاي پژوهشي چه حكمي دارد؟

پاسخ:

هوالعلیم.
1ـ اشکال ندارد.
2ـ اشکال ندارد.

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:98084/1747تاریخ پاسخ: 9 ربیع الاول 1433 گروه: مسائل پزشکی

وظایف دکتر داروساز در قبال بیمار

سؤال: سؤالات مربوط به داروسازي و تجویز نسخه‏ 1 با توجّه به اینكه تشخیص بیماري و تجویز دارو بعهده پزشك معالج واگذار شده و طبق قوانین موجود داروساز موظف به تحویل داروي تجویزي میباشد، آیا داروساز نسبت به عوارض یا عواقب مضره ناشي از تجویز غیر علمي یا غیر ضروري و احیاناً تجویز بر اساس سودجوئي و غیره ضامن است؟ و با توجّه بشرح فوق و با توجه به اطلاع علمي از عوارض مترقبه بعدي بري الذمه میباشد؟ 2 نظر باینكه قانوناً تجویز دارو بعهده داروساز نمیباشد (به استثناي داروهاي بدون نسخه) چنانچه مریض بحال اضطرار مراجعه نماید و با توجه به فوریت در صورت ندادن دارو و منجر به نقص، جرح و یا فوت بیمار گردد. آیا داروساز در عواقب فوق متهم به قصور است؟ 3 با توجه باینكه در كشف و توسعه داروهاي جدید یكي از مراحل نهائي قبل از ورود دارو به بازار آزمایش روي انسانهاي داوطلب سالم یا بیمار بمنظور ارزیابي اثرات و عوارض دارو میباشد و همچنین در مورد داروهاي رایج المصرف نیز بعضاً بمنظور بررسي و تحقیق اثرات جدید لازم است روي انسانها انجام شود چنانچه این امر منجر به عوارض نامطلوب روي این افراد گردد، آیا علیرغم داوطلب بودن افراد تحت آزمایش، ذمّه اي بعهده محقّقین میباشد؟ 4 حرمت و نجاست استفاده از الكل اتلیك (اعم از منابع تخمیري، شیمیائي و صناعي) در طب و داروسازي بصورت موضعي (زداینده، خشك كننده، ضد عفوني كننده) و خوراكي اعم از اینكه خوردن آن جنبه داروئي داشته باشد مثل سم زدائي متانول و یا بصورت جزئي فرعي در یك فرآورده داروئي مایع بعنوان حلال یا محافظ وارد شده باشد را تعیین فرمائید؟ 5 با توجّه به اینكه برخي از داروهاي ضروري و حیاتي از منابع حرام یا نجس مثل اعضاء یا دفعیات انسان یا حیوان تهیه میگردند و اصولاً اینگونه داروها از كشورهاي خارج و غیر مسلمان وارد میشوند حكم شرعي مصرف اینگونه داروها در انسان و نیز معامله بر روي آنها چیست؟

پاسخ:

هوالعلیم.
1ـ بلی داروساز باید طبق وظیفه و تکلیف شرعی مصلحت را به بیمار گوشزد نماید.
2ـ اگر داروساز تشخیص دهد تأخیر در دارو ممکن است موجب ضرر و هلاکت شود، واجب است اقدام نماید و در غیر این صورت شرعا ضامن است.
3ـ خیر
4ـ چنانچه الکل ابتدائاً مایع باشد، نجس است و در غیر این صورت مثل تخمیر و امثاله پاک است.
5ـ اشکال ندارد.

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:30678/1748تاریخ پاسخ: 10 ربیع الاول 1433 گروه: مسائل پزشکی

دیه دندان

سؤال: سؤالات مربوط به دندانپزشكي 1 دندانهائی كه بعلّت بیماري لثه دچار لقي هستند و در اثر كوچكترین ضربه از دهان بیرون مي‏افتد آیا در صورت اصابت ضربه از سوي فردي دیه به آن تعلّق میگیرد؟ و دیه اینگونه دندانها مثل دندان طبیعي است؟ 2 به دندانهائیكه در اثر ضربه سیاه مي‏شود كه طبق فتواي موجود مشمول دیه است در حال حاضر بوسیله معالجه ریشه و سفید كردن دندان ظاهراً شبیه دندان طبیعي میگردد آیا دیه كامل تعلق میگیرد؟ 3 اگر در اثر ضربه تاج دندان دچار شكستگي شده باشد كه مشمول دیه كامل است و در حال حاضر بوسیله معالجه ریشه و گذاشتن تاج مصنوعي ظاهراً درمان میشود چه حكمي دارد؟ 4 در كلیه درمانهاي دندانپزشكي كه توسّط دانشجو انجام میشود (وظایف آموزشي) و چون كار عملي است گاهي باعث خسارت و بعضي اوقات موجب از دست دادن دندان با عوارض دیگر میشود چه كسي ضامن است؟ (دولت، پزشك مسئول، دانشجوي عامل،...).

پاسخ:

هوالعلیم
1ـ خیر، یعنی تمام دیه تعلق نمی‌گیرد، ولی باید توسط پزشک میزان استحکام آن بررسی شود و نسبت به استحکام متعارف سنجیده شود و به همان میزان دریافت شود.
2ـ اگر میتوان آن‌را مرمّت نمود، یعنی به واسطه‌ی معالجه ریشه و غیره تا حدودی به حالت‌ عادی بر گردد، از آن‌جا که بالاخره ریشه از بین رفته است، توسط متخصص  باید نسبت به صحت و معیب  بودن آن دیه دریافت شود.
3ـ حکم این مسئله مانند صورت قبلی است.
4ـ چنانچه تقصیری از ناحیه‌ی دانشجو صورت نگرفته باشد دولت باید بپردازد و در صورت تقصیر خود دانشجو مدیون خواهد بود.

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:21789/2598تاریخ پاسخ: 10 ربیع الاول 1433 گروه: مسائل پزشکی

اهداعضو افراد دچار مرگ مغزی

سؤال: بسم الله الرّحمن الرّحیم؛ سلام علیکم؛ 1 آیا کسی که مرگ مغزی شده است می توان اجزاء بدن او را مانند قلب و کلیه و غیره را به بیماران دیگری که احتیاج دارند داد؟ 2 آیا پیوند اجزای انسان مرده به انسان زنده جایز است؟ پیوند اجزای حیوان مانند چشم گوسفند به انسان چطور؟ 3 مسلمانی که می داند دشمن در برابر اوست ( مانند مسلمان لبنانی در برابر اسرائیلی ها) آیا می تواند به کمر خود بمب ببندد و بمب ها را در میان آنها منفجر کند و در نتیجه، هم خود او و هم اسرائیلی ها کشته شوند؟ آیا او شهید است؟

پاسخ:

هوالعلیم.
1ـ خیر.
2ـ اشکال ندارد.
3ـ بنده از این مسایل اطلاع ندارم.

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:81272/2207تاریخ پاسخ: 21 محرم 1433 گروه: مسائل پزشکی

مراجعه زن به دندانپزشک مرد

سؤال: با سلام با توجه به مشکلات مالی ایا رجوع به دندان پزشک مردی که در مراکز دولتی کار می کند و مجانی هست در صورتی که دکتر زن در مطب وجود دارد اشکالی دارد؟

پاسخ:

هوالعلیم.
 در صورت ضرورت و پوشاندن چهره اشکالی ندارد.

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:85183/1745تاریخ پاسخ: 21 محرم 1433 گروه: مسائل پزشکی

حکم انجام آزمایشات ضروری قبل از ازدواج

سؤال: سؤالات مربوط به احكام مربوط به آزمایشگاهها و آزمایشات مختلف‏ 1 اخذ مایع مني جهت آزمایشات به طریق استمنا چه حكمي دارد؟ (بخصوص در افراد مجرد). 2 انجام آزمایشات تشخیصي احتیاج به برائت ذمه دارد؟ (از نظر ایجاد خون مردگي یا درد در بیمار یا سایر عوارض جنبي). 3 انجام آزمایشات ضروري توسّط افراد ناهمگن چه حكمي دارد؟

پاسخ:

هوالعلیم.
1ـ اگر راهی جز این طریق باقی نباشد بلا مانع است.
2ـ نیاز ندارد.
3ـ در صورت ضرورت مانعی ندارد.

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:90483/1654تاریخ پاسخ: 14 صفر 1432 گروه: مسائل پزشکی

لقاح

سؤال: با سلام خدمت حضرت آیت الله سید محمد محسن حسینی طهرانی در یکی از پرسش و پاسخ های قرار گرفته در سایت مکتب وحی در مورد جواز پیوند تخمدان حکم به جواز دادید و اگر این حقیر اشتباه نکنم فرزند حاصله را فرزند فردی که پیوند را دریافت میکند و شوهرش می دانید در حالی که تخمدان حاوی تخمک های فردی ست که پیوند از او گرفته شده است که در هر ماه چرخه تقسیم خود را کامل کرده و آزاد میشوند و در صورتی که این پیوند انجام شود این تخمک از آن زن اجنبیه است که با اسپرم مرد اجنبی لقاح می یابد پس چگونه این فرزند به این زن و شوهر ملحق میگردد؟

پاسخ:

پاسخ دهنده: حضرت آية اللـه حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني
کد:67193/1113تاریخ پاسخ: 20 ذوالقعده 1431 گروه: مسائل پزشکی

شبیه سازی و استفاده از سلولهای بنیادین

سؤال: بسم الله الرّحمن الرّحیم حضرت آیة الله طهرانی سلام علیکم با توجه به پیشرفت علمی در زمینه علم پزشکی و آزمایشگاهی آیا شبیه سازی و استفاده از سلولهای بنیادین در انسان و حیوان و استفاده این علم به عنوان ابزار در زمینه های مربوطه از نظر شرعی چه حکم و جایگاهی دارد؟ با تشکر و آرزوی سلامتی برای شما .

پاسخ: